Ðổi mới tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị ở cơ sở

  • Cập nhật: Chủ nhật, 14/10/2018 | 10:29:45 AM

Sau gần một năm thực hiện Nghị quyết T.Ư 6 (khóa XII), nhiều địa phương trong cả nước đã thể hiện quyết tâm chính trị cao, vận dụng cách làm sáng tạo nhằm đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị. Tuy nhiên, để có bộ máy "gọn”, con người "tinh”, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, rất cần tiếp tục tháo gỡ những vướng mắc từ thực tiễn triển khai.

Cán bộ phường Đức Chính, thị xã Đông Triều (Quảng Ninh) trao đổi nghiệp vụ quản lý văn bản điện tử.
Cán bộ phường Đức Chính, thị xã Đông Triều (Quảng Ninh) trao đổi nghiệp vụ quản lý văn bản điện tử.

Phần 1: GIẢM GÁNH NẶNG CHI THƯỜNG XUYÊN

Việc sắp xếp, đổi mới tổ chức bộ máy (TCBM) đang được triển khai ở nhiều nơi trong cả nước. Nơi làm quyết liệt, nơi vừa làm vừa nghiên cứu, điều chỉnh, nơi thì trông chờ hướng dẫn từ cấp trên. Tuy việc triển khai chưa đồng đều nhưng ở nhiều nơi, TCBM gọn nhẹ hơn, số lượng lãnh đạo, quản lý và biên chế được tinh giản, tiết kiệm ngân sách chi thường xuyên. Những cách làm hay từ thực tiễn cần được nghiên cứu nhân rộng để bảo đảm tính đồng bộ, tổng thể trong thực hiện.

Một việc, nhiều nơi làm

Trước đây, nhiều địa phương đã chủ động đổi mới, sắp xếp TCBM của hệ thống chính trị, tuy nhiên, mỗi nơi có cách hiểu, cách làm khác nhau. Khi Hội nghị T.Ư 6 (khóa XII) ban hành các nghị quyết về: tiếp tục đổi mới, sắp xếp TCBM của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; đổi mới hệ thống tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập (ÐVSNCL)… đã đặt nền tảng định hướng rất quan trọng giúp các ban, bộ, ngành, địa phương có cơ sở, căn cứ để tổ chức thực hiện cả về bề rộng và chiều sâu.

Ðể việc thực hiện bảo đảm khoa học, có tổng kết thực tiễn, đúc rút lý luận, nhiều nơi nghiên cứu xây dựng đề án về sắp xếp TCBM, tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức. Tại TP Ðà Nẵng và tỉnh Nghệ An, qua khảo sát, điều tra, đã phát hiện TCBM tồn tại nhiều điểm nghẽn, một nhiệm vụ nhưng có nhiều cơ quan quản lý mà không rõ trách nhiệm, không có cơ quan chủ trì, chịu trách nhiệm chính, nhất là trong các lĩnh vực y tế, khoa học - công nghệ, nông nghiệp và phát triển nông thôn… 

Tại một số cơ quan tham mưu, giúp việc khối Ðảng và cơ quan chuyên môn thuộc UBND cùng cấp, có sự tương đồng về nhiệm vụ, như: tổ chức cấp ủy và nội vụ, kiểm tra cấp ủy và thanh tra nhà nước, tuyên giáo cấp ủy và trung tâm bồi dưỡng chính trị, văn phòng cấp ủy và văn phòng HÐND, UBND; Ban Dân vận Tỉnh ủy, Ban Dân tộc tỉnh, MTTQ tỉnh, Sở Nội vụ cùng có nhiệm vụ về công tác dân tộc - tôn giáo.

Tại Văn phòng, các ban tham mưu và Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy: Văn phòng chiếm khoảng 28% biên chế, nhưng đồng thời các ban tham mưu vẫn có văn phòng (khoảng 30% biên chế) cùng làm chung nhiệm vụ tổng hợp, tổ chức, phục vụ, tài chính, quản trị. 

Một số nhiệm vụ có sự gắn kết nhưng lại bị bố trí ở các phòng chuyên môn khác nhau. Bên cạnh đó, việc thành lập Văn phòng đoàn đại biểu Quốc hội cấp tỉnh làm phát sinh một số bất cập trong công tác cán bộ, quản lý cán bộ; tổ chức, hoạt động của một số ban chỉ đạo và ban bảo vệ, chăm sóc sức khỏe cán bộ nhiều mặt bất cập. Nhiều tổ chức phối hợp liên ngành, ban quản lý dự án trùng lắp chức năng, nhiệm vụ, hiệu quả hoạt động chưa cao… 

Trong khi đó, khối MTTQ và các đoàn thể chính trị - xã hội chậm đổi mới, một số nhiệm vụ trùng lắp. Tổ chức ÐVSNCL ở một số lĩnh vực chưa hợp lý, bộc lộ nhiều bất cập, có những đơn vị đủ điều kiện chuyển đổi hình thức tự chủ ở mức độ cao hơn nhưng chưa chủ động đề xuất phương án chuyển đổi. 

Các tổ chức hội chưa hoạt động theo phương châm tự nguyện, tự trang trải kinh phí, còn tư tưởng trông chờ "bầu sữa” ngân sách nhà nước, thậm chí một số hội thành lập nhằm mục đích "vận dụng” cơ chế, chính sách.

