Kế thừa hào khí chống giặc, giữ nước trong lịch sử dân tộc, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sáng suốt chèo lái đưa con thuyền cách mạng vượt qua thác ghềnh gian nan bằng một quyết định quan trọng, một quyết định thể hiện sự lựa chọn của lịch sử vào ngày 19/12/1946 - Ngày toàn quốc kháng chiến.

Ngay sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, cách mạng non trẻ nước ta đứng trước tình thế “ngàn cân treo sợi tóc” với nạn “thù trong, giặc ngoài”. Ở hai miền Bắc, Nam đội quân của Tưởng Giới Thạch và thực dân Pháp với danh nghĩa Đồng Minh giải giáp quân Nhật tràn vào nước ta, đòi giải tán chính quyền cách mạng, nổ súng đánh chiếm Nam Bộ.

Trước tình hình trên, Chủ tịch Hồ Chí Minh, một mặt kêu gọi nhân dân Nam Trung Bộ đứng lên kháng chiến; mặt khác, ra sức đàm phán với Chính phủ Pháp để cứu vãn hòa bình. Người đã ký với đại diện Chính phủ Pháp Hiệp định Sơ bộ ngày 6/3/1946.

Tiếp đó, Người qua Pháp chỉ đạo phái đoàn Chính phủ ta đàm phán với Chính phủ Pháp ở Phông-ten-nơ-blô. Cuộc đàm phán thất bại do lập trường phía Pháp vẫn theo đuổi chính sách thống trị Việt Nam. Chủ tịch Hồ Chí Minh ký với Chính phủ Pháp Tạm ước ngày 14-9-1946.

Với rất nhiều nỗ lực cố gắng trên con đường chính trị và ngoại giao để duy trì hòa bình nhưng “Chúng ta muốn hòa bình, chúng ta phải nhân nhượng. Nhưng chúng ta càng nhân nhượng, thực dân Pháp càng lấn tới, vì chúng muốn cướp nước ta lần nữa”.

Ngày 18-19/12/1946, tại làng Vạn Phúc (Hà Đông), Thường vụ Trung ương Đảng họp mở rộng do Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ trì, quyết định phát động cuộc kháng chiến trên phạm vi toàn quốc. 20 giờ ngày 19/12/1946, quân dân thủ đô Hà Nội đã nổ súng mở đầu cuộc kháng chiến trong toàn quốc.

Hưởng ứng “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến” thiêng liêng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, toàn thể dân tộc ta đã nhất tề đứng dậy với  ý chí “quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”,“Thà hy sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ”.

Ở Yên Bái, sau khi giải phóng khỏi ách chiếm đóng của tổ chức phản động Việt Nam Quốc dân đảng, Đảng bộ và chính quyền các cấp đã nhanh chóng lập lại chính quyền cách mạng, mở các lớp bồi dưỡng nghiệp vụ cho ủy ban kháng chiến hành chính huyện và xã; chỉnh đốn lại các ủy ban liên xã; tổ chức bầu cử hội đồng nhân dân; kiện toàn lại các cơ quan như công an, canh nông, thông tin, giáo dục…

Để tăng cường mở rộng khối đoàn kết dân tộc thống nhất, Tỉnh ủy quyết định thành lập các ban chấp hành Việt Minh cấp tỉnh và huyện; chỉ đạo đưa một số nhân vật thuộc tầng lớp trên của xã hội, có uy tín trong nhân dân tham gia công tác chính quyền và mặt trận; phân công các đồng chí tỉnh ủy viên trực tiếp trực tiếp phụ trách công tác vận động quần chúng và làm bí thư huyện bộ Việt Minh; đôn đốc việc củng cố các đoàn thể cứu quốc và lập các hội vận động kháng chiến.

Tỉnh thành lập các đội tuyên truyền xung phong đi các làng, xã để phổ biến chủ trương, chính sách của Đảng và Chính phủ, nói rõ cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược của nhân dân ta sẽ lâu dài, gian khổ, hy sinh nhưng cuối cùng nhất định sẽ giành thắng lợi. Thông qua đó, đã thống nhất được nhận thức, ý thức và hành động của toàn Đảng bộ, lực lượng  vũ trang và nhân dân.

Về kinh tế, đã vận động nhân dân tích cực tăng gia, sản xuất. Các nhà buôn đã khắc phục khó khăn do giao thông cách trở và biến động của chiến tranh mua được khối lượng lớn hàng nhu yếu phẩm, góp phần ổn định thị trường, đời sống.

Phong trào bình dân học vụ, xóa mù chữ, giáo dục tiểu học tiếp tục được đẩy mạnh. Hơn 8.000 người được cấp giấy chứng nhận biết đọc biết viết. Công tác y tế được chú trọng; tất cả các cơ quan, đơn vị bộ đội và một số xã có túi thuốc chữa bệnh; phong trào vệ sinh phòng dịch bệnh được phát động rộng rãi.

 Trong công tác xây dựng Đảng, đã đặt trọng tâm vào việc thành  lập các Ban Huyện ủy: Trấn Yên, Lục Yên, Văn Chấn, Văn Bàn… mở một số lớp đối tượng Đảng mang tên “Lớp tháng Tám” bồi dưỡng lý luận chính trị cho quần chúng tiêu biểu, kết nạp 147 đảng viên mới.

Khi quân đội Pháp đã tập trung ở sát phía Tây Bắc của tỉnh, thực hiện Chỉ thị Toàn dân kháng chiến của Ban Thường vụ Trung ương Đảng, Tỉnh ủy đã chỉ đạo các cấp ủy, chính quyền và đoàn thể vận động nhân dân sẵn sàng làm “vườn không nhà trống”, cất giấu tài sản, làm kho dự trữ lương thực, thực phẩm; thành lập ban tản cư các cấp để tổ chức cho nhân dân tản cư khi chiến sự lan tới; các huyện, xã, làng, bản, đặt kế hoạch phòng không, phòng gian, bảo mật, thực hiện: "ba không” (không biết, không nghe, không thấy).

Trên các đường bộ từ Yên Bái xuống Phú Thọ, sang Tuyên Quang, đường thị xã vào Văn Chấn… đều được đắp ụ, chuẩn bị sẵn vật cản chặn bước tiến của địch. Nhân dân các huyện Yên Bình, Văn Chấn, Trấn Yên đã vót hàng chục vạn chông tre, nứa và cắm thành các bãi chông ở những nơi quân Pháp có thể nhảy dù. Phong trào “Hũ gạo kháng chiến”, góp quỹ nuôi quân, mua công phiếu kháng chiến diễn ra rất sôi nổi.

Việc tiêu thổ kháng chiến được tiến hành khẩn trương. Tỉnh huy động hơn một vạn lượt người bóc toàn bộ đoạn đường sắt từ Văn Phú đến Bảo Hà, đánh sập nhiều cầu lớn, nhỏ… Nhân dân thị xã Yên Bái đã phá gần 500 ngôi nhà, trong đó, có rất nhiều nhà xây kiên cố. Với những nỗ lực trên, Đảng bộ, quân dân Yên Bái đã chuẩn bị đến mức cao nhất và sẵn sàng bước vào cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược.

70 năm đã trôi qua, nhưng Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của Bác vẫn như tiếng kèn xung trận, vang như lời hịch của non sông khơi dậy khí thế hào hùng, tự tôn dân tộc, bảo vệ non sông, đất nước, thúc giục toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta chung sức, đồng lòng tiếp tục tiến lên vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

Ngọc Lan (Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy)