Để hoàn thành nhiệm vụ giải phóng dân tộc, theo đề nghị của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, Hội nghị đã quyết định thành lập Mặt trận Việt Nam độc lập đồng minh, gọi tắt là Việt Minh.

Khẩu hiệu chính của Việt Minh là: phản Pháp, kháng Nhật, liên Hoa, độc lập. Không chỉ đề cập những vấn đề thuộc chủ trương, chính sách Mặt trận, Hội nghị còn đề ra một cách toàn diện những vấn đề về nội dung, nhiệm vụ, phương thức tổ chức và hoạt động của Mặt trận Việt Minh và các tổ chức, đoàn thể quần chúng. Hội nghị nêu rõ: Khởi nghĩa là nhiệm vụ trung tâm và quyết định lấy cờ đỏ sao vàng năm cánh làm cờ Mặt trận Việt Minh và sẽ là cờ của Tổ quốc khi giành được chính quyền.

Ngày 25/10/1941, Việt Minh công bố Tuyên ngôn, Chương trình và Điều lệ. Chương trình của Việt Minh nêu rõ: muốn cách mạng giải phóng dân tộc thắng lợi, Việt Minh phải liên hiệp hết thảy các tầng lớp nhân dân, không phân biệt dân tộc, tôn giáo, đảng phái, xu hướng chính trị, giai cấp; tất cả đoàn kết lại để đánh đuổi Pháp - Nhật, giành độc lập cho xứ sở, đồng thời phải hết sức giúp đỡ Ai Lao và Cao Miên để cùng thành lập Đông Dương độc lập đồng minh.

Đây là lần đầu trong lịch sử Mặt trận dân tộc thống nhất Việt Nam, Mặt trận trình bày rõ ràng đường lối, chính sách, phương pháp tiến hành và tổ chức lực lượng đấu tranh để thực hiện mục đích cứu nước của mình. Nhờ có chính sách đúng, đáp ứng nguyện vọng tha thiết của các tầng lớp nhân dân mà tổ chức và phong trào Việt Minh phát triển nhanh chóng và lan rộng ra khắp nước.

Mặt trận Việt Minh được thành lập theo sáng kiến của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã tập hợp các tầng lớp nhân dân, các đảng phái yêu nước và các tổ chức cứu quốc đoàn kết, động viên toàn dân vùng lên giành chính quyền, đưa Cách mạng Tháng Tám đến thắng lợi, lập nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Ngày 2/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình, Hà Nội diễn ra cuộc mít-tinh chào mừng Chính phủ lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Thay mặt Chính phủ lâm thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập, tuyên bố nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời.

Đại diện Tổng bộ Việt Minh, đồng chí Nguyễn Lương Bằng đọc diễn văn khái quát lại vai trò, sứ mệnh lịch sử vinh quang của Mặt trận Việt Minh trong cuộc đấu tranh giành độc lập, tự do cho Tổ quốc và đọc Lời hiệu triệu đồng bào cả nước, trong đó nêu rõ: “Quyền độc lập của chúng ta còn mong manh. Giành được chính quyền là một việc khó, giữ vững chính quyền lại càng khó khăn hơn. Việt Minh suốt mấy năm nay kiên quyết phấn đấu, chịu bao hy sinh, đau đớn mới có độc lập. Ngày nay, chính quyền đã được thành lập. Việt Minh không cho thế là đủ. Việt Minh biết rằng: Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa còn gặp nhiều khó khăn, nguy hiểm. Bởi vậy, Tổng bộ Việt Minh quyết lãnh đạo đồng bào san phẳng mọi trở lực đặng giữ vững quyền độc lập đã giành được, không trông chờ vào người khác, một lòng ủng hộ Chính phủ, sẵn sàng đập tan kế hoạch xâm lược của thực dân Pháp”.

Khẩu hiệu của toàn dân ta lúc này là: “Đoàn kết, phấn đấu, củng cố nền độc lập”. Lúc này, ai là người yêu nước đều có bổn phận phụng sự Tổ quốc. Người có tiền giúp tiền, kẻ có sức giúp sức, người có tài trí giúp tài trí. Tất cả phải góp sức để xây dựng lâu đài dân tộc Việt Nam phú cường. Chuyển sang thời kỳ phát triển mới của cách mạng, chính quyền nhân dân được thành lập từ trung ương đến địa phương trong cả nước. Mặt trận Việt Minh không còn làm chức năng chính quyền như trước. Hoạt động của Việt Minh lúc này là nhằm củng cố và phát triển tổ chức của Mặt trận, tăng cường khối đoàn kết toàn dân, làm chỗ dựa vững chắc cho chính quyền và động viên nhân dân tham gia xây dựng và bảo vệ đất nước.

Sau Cách mạng Tháng Tám, chính quyền non trẻ của nhân dân ta đứng trước những khó khăn tưởng chừng không thể vượt qua nổi. Nạn đói đe dọa sinh mạng của hàng triệu đồng bào. Quân Anh được phái vào tước vũ khí của quân Nhật ở miền Nam, đã giúp cho thực dân Pháp nổ súng, mở đầu cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam từ ngày 23/9/1945.

Ở phía Bắc, 180 nghìn quân Quốc dân đảng Trung Hoa kéo vào đem theo bọn phản cách mạng Việt Nam có vũ trang nhằm thực hiện âm mưu đen tối là “tiêu diệt Đảng ta”, “phá tan Việt Minh”. Để bảo vệ chính quyền cách mạng, làm thất bại mọi âm mưu thâm độc của kẻ thù, nhiệm vụ cấp bách là phải củng cố và mở rộng Việt Minh, tổ chức thêm nhiều đoàn thể cứu quốc tham gia Mặt trận Việt Minh.