Tại các buổi làm việc với các đồng chí lãnh đạo Tỉnh ủy, Ban Tổ chức tỉnh ủy, thành ủy và các địa phương, sở, ngành tại Nghệ An, Ðà Nẵng, Quảng Ninh, hầu hết các đồng chí đều có chung một nhìn nhận rất thẳng thắn: Hệ thống chính trị cơ sở còn nhiều mặt, yếu kém, sự phối hợp giữa các tổ chức chưa chặt chẽ, năng lực vận dụng các chủ trương, nghị quyết của Ðảng và chính sách của Nhà nước vào tình hình cụ thể của địa phương còn hạn chế, hiệu quả hoạt động của bộ máy chính quyền một số nơi chưa cao; trình độ, năng lực của một bộ phận cán bộ, công chức cấp xã, nhất là các xã vùng cao, vùng đồng bào dân tộc chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ.

Những hạn chế đó có nguyên nhân là chức năng, nhiệm vụ chưa được xác định rành mạch, trách nhiệm không rõ ràng, đơn vị hành chính cấp xã quy mô nhỏ, không bảo đảm tiêu chuẩn theo quy định. Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm, mối quan hệ công tác của cấp ủy các cấp ở tỉnh về cơ bản đến nay vẫn chưa thật sự cụ thể hóa, số lượng, cơ cấu, chất lượng cấp ủy viên, ủy viên ban thường vụ cấp ủy các cấp còn một số bất cập, đã dẫn đến năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của không ít cấp ủy, tổ chức đảng còn yếu.

Chi tiền lương còn lớn

Nghệ An là địa phương có diện tích lớn nhất nước, dân số 3,1 triệu người, gồm một thành phố, ba thị xã, 17 huyện, cùng TCBM khá đồ sộ. Tuy là tỉnh nghèo, nhưng lại có số lượng người hưởng lương, phụ cấp từ ngân sách nhà nước rất lớn. 

Trao đổi về vấn đề này, đồng chí Nguyễn Ðắc Vinh, Ủy viên T.Ư Ðảng, Bí thư Tỉnh ủy Nghệ An cho biết: Ðể việc giảm chi ngân sách đạt kết quả thực chất, tỉnh xác định, đến năm 2021, tất cả các cơ quan, đơn vị, tổ chức giảm đến mức thấp nhất cấp trung gian, cấp phó; cơ bản hoàn thành sắp xếp, kiện toàn các cơ quan đảng, đoàn thể, chính quyền, đơn vị sự nghiệp công lập, trọng tâm là lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn, văn hóa, thể thao và du lịch, giáo dục và đào tạo, y tế, lao động và xã hội, khoa học công nghệ, phát thanh - truyền hình, các ban quản lý dự án, các quỹ cấp tỉnh. 

Ðối với các ÐVSNCL, cần giảm 189 đơn vị, chuyển đổi các đơn vị có đủ điều kiện thành công ty cổ phần (trừ các bệnh viện và trường học), hoàn thành lộ trình tính giá dịch vụ sự nghiệp công đối với lĩnh vực y tế, giáo dục - đào tạo, giáo dục nghề nghiệp. Cơ bản hoàn thành việc sắp xếp, thu gọn hợp lý các đơn vị hành chính cấp xã đạt 50% tiêu chuẩn về quy mô dân số, diện tích tự nhiên và giảm số lượng thôn, xóm, bản.

Tháng 1-2018, Tỉnh ủy Nghệ An ban hành kế hoạch thực hiện Nghị quyết T.Ư 6, trong đó chọn sáu đơn vị để triển khai thí điểm đồng bộ nhằm đánh giá, rút kinh nghiệm nhân rộng, gồm TP Vinh, thị xã Cửa Lò, huyện Diễn Châu, huyện Con Cuông, Ban Tổ chức Tỉnh ủy và Tỉnh đoàn. Một trong những nguyên tắc hàng đầu được Tỉnh ủy Nghệ An chú trọng là tuân thủ nghiêm các quy định của Ðảng, Nhà nước, thực hiện nguyên tắc Ðảng thống nhất lãnh đạo việc đổi mới, sắp xếp và quản lý TCBM, biên chế của hệ thống chính trị, nhưng vẫn phát huy tính sáng tạo, chủ động của từng cấp, ngành trong triển khai, xác định rõ trách nhiệm của tập thể và cá nhân, nhất là người đứng đầu. Những việc đã rõ được triển khai ngay; với những nội dung mới, chưa có quy định hoặc đã có quy định nhưng không phù hợp, tỉnh mạnh dạn chỉ đạo thí điểm, rút kinh nghiệm.

Tại TP Ðà Nẵng, theo báo cáo quyết toán tài chính ngân sách năm 2016, chi thường xuyên là 6.133 tỷ đồng (chiếm khoảng 55,8% tổng chi ngân sách). Giám đốc Sở Nội vụ Ðà Nẵng Võ Ngọc Ðồng cho biết, từ thực tiễn đó, tỉnh xác định cần tiến hành cổ phần hóa, đẩy mạnh xã hội hóa các ÐVSNCL để giảm chi ngân sách và đến năm 2020 tiếp tục giảm 16 ÐVSNCL, ít nhất 2.000 biên chế. 

Bên cạnh đó, đổi mới cơ chế quản lý, cơ chế tài chính và công tác quản trị ÐVSNCL theo hướng thí điểm các mô hình như: "Trường học tự chủ” trong ngành giáo dục và đào tạo; nghiên cứu triển khai mô hình "Bác sĩ gia đình” và "Phòng khám đa khoa khu vực” ở một số trạm y tế phường, xã. Ở một số đơn vị sự nghiệp cung ứng dịch vụ đã giao quyền tự chủ chi thường xuyên, sẽ thành lập Hội đồng quản lý và thí điểm thuê giám đốc điều hành để tăng khả năng cạnh tranh dịch vụ theo cơ chế thị trường.

