Những ngày này, bà con nông dân khắp các địa phương trong tỉnh đang tập trung làm đất để dồn sức sản xuất lùa hè thu. Dưới cái nắng tháng 6 như đổ lửa, nhà nông quên đi nỗi vất vả, mệt nhọc vì có một vụ lúa xuân thắng lợi. Nông dân Nguyễn Văn Điệp ở xã Phù Nham, huyện Văn Chấn phấn khởi cho biết: "Năm nay, tuy thời tiết nắng nóng khô hạn nhưng nhờ điều tiết nước hợp lý và làm tốt khâu phòng, chống sâu bệnh nên lúa đông xuân sinh trưởng và phát triển tốt. Tôi cầm chắc trên 2,2 tạ/sào".

Theo báo cáo của Sở nông nghiệp và Phát triển nông thôn, vụ xuân vừa qua, toàn tỉnh đưa vào sản xuất trên 19.364ha lúa đông xuân, tăng 327ha so với vụ đông xuân trước. Về cơ cấu, giống lúa lai chiếm 60%, 40 - 45% diện tích gieo cấy bằng các giống lúa thuần như: Hương Chiêm, ĐS1, Séng Cù, HT1, Hoa Khôi 4… và nếp 87, nếp thơm PD2. Tính đến ngày 10/6, toàn tỉnh đã thu hoạch được trên 14.162,7ha lúa xuân. Theo đánh giá sơ bộ của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, năng suất lúa vụ đông xuân trên địa bàn tỉnh ước đạt 54,35 tạ/ha, cao hơn vụ xuân trước 1,1 tạ/ha; sản lượng thóc vụ xuân ước đạt 105.234 tấn.

Niềm vui không chỉ là năng suất, sản lượng lúa đạt cao mà quan trọng hơn là cây lúa đã vượt qua thách thức của biến đổi khí hậu. "Một hạt thóc vàng chín giọt mồ hôi", vụ lúa đông xuân này cũng không phải ngoại lệ. Thời tiết năm nay ấm hơn mọi năm, theo thống kê, số liệu tổng nhiệt hoạt động (tổng tích ôn) từ tháng 12/2014 đến hết tháng 4/2015 đã vượt trung bình nhiều năm khoảng 79oC, gần tương đương với vụ đông xuân ấm điển hình năm 1990 - 1991.

Sự ấm lên của thời tiết đang và đã ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất lúa, đặc biệt là 7.000ha diện tích cấy trước lập xuân (ngày 4/2/2015). Đây là diện tích có nguy cơ ảnh hưởng đến năng suất. Để hạn chế thiệt hại cho các trà lúa cấy trước lập xuân trong điều kiện vụ xuân ấm, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã có văn bản chỉ đạo phòng nông nghiệp các huyện, thị đánh giá, phân loại cụ thể về sinh trưởng, phát triển của trà lúa, diện tích và giống lúa cấy trước lập xuân để có biện pháp chỉ đạo kịp thời. Sở cũng chỉ đạo cán bộ kỹ thuật tăng cường tuyên truyền tập huấn, hướng dẫn nông dân thực hiện tốt các biện pháp kỹ thuật chăm sóc lúa, đặc biệt là biện pháp bón phân, tưới nước cho lúa xuân. Nhưng khó khăn chưa dừng lại ở đó.

Do diễn biến phức tạp của thời tiết nên vụ này, sâu bệnh phá mạnh, tập trung nhất là giữa vụ và cuối vụ với 2 loại sâu bệnh chính bệnh đạo ôn, khô vằn. Các cán bộ kỹ thuật đã hướng dẫn bà con tích cực thăm đồng, phát hiện sớm những thửa ruộng nhiễm sâu bệnh để tổ chức phun thuốc đúng liều lượng, đúng thời điểm... Chính nhờ những biện pháp tích cực đó đã giúp nông dân thêm một mùa vụ bội thu.

Được mùa lúa xuân, bà con nông dân phấn khởi đẩy mạnh sản xuất vụ hè thu. Phương án sản xuất lúa hè thu đã được các địa phương chuẩn bị chu đáo. Ở các vùng hay xảy ra nguy cơ bão lụt, các địa phương đưa các giống lúa ngắn ngày vào sản xuất. Theo kế hoạch, vụ mùa năm nay, toàn tỉnh đưa vào gieo cấy 20.920ha lúa mùa ruộng và 8.475ha ngô hè thu, thu đông, trong đó ưu tiên 10.000ha lúa mùa sớm, để trồng cây vụ đông, còn lại là trà chính vụ. Đối với trà lúa mùa sớm sử dụng các giống lúa ngắn ngày đến trung ngày có năng suất, chất lượng gạo khá.

Những ngày này, chúng tôi có mặt ở một số địa phương để chứng kiến cảnh bà con thu hoạch lúa đông xuân và triển khai làm hè thu. Đến đâu cũng bắt gặp không khí lao động khẩn trương, gấp rút. Chị Nguyễn Thị Hoa ở xã Minh Quân, huyện Trấn Yên cho biết: "Với áp lực thời vụ nên tôi vừa thu hoạch xong đã ngay lập tức phải làm đất và cấy 7 sào lúa. Kế hoạch gia đình đặt ra đến ngày 25/6 phải cấy xong toàn bộ diện tích lúa mùa". Theo báo cáo mới nhất của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, tính đến thời điểm này, toàn tỉnh đã gieo mạ 6.602ha, cấy 2.042ha.

Văn Thông