Đồng thời, Đảng ta chuyển vào hoạt động bí mật dưới danh nghĩa tự tuyên bố giải tán để tránh mũi nhọn tiến công của kẻ thù.

Qua những việc làm trên, đặc biệt là với việc Đảng tự tuyên bố giải tán, vai trò của Việt Minh trong đời sống chính trị của đất nước ngày càng được đề cao. Việt Minh, hình ảnh của khối đại đoàn kết dân tộc có thêm nhiều thành viên tổ chức và cá nhân mới. Đó là các đảng phái chính trị, các nhân sĩ yêu nước, những trí thức tiêu biểu thuộc các tầng lớp trên của xã hội.

Để phân hóa hàng ngũ các đảng phái chính trị phản động bám gót quân Tưởng, Việt Minh ký Tuyên ngôn đoàn kết với Việt Nam Cách mệnh đồng chí Hội; ký Thỏa hiệp với Việt Nam Quốc dân đảng và Việt Nam cách mệnh đồng minh Hội về việc thành lập Chính phủ liên hiệp...

Nhiều đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng trong Chính phủ là cán bộ Việt Minh đã được Quốc dân Đại hội Tân Trào bầu ra đã tự nguyện nhường lại 70 ghế trong Quốc hội cho các tổ chức, đảng phái không chỉ thể hiện đạo đức trong sáng mà còn chứng tỏ chính sách đại đoàn kết trước sau như một của Việt Minh do Chủ tịch Hồ Chí Minh lãnh đạo đã có tác dụng lôi kéo những người do dự, kể cả những người vốn có tư tưởng chống đối về với nhân dân, với cách mạng. Bằng uy tín cá nhân, Chủ tịch Hồ Chí Minh còn quy tụ được nhiều nhân vật tiêu biểu của chế độ cũ tham gia Mặt trận dân tộc thống nhất.

Nói về nguyên nhân thành công của Cách mạng Tháng Tám, trong “Thư gửi các đồng chí tỉnh nhà” ngày 17/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết: “Chúng ta đã lập nên một chính thể Dân chủ Cộng hòa. Đó là một cuộc thắng lợi xưa nay chưa từng thấy trong lịch sử nước ta.

- Vì sao có cuộc thắng lợi đó?

Một phần là vì tình hình quốc tế thuận tiện cho ta. Nhất là vì lực lượng của toàn dân đoàn kết. Tất cả các dân tộc, các giai cấp, các địa phương, các tôn giáo đều nổi dậy theo lá cờ Việt Minh để tranh lại quyền độc lập cho Tổ quốc. Lực lượng toàn dân là lực lượng vĩ đại hơn hết. Không ai chiến thắng được lực lượng đó”.

Báo “Việt Nam độc lập” - cơ quan tuyên truyền của Mặt trận Việt Minh. (Ảnh: T.L)

Đánh giá vai trò của Mặt trận Việt Minh, Tuyên ngôn của Đại hội toàn quốc thống nhất Việt Minh - Liên Việt họp tháng 3/1951 nêu rõ: Việt Minh có công lớn trong việc xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân chống quân cướp nước. Công đức ấy tất cả mọi người Việt Nam phải ghi nhớ. Lịch sử Việt Minh 10 năm đấu tranh cho độc lập, tự do của dân tộc cũng là những trang sử vẻ vang vào bậc nhất của dân tộc Việt Nam ta.

Việt Minh có được những thành tích vẻ vang đó, trước hết là do đường lối cách mạng nói chung và chủ trương, chính sách Mặt trận nói riêng của Đảng đúng đắn, sáng tạo, hợp lòng dân, trong đó nổi bật là tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đoàn kết dân tộc - linh hồn của những chủ trương, đường lối đó. Uy tín to lớn và sự chỉ đạo trực tiếp của Người đã tạo cho nhân dân niềm tin vào Mặt trận Việt Minh.

Thành công và uy tín của Việt Minh cũng đồng nghĩa với thành công và uy tín của Đảng - một Đảng đã thật sự hóa thân vào Mặt trận, sống trong lòng dân để lãnh đạo dân làm cách mạng, vừa bảo đảm nguyên tắc Đảng lãnh đạo vừa tôn trọng tính độc lập, tự chủ, sáng tạo, khuyến khích và tạo điều kiện để Mặt trận hoạt động có hiệu quả.

Mặt trận Việt Minh ra đời và giành được chính quyền trước hết là kết quả của sự định hướng đúng đắn của Đảng Cộng sản Đông Dương về chỉ đạo chiến lược giữa hai nhiệm vụ phản đế và phản phong; giữa dân tộc và giai cấp. Đây cũng là kết quả của sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa chủ nghĩa Mác - Lê-nin với chủ nghĩa yêu nước.

Việt Minh còn là sản phẩm của sự đúc kết, kế thừa mô hình các tổ chức Mặt trận trước đó song có sự phát triển về chất trong việc vận dụng chiến lược và sách lược liên minh nhằm tập hợp tối đa các lực lượng. Sức hấp dẫn kỳ lạ của Việt Minh chính là ở chỗ đáp ứng được nguyện vọng và lợi ích chính đáng của các tầng lớp nhân dân, làm cho mọi người Việt Nam ai cũng thấy rõ vị trí, quyền lợi, trách nhiệm của mình trong tổ chức. Vì vậy, nhân dân tin tưởng, làm theo và sẵn sàng hy sinh, bảo vệ Việt Minh.

B.T (Theo Nhân dân)