Chủ tịch UBND thành phố Ðà Nẵng Huỳnh Ðức Thơ cho rằng, việc đổi mới hệ thống tổ chức bộ máy, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động trong cơ quan hành chính, sự nghiệp công lập, kiểm soát cơ cấu, định mức tỷ lệ giữa bộ máy và người làm lãnh đạo, quản lý với người làm chuyên môn và hỗ trợ, phục vụ, tinh gọn bộ máy… vừa giảm gánh nặng ngân sách, vừa thúc đẩy hoạt động cung ứng dịch vụ sự nghiệp theo cơ chế thị trường.

Cần sự quyết tâm của cả hệ thống chính trị

Trong thực tế triển khai, đổi mới TCBM là việc rất phức tạp, liên quan trực tiếp đến việc làm, đời sống và nhất là tâm tư của từng cán bộ. Bên cạnh đó, người dân kỳ vọng vào tinh thần sẵn sàng đổi mới, sẵn sàng xóa bỏ những lạc hậu, cồng kềnh của các cơ quan nhà nước. Vì vậy, đòi hỏi sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, làm thường xuyên, liên tục, mạnh mẽ, có lộ trình, trọng tâm, trọng điểm, từng bước vững chắc về cả trước mắt và lâu dài. Từ tháng 4 đến 9-2018, Nghệ An đã xây dựng xong phương án tổ chức lại văn phòng cấp ủy để phục vụ chung các cơ quan tham mưu, giúp việc của Tỉnh ủy theo hướng chuyển bộ phận phục vụ về Văn phòng Tỉnh ủy, gắn với xây dựng hệ thống quy chế hoạt động, phối hợp trong chi tiêu nội bộ, hành chính quản trị. Các sở, ngành đều sắp xếp giảm còn một ban quản lý, bốn trung tâm trực thuộc UBND tỉnh được hợp nhất thành một. Tổ chức nghiên cứu thí điểm Trưởng ban Dân vận đồng thời là Chủ tịch Ủy ban MTTQ tỉnh; thí điểm kiêm nhiệm một số chức danh người đứng đầu hoặc hợp nhất một số cơ quan của cấp ủy với cơ quan chuyên môn chính quyền; cơ quan của cấp ủy và MTTQ có chức năng, nhiệm vụ tương đồng.

Tại huyện Diễn Châu, TCBM và biên chế lớn, cho nên với ngân sách được cấp năm 2017 là 936,212 tỷ đồng, huyện phải dành tới 714,239 tỷ đồng cho chi thường xuyên. Các đồng chí lãnh đạo Huyện ủy Diễn Châu cho biết, huyện đã xây dựng đề án sắp xếp TCBM đến năm 2030. Trước mắt, dự kiến giảm được tám tổ chức, năm xã, kéo theo giảm còn 243 xóm (giảm được 206 xóm); khối trường học giảm còn 103 trường (trước là 115 trường). Về biên chế cấp huyện, sau khi nhất thể hóa chức danh và sáp nhập, giảm 12 cấp trưởng, 51 cấp phó, 23 biên chế. Ðối với cấp xã, giảm 10 chức danh cán bộ, giảm 115 người; cán bộ hoạt động không chuyên trách cấp xã giảm 80 người, cấp xóm giảm 1.030 người. Ngành giáo dục giảm 373 người, 204 tổ trưởng, 49 tổ phó. Như vậy, tổng số tiền giảm chi thường xuyên đến năm 2021 theo đề án là hơn 65 tỷ đồng.

Cửa Lò là thị xã du lịch biển, có vị trí quan trọng trong chiến lược phát triển của Nghệ An, cho nên công tác sắp xếp TCBM bảo đảm hoạt động hiệu lực, hiệu quả được đặt lên hàng đầu. Vừa qua, Cửa Lò đã thực hiện nhất thể hóa Trưởng ban Tuyên giáo Thị ủy đồng thời là Giám đốc Trung tâm Bồi dưỡng chính trị, hợp nhất Trung tâm Văn hóa - Thể thao với Ðài Truyền thanh - Truyền hình thành Trung tâm Văn hóa - Thông tin - Thể thao Cửa Lò, hợp nhất Văn phòng Ðăng ký quyền sử dụng đất với Trung tâm Phát triển quỹ đất thành Trung tâm Khai thác và Ðăng ký quyền sử dụng đất Cửa Lò, giải thể Phòng Y tế thị xã. Năm 2019, sẽ thực hiện mô hình cơ quan tham mưu giúp việc chung khối MTTQ, các đoàn thể chính trị - xã hội; hợp nhất và cổ phần hóa một số đơn vị. Thị ủy cũng ra chủ trương chuẩn bị thí điểm nhất thể hóa các chức danh cơ quan Ðảng với chính quyền cấp thị xã, nghiên cứu hợp nhất Văn phòng Thị ủy với Văn phòng HÐND, UBND thị xã thành Cơ quan Văn phòng Thị ủy - HÐND - UBND thị xã Cửa Lò.

Các phường ở Cửa Lò đã hoàn thành việc hợp nhất Văn phòng HÐND - UBND và tiếp tục thực hiện chủ trương Bí thư Ðảng ủy đồng thời là Chủ tịch HÐND hoặc Chủ tịch UBND phường. Phó Bí thư Thường trực Thị ủy Cửa Lò Lê Thanh Long cho biết, đã chỉ đạo kiên quyết tạm dừng bổ nhiệm mới các chức danh cấp phó tại những nơi chưa tự chủ hoàn toàn về tài chính. Không bổ sung mới khi khuyết các chức danh mà chỉ điều động, luân chuyển, đồng thời có giải pháp để giảm số lượng cấp phó dôi dư từ việc sắp xếp TCBM trong ba năm. Dự kiến sau sắp xếp, tổ chức bộ máy tinh gọn được 73 đầu mối, tinh giản 644 biên chế, giảm 39 cấp phó, qua đó giảm chi thường xuyên mỗi năm hơn 10 tỷ đồng.

Ðối với TP Vinh, việc sắp xếp TCBM, tinh giản biên chế dựa trên nhiệm vụ của từng khối, lĩnh vực. Bên cạnh nhất thể hóa chức danh, sáp nhập, hợp nhất một số cơ quan, đơn vị, tổ chức như ở Diễn Châu và Cửa Lò, còn quyết liệt sáp nhập các ban quản lý, ÐVSNCL để đẩy mạnh việc tự chủ hoặc chuyển đổi sang mô hình công ty cổ phần. Bí thư Thành ủy Vinh Võ Viết Thanh cho rằng, TP Vinh không chỉ là trung tâm hành chính của tỉnh, mà còn gánh vác nhiệm vụ "đầu tàu” thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, cho nên công tác sắp xếp TCBM chú trọng các giải pháp tăng cường tự chủ, khoán chi để nâng cao năng lực. Vừa qua, đã sáp nhập Ban quản lý chợ Vinh và Ban quản lý chợ Ga Vinh thành công ty cổ phần; sau hơn một năm hoàn thành cơ chế tự chủ về ngân sách tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Nghệ An, đã tiết kiệm cho ngân sách hơn 165 tỷ đồng (tương đương giảm biên chế 4.300 người), Bệnh viện đa khoa TP Vinh cũng giảm chi hơn 16 tỷ đồng. Tới đây, TP Vinh dự kiến tiếp tục giảm sáu đầu mối cơ quan, 30 cấp phó, cùng với đó sẽ tiết kiệm chi ngân sách hơn 34 tỷ đồng...

Tại nhiều địa phương, trước khi có Nghị quyết T.Ư 6, cũng đã mạnh dạn sắp xếp TCBM, cụ thể hóa rõ đối tượng, rõ việc, rõ trách nhiệm, có sự phân cấp, phân quyền trong triển khai thực hiện. Quảng Ninh là địa phương đã rất thành công khi thực hiện mô hình nhất thể hóa các chức danh từ cấp xã tới huyện. Ðến nay, đã có bảy huyện và 75 trong tổng số 186 đơn vị cấp xã, phường thực hiện nhất thể hóa chức danh bí thư cấp ủy đồng thời là chủ tịch HÐND. Hai huyện Cô Tô, Tiên Yên và 76 trong tổng số 186 đơn vị cấp xã, phường thực hiện nhất thể hóa chức danh bí thư đồng thời là chủ tịch UBND. Tỉnh cũng hợp nhất cơ quan ủy ban kiểm tra với thanh tra, ban tổ chức với phòng nội vụ, ban tuyên giáo với trung tâm bồi dưỡng chính trị, ban dân vận với MTTQ tại phần lớn địa phương. Hai huyện đã thực hiện mô hình chánh văn phòng ba bên (văn phòng cấp ủy, HÐND, UBND) và hầu hết các thôn, bản, khu phố đã thực hiện nhất thể hóa chức danh bí thư chi bộ đồng thời là trưởng thôn, bản, khu phố.

Trên cơ sở thành công mô hình nhất thể hóa các chức danh, sắp xếp, đổi mới tinh gọn bộ máy, tỉnh Quảng Ninh tiếp tục triển khai thành lập cơ quan chuyên trách tham mưu giúp việc chung khối MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội cấp tỉnh (tên gọi là Cơ quan Khối cấp tỉnh) và ở các huyện, qua đó giảm được 27 đầu mối, 69 vị trí trưởng, phó phòng và tương đương. Cơ quan Khối cấp tỉnh vừa chuyên trách tham mưu, giúp việc chung vừa là cơ quan chuyên môn, nghiệp vụ, do vậy, hiệu quả hoạt động sẽ tốt hơn, khắc phục tình trạng "hành chính hóa”. Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ninh Nguyễn Văn Ðọc khẳng định, việc thành lập Cơ quan Khối cấp tỉnh thể hiện quyết tâm chính trị cao, góp phần hoàn thiện hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở, xây dựng bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Tuy nhiên, việc sáp nhập bộ máy Cơ quan Khối cấp tỉnh cần thận trọng, triển khai từng bước, vừa làm vừa điều chỉnh để phù hợp với thực tiễn, nhất là trong công tác lãnh đạo chỉ đạo. Cấp ủy địa phương cần chủ động, chỉ đạo chung đối với Cơ quan Khối địa phương để tạo sự thống nhất, thông suốt.

Tại TP Ðà Nẵng, TCBM của các ÐVSNCL trước kia rất cồng kềnh, biên chế lớn, nhưng nay qua sắp xếp cũng trở nên gọn nhẹ, hoạt động tốt hơn. Giám đốc Sở Y tế Ðà Nẵng Ngô Thị Kim Yến cho biết, vừa qua, năm đơn vị ngành y tế thực hiện tự chủ về chi thường xuyên từ nguồn thu các dịch vụ y tế theo quy định, nhờ đó, ngân sách nhà nước giảm chi trả lương cho 1.956 người. Sở đã thành lập Trung tâm Kiểm soát bệnh tật trên cơ sở hợp nhất sáu đơn vị thuộc lĩnh vực y tế dự phòng và đặc thù, qua đó giảm hàng chục lao động gián tiếp, trung gian như hành chính, kế toán, văn thư, bảo vệ…, bảo đảm hoạt động thông suốt, hiệu quả hơn. Bên cạnh đó, tổ chức thống nhất bộ máy trung tâm y tế quận, huyện đa chức năng và sử dụng hiệu quả nguồn nhân lực giữa điều trị và dự phòng. Giám đốc Sở Giáo dục và Ðào tạo Ðà Nẵng Nguyễn Ðình Vĩnh cũng cho biết, Sở đã sáp nhập được tám trung tâm thành ba trung tâm. Qua gần hai năm hoạt động, cho thấy hoạt động chuyên môn khoa học, hợp lý hơn, tinh thần cán bộ, giáo viên phấn khởi, thu nhập cải thiện rõ rệt.

Có thể thấy, các mô hình đã triển khai tại Nghệ An, Quảng Ninh, Ðà Nẵng và nhiều nơi trong cả nước, đều cho thấy sự cần thiết và tính cấp thiết phải tiếp tục đổi mới, sắp xếp TCBM của hệ thống chính trị. Tuy nhiên, kết quả công việc mới dừng lại ở bước đầu do chưa quan tâm giải quyết những vấn đề mang tính chiều sâu.
Phần 2: NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG SAU SẮP XẾP

Việc tinh giản, sắp xếp lại tổ chức bộ máy (TCBM) đang thu hút sự quan tâm rất lớn của xã hội và các tầng lớp nhân dân. Quá trình triển khai công tác này đã, đang và sẽ gặp rất nhiều trở ngại, khó khăn. Quan trọng hơn, để bộ máy hoạt động hiệu lực, hiệu quả sau khi sắp xếp, rất cần tiếp tục sửa đổi, bổ sung, thay thế các quy định, cơ chế, chính sách không còn phù hợp tình hình mới.

Khắc phục tình trạng bộ máy mới, cơ chế cũ

Trao đổi với chúng tôi, những người làm công tác tổ chức ở cơ sở đều cho rằng, sau sắp xếp, có sự xáo trộn nhất định về tổ chức, việc kiện toàn chức năng nhiệm vụ có thể gây khó khăn bước đầu cho người mới, nhưng nhiều văn bản quy phạm pháp luật, hướng dẫn của Trung ương về chức năng, nhiệm vụ TCBM, chế độ, phụ cấp... chưa thay đổi kịp tình hình thực tiễn.

Phó Giám đốc Sở Nội vụ Nghệ An Trần Quốc Trung cho rằng, xây dựng vị trí việc làm là căn cứ khoa học quan trọng giúp bộ máy vận hành trơn tru sau sắp xếp. Tuy nhiên, các bộ lại chưa có thông tư hướng dẫn danh mục khung vị trí việc làm và định mức số lượng người làm việc trong các đơn vị sự nghiệp công lập (ĐVSNCL) thuộc ngành, lĩnh vực (trừ giáo dục phổ thông và mầm non). Cho nên sau sắp xếp, có câu chuyện người làm việc "dẫm chân” nhau, hoạt động cầm chừng vì chưa biết mình sẽ được phân công làm gì, "đi” hay "ở”. 

Hay như Nghị định số 92/NĐ-CP (ngày 22-10-2009) và Nghị định số 29/NĐ-CP (ngày 8-4-2013) của Chính phủ về thực hiện sắp xếp, cơ cấu lại đội ngũ công chức xã, thị trấn, qua thực tiễn hiện nay không còn phù hợp, như: số lượng biên chế văn phòng - thống kế, địa chính, xây dựng - môi trường, tài chính - kế toán, tư pháp - hộ tịch… nhiều, trong khi một số chức danh quan trọng lại không được cơ cấu công chức, chuyên trách như: văn phòng đảng ủy, chủ nhiệm (hoặc phó chủ nhiệm) ủy ban kiểm tra đảng ủy.

Bên cạnh đó, một số văn bản hướng dẫn của bộ, ngành cần nghiên cứu sửa đổi để bảo đảm phù hợp thực tiễn hơn. Thí dụ, hiện nhiều nơi sáp nhập "ngang” các trường học để tinh giản biên chế, tức là nhập các trường cùng cấp với nhau, nhưng việc này sẽ khó giảm biên chế và dễ nảy sinh những vấn đề phức tạp trong công tác cán bộ do các trường nằm trên địa bàn xã, phường khác nhau. Theo kinh nghiệm của thị xã Cửa Lò (Nghệ An), việc sáp nhập "dọc” để hình thành trường phổ thông liên cấp (tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông) trên cùng địa bàn xã, phường, không chỉ giải quyết vấn đề biên chế, mà còn bổ sung biên chế cho những nơi thiếu, nhất là bậc tiểu học và mầm non, công tác quản lý nhà nước cũng thuận lợi hơn, hạn chế phát sinh vướng mắc.

Bên cạnh đó, do vận dụng máy móc các quy định, việc sắp xếp bộ máy, sáp nhập các đơn vị hành chính nhiều nơi còn mang tính chất lắp ghép cơ học mà bỏ qua các yếu tố, sự phù hợp về con người, điều kiện tự nhiên, văn hóa, kinh tế - xã hội ở cơ sở. 

Thí dụ, Nghị quyết số 1211/2016/UBTVQH13 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về tiêu chuẩn của đơn vị hành chính và phân loại đơn vị hành chính, là cơ sở quan trọng nhằm tinh gọn bộ máy hành chính ở cơ sở. Trong đó, nêu rõ tiêu chuẩn của xã về quy mô dân số: xã miền núi, vùng cao từ 5.000 người trở lên, xã khác từ 8.000 người trở lên; về diện tích tự nhiên: xã miền núi, vùng cao từ 50 km2 trở lên, xã khác từ 30 km2 trở lên. 

Tại nhiều địa phương, phần lớn các xã đều chỉ đáp ứng nhiều nhất 50% tiêu chuẩn với tiêu chí về dân số hoặc diện tích, thậm chí nhiều xã không đáp ứng đủ cả hai tiêu chí, cần sáp nhập để khắc phục yếu kém, nâng cao sức chiến đấu của hệ thống chính trị ở cơ sở. 

Tuy nhiên, với từng trường hợp cụ thể, nếu không cẩn trọng, việc sáp nhập có thể phát sinh những bất ổn. Trưởng ban Tổ chức Huyện ủy Diễn Châu (Nghệ An) Hoàng Xuân Luyện cho biết, huyện có 39 xã, thị trấn và nếu chiếu theo tiêu chuẩn cấp xã thì không có xã nào ở đây đạt cả hai tiêu chí, cho nên theo đề án sắp xếp TCBM của huyện, đến năm 2030, sẽ giảm 30 xã, chỉ còn lại chín xã. 

Tuy là huyện đồng bằng ven biển, nhưng có cả xã miền núi, vùng bán sơn địa, với hơn 30 nghìn đồng bào theo đạo (khoảng 10% dân số huyện). Sau sáp nhập, cần phải xử lý nhiều bất cập phát sinh khi có sự khác biệt về văn hóa, kinh tế - xã hội, trình độ nhận thức, điều kiện tự nhiên… 

Ở nhiều huyện của Nghệ An, có những xã diện tích gần bằng cả một tỉnh đồng bằng, dân thưa, khi sáp nhập, chắc chắn việc tổ chức thực hiện các nhiệm vụ sẽ khó khăn hơn rất nhiều. Còn về cơ sở vật chất, nếu sáp nhập nhiều xã làm một, thì trụ sở cơ quan làm việc, nhà văn hóa xã... có được xây mới để bảo đảm cho hoạt động không, trong khi cơ sở vật chất cũ lại dư thừa mà chưa có phương án sử dụng? 

Ngay cả việc sáp nhập trường học, thì địa điểm trường đặt ở xã nào cũng là vấn đề bởi nhiều người không muốn con em phải đi học xa, học ở "đất khác”... Những vấn đề cụ thể này nếu không có chính sách, hướng dẫn rõ ràng thì rất khó cho cơ sở thực hiện.

Một trong những giải pháp quan trọng để tinh gọn TCBM, tinh giản biên chế của ĐVSNCL là tăng cường tự chủ. Hiện nay, Nghệ An có 21 đơn vị sự nghiệp bảo đảm chi thường xuyên, nhà nước không phải cấp ngân sách cho 4.334 biên chế của những đơn vị này. 

Tuy nhiên, Phó Trưởng ban tổ chức Tỉnh ủy Nghệ An Võ Thị Minh Sinh cho rằng, các chính sách hiện hành chưa đủ mạnh để khuyến khích các nơi thực hiện cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm, nhất là việc xác lập cơ chế minh bạch hóa đối với dịch vụ sự nghiệp công theo nguyên tắc thị trường, hay chưa phân biệt rõ phí sử dụng dịch vụ công mà người dùng phải trả với giá thành dịch vụ công. 

Bên cạnh đó, việc lấy mức kinh phí huy động được ngoài ngân sách làm căn cứ để giao quyền tự chủ cho đơn vị sự nghiệp như hiện nay là chưa phù hợp. Ngoài ra, đối với đơn vị sự nghiệp có đủ điều kiện chuyển sang đơn vị tự chủ vẫn chậm thực hiện do tâm lý trông chờ ngân sách, biên chế của Nhà nước, hoặc sợ rủi ro vì chịu tác động tâm lý của người dân, thí dụ đơn vị cấp huyện hoạt động trong lĩnh vực y tế. 

Hơn nữa, vẫn chưa có cơ chế rõ ràng để tách phần dịch vụ ra khỏi chức năng quản lý nhà nước; quy định điều kiện kinh doanh với một số ngành, nghề, lĩnh vực hạn chế sự tham gia của các thành phần kinh tế ngoài nhà nước; Nhà nước vẫn làm những việc mà doanh nghiệp, các tổ chức tư nhân có thể làm được.

Việc sắp xếp TCBM cần có lộ trình, nhưng những việc đã rõ phải thực hiện ngay để tránh nảy sinh tư tưởng trong cán bộ, đảng viên, nhân dân, đó là tư tưởng trì trệ, ngại đổi mới, thậm chí cản trở, gây khó khăn trong quá trình sắp xếp. Tuy mới có chủ trương sắp xếp, nhưng một bộ phận cán bộ đã bị tác động, tâm lý lo lắng do sắp xếp dôi dư, ảnh hưởng đến chất lượng công việc và có thể xảy ra tình trạng kiến nghị, khiếu nại trên diện rộng. 

Phó Trưởng ban Tổ chức Tỉnh ủy Quảng Ninh Vũ Thị Dung cho biết, quá trình triển khai, dư luận vẫn băn khoăn, suy nghĩ việc nhất thể hóa có dẫn đến chuyên quyền độc đoán, làm mất đi vai trò lãnh đạo, kiểm tra của Đảng. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là phải có cơ chế, thể chế để kiểm soát quyền lực, cụ thể hóa những nguyên tắc khi hợp nhất, nhất thể hóa, phân công rõ đối tượng chứ không phải sáp nhập kiểu cơ học.

Thực tế cho thấy, có nơi cán bộ bị xử lý kỷ luật do thiếu dân chủ trong chỉ đạo điều hành, dẫn đến vi phạm quy định quản lý, gây thất thoát, lãng phí. Năm 2016, hàng loạt cán bộ chủ chốt của xã Đồng Rui (Tiên Yên, Quảng Ninh) bị kỷ luật vì lạm quyền, bớt xén tiền bảo hiểm của người dân. 

Khi được giao nhiệm vụ về xã công tác sau vụ việc, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Đồng Rui Đoàn Văn Tuyến chia sẻ, trước tình hình người dân đang dần mất niềm tin vào cán bộ, Đảng ủy xã đã ban hành nghị quyết nhằm chấn chỉnh công tác đảng, đồng thời bố trí thường xuyên dự sinh hoạt tại các chi bộ để nắm tư tưởng đảng viên, tâm tư quần chúng, tìm hướng giải quyết những vấn đề bức xúc. Đảng ủy xã cũng kiên quyết điều chuyển các đồng chí đã được bồi dưỡng, kèm cặp mà không tiến bộ, không đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ.

Trong quá trình tìm hiểu, làm việc với cán bộ lãnh đạo tỉnh, thành phố và các sở, ban, ngành chức năng của các tỉnh, thành phố Nghệ An, Quảng Ninh, Đà Nẵng, chúng tôi thấy rõ những lo âu về một số vấn đề chưa có lời giải. Đáng chú ý là, chính sách đối với những cán bộ dôi dư sau sắp xếp, tinh giản; hệ thống trụ sở làm việc sẽ được sử dụng ra sao để tránh lãng phí sau khi sáp nhập… 

Hơn nữa, khi sáp nhập hai cơ quan của Đảng và chính quyền, sáp nhập các đơn vị chuyên môn của các xã miền núi, đồng bằng, thì phương thức hoạt động cũng chưa được cụ thể hóa, chưa được thống nhất, dễ gây vướng mắc trong thực thi nhiệm vụ.

Sắp xếp gắn với đổi mới công tác cán bộ, quản lý tài chính

Thực tiễn cho thấy, việc sắp xếp TCBM, nhất là ở cơ sở, cần đặt trong tổng thể gắn với đổi mới công tác cán bộ, cơ chế quản lý tài chính và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, mới có thể phát huy hiệu quả.

Trong công tác cán bộ, cần kết hợp đúng đắn chế độ tập thể lãnh đạo với phát huy vai trò, trách nhiệm cá nhân, nhất là người đứng đầu. Những đánh giá, nhận xét về cán bộ phải được cấp ủy thảo luận dân chủ và quyết nghị tập thể. Kiên quyết khắc phục tình trạng chuyên quyền, lấy danh nghĩa quyết nghị tập thể để quyết định các vấn đề trong công tác cán bộ. 

Qua đó, cũng cần xây dựng hệ thống tiêu chí đánh giá đa chiều theo hướng lượng hóa từ trong ra ngoài, từ trên xuống dưới, từ ngoài vào trong, có nhiều người cùng tham gia đánh giá: cấp trên trực tiếp, đồng nghiệp cùng một chức vụ, nhân viên dưới quyền, đơn vị cơ sở, nhân dân và bản thân người được đánh giá. 

Các cơ quan, đơn vị cần đánh giá, phân loại cán bộ thường xuyên, liên tục để làm căn cứ cho quy hoạch, đào tạo, bổ nhiệm, miễn nhiệm, điều động, luân chuyển, tinh giản biên chế.

Bên cạnh đó, đổi mới chế độ thi tuyển công chức, viên chức theo hướng công khai, dân chủ, minh bạch, đáp ứng các tiêu chí trong tình hình mới; sửa đổi, ban hành cơ chế chính sách đào tạo, bồi dưỡng gắn với trách nhiệm (kể cả trách nhiệm vật chất) và hiệu quả đóng góp sau đào tạo. 

Trong bối cảnh sắp xếp lại TCBM, nhiều quy định về tiêu chuẩn, chức danh, tiêu chí đánh giá cán bộ, các quy định về phân cấp quản lý cán bộ, bổ nhiệm và giới thiệu cán bộ ứng cử, luân chuyển, thay thế cán bộ sẽ không còn phù hợp, cho nên cần sớm nghiên cứu xây dựng các quy định mới phù hợp hơn.

Bí thư Tỉnh ủy Nghệ An Nguyễn Đắc Vinh cho rằng, trong công tác quản lý, sử dụng ngân sách, cần nghiên cứu xây dựng hệ thống định mức phân bổ ngân sách mới cho các đơn vị sự nghiệp theo hướng dựa vào kết quả "đầu ra” hoặc đơn giá khối lượng công việc, đặt hàng cung cấp dịch vụ công; khoán kinh phí cho các hội đặc thù trên cơ sở nhiệm vụ được giao, khoán kinh phí đối với các chức danh không chuyên trách cấp xã, khuyến khích thực hiện kiêm nhiệm chức danh, từ đó có điều kiện nâng cao thu nhập cho đội ngũ này, bảo đảm tương quan hợp lý với thu nhập của công chức xã. Bên cạnh đó, tăng cường xã hội hóa, áp dụng mô hình đầu tư công - quản lý tư, đầu tư tư - sử dụng công nhằm cơ cấu lại đầu tư, đổi mới mô hình tăng trưởng, xây dựng chính sách đẩy mạnh xã hội hóa trong các lĩnh vực.

Tại nhiều nơi, nhu cầu cho các chính sách an sinh xã hội vẫn còn lớn, cho nên việc tiết kiệm chi thường xuyên do tăng cường mức độ tự chủ của các đơn vị sự nghiệp vẫn chưa thể thay đổi cơ cấu chi ngân sách theo hướng giảm chi thường xuyên, tiến tới tăng chi đầu tư phát triển. Hiện nay, việc ban hành giá dịch vụ còn phải thực hiện theo lộ trình và chưa rõ ràng, nhất là học phí trong lĩnh vực giáo dục dạy nghề chưa rõ kết cấu chi phí, vì thế, ngân sách vẫn đang phải cấp kinh phí chi thường xuyên cho các đơn vị này. 

Để đẩy mạnh cơ chế tự chủ tài chính của ĐVSNCL, cần xác định mức độ tự chủ trên cơ sở các khoản thu phí, lệ phí, thu sự nghiệp. Phân định rõ nhiệm vụ quản lý nhà nước với chức năng thực hiện dịch vụ công và các loại dịch vụ, thực hiện nghiêm lộ trình tính giá dịch vụ sự nghiệp công sử dụng ngân sách nhà nước theo quy định, chuyển đổi mô hình hoạt động và cổ phần hóa một số đơn vị sự nghiệp, có thể thí điểm thi tuyển hoặc thực hiện thuê giám đốc điều hành tại những nơi này.

Việc thực hiện đổi mới, sắp xếp TCBM của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả là vấn đề khó, phức tạp và nhạy cảm, liên quan quyền lợi, tâm tư, uy tín của cán bộ, công chức, viên chức và người lao động. Vì thế, đòi hỏi đặt ra là từng bước khắc phục vướng mắc, khó khăn, tập trung chỉ đạo đẩy mạnh công tác tuyên truyền trong các tầng lớp nhân dân, cán bộ, đảng viên nhằm tạo sự đồng thuận, thống nhất ý chí và hành động từ tỉnh tới cơ sở, mở rộng dân chủ trong thảo luận phương án sắp xếp, đổi mới.

Tuy nhiên, để đồng bộ được các giải pháp trong quá trình thực hiện, nhiều nơi đề xuất các cấp thẩm quyền kịp thời ban hành các quyết định quy định về chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức của các cơ quan tham mưu, giúp việc khối Đảng, MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội cấp tỉnh, cấp huyện và để thay thế ngay các quy định cũ không còn phù hợp sau khi sáp nhập. Có như vậy, mới bảo đảm mục tiêu quan trọng nhất là nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy.

(Theo NDĐT)

Các tin khác

Tiếp tục Chương trình công tác, ngày 29/3, đồng chí Trần Huy Tuấn - Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Yên Bái cùng đoàn công tác đã đi kiểm tra Dự án đường kết nối huyện Mường La, tỉnh Sơn La, các huyện Than Uyên, Tân Uyên, tỉnh Lai Châu và các huyện Mù Cang Chải, Văn Chấn, Văn Yên của tỉnh Yên Bái với cao tốc Nội Bài - Lào Cai, đoạn từ xã Nậm Có đến đỉnh Tà Cua Y.

Quang cảnh Hội nghị tại điểm cầu Yên Bái.

Ngày 29/3, Thanh tra Chính phủ tổ chức Hội nghị trực tuyến tuyên truyền, phổ biến Luật Thanh tra 2022 và các văn bản hướng dẫn thi hành đến toàn thể cán bộ, công chức, viên chức các cơ quan thanh tra. Đồng chí Dương Quốc Huy - Phó Tổng Thanh tra Chính phủ chủ trì Hội nghị.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính  chủ trì họp Phiên thứ 10 của Ban Chỉ đạo Nhà nước các công trình, dự án quan trọng quốc gia, trọng điểm ngành Giao thông vận tải

Thủ tướng nhấn mạnh, khối lượng công việc triển khai năm 2024 là rất lớn, đòi hỏi các các bộ, ngành, địa phương cần tích cực, quyết liệt hơn nữa, tập trung tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc.

Sáng nay - 29/3, đồng chí Đỗ Đức Duy - Uỷ viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh uỷ, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh, Trưởng Ban chỉ đạo Phòng chống tham nhũng tiêu cực (BCĐ PCTNTC) tỉnh đã chủ trì Phiên họp thứ 8 của BCĐ để đánh giá kết quả hoạt động quý I, bàn phương hướng, nhiệm vụ trọng tâm quý II/2024.

Xem các tin đã đưa ngày:
Tin trong: Chuyên mục này Mọi chuyên mục