Trong cái nắng đang mặc sức đổ xuống giữa chiều trên đồi chè, ông Phan Đức Toản (khu 6, thị trấn Nông trường Nghĩa Lộ) không giấu nổi vẻ xót xa khi đưa tay bẻ những cành chè trụi lá, chỉ nghe tiếng khô khốc của gẫy đứt. Bây giờ không còn là táp lá, cháy búp nữa, những cây chè phía dưới tay ông Toản không thể sống sót qua cơn nắng hạn. Ở góc bếp và góc sân nhà ông, nhiều gốc chè khô đã xếp đó để làm củi đun. Còn trên đồi chè của gia đình, đâu đó lại có những vạt chè chết khô xen lẫn những vạt cháy búp.

Ông Toản thở dài ngao ngán: "Nhà tôi trồng hơn 1ha, phần bị cháy búp khá nhiều và giờ thì một số chỗ cây bị chết. Lứa chè 3 này thế là chẳng được gì. Tiếc công, tiếc của lắm!". Không riêng gì nhà ông Toản phải chịu cảnh này. Bên cạnh đồi chè nhà ông, những đồi chè của gia đình khác cũng không khá hơn là mấy. Theo ghi nhận của chúng tôi, khá nhiều diện tích bị táp khô, một vài chỗ đã thành khoảng đất trống vì người ta đã nhổ bỏ những cây chè bị chết. Nhìn những nương chè, cảm thấy một sức sống mong manh trước nắng hạn.

Người dân ở đây cho biết, không phải năm nay cây chè mới bị cháy búp bởi nắng nóng, mới năm ngoái thôi, chè cũng dính cháy búp nhưng chưa năm nào ảnh hưởng nhiều như năm nay. Tính ra, cho đến cơn mưa đầu tuần trước, cây chè đã phải căng mình ra hứng chịu đến hơn 60 ngày nắng nóng, có những thời điểm rất gay gắt, không một giọt mưa. Người trồng chè ở đây tưởng được dịu lòng khi đón nhận cơn mưa hiếm hoi nhưng rồi những giọt nước trời cũng chỉ như muối bỏ bể với cây chè khi nắng nóng sớm quay trở lại ngay. Người trồng chè cũng héo hon theo chè, theo nắng hạn.

 Ông Phan Đức Toản chua xót tính rằng: "Từ đầu vụ đến giờ, gia đình đã đầu tư 64 khối phân trâu với giá 38.000 đồng một khối, 6 triệu đồng tiền phân tổng hợp, chưa kể thuốc bảo vệ thực vật, ngày công mà mới thu được 2 lứa chè. Chè cấp cành ba này mới là cấp cành chủ lực thì coi như mất trắng. Nếu như từ giờ trở đi thời tiết tốt, chăm sóc tốt, mà cũng phải là với lô chè tốt thì ít nhất cũng phải mất 1 tháng nữa, chè mới phục hồi. Từ giờ đến cuối năm, may ra thì được hai lứa chè nữa. Còn nếu thời tiết cứ thế này thì... Năm nay, như gia đình tôi, không nợ tiền vật tư là may lắm rồi, nói gì đến lờ lãi".

Gần đồi chè nhà ông Toản, bà Cù Kim Thảo (khu 4) đã nhổ bỏ diện tích chè cháy búp, tính chuyển sang trồng cây lâu năm. Bà Thảo cho hay: "Phần vì chè trồng trên chỗ đất không thuận tiện cho thu hái, phần vì ảnh hưởng bởi nắng nóng nên gia đình quyết định nhổ bỏ chứ thời tiết khắc nghiệt thế này, giá chè bán lại thấp thì trồng chè mất công, mất sức lắm". Đúng là, bình thường người trồng chè đã vất vả, lại thêm thời tiết khó chiều, sự vất vả ấy càng nhân lên gấp bội.

Người dân đứng ngồi không yên vì nhiều diện tích chè chết nắng không có khả năng phục hồi.

Ông Vũ Tuấn Anh - Đội trưởng Đội Chè Thái Lão (Công ty cổ phần Chè Nghĩa Lộ) cho biết: "Tổng diện tích chè của Đội là 64ha, đều là những giống khả năng chịu hạn cao nhưng do nắng nóng kéo dài nên ước khoảng 75% diện tích này bị cháy búp, trong đó cháy nặng là 35%. Chè bị thất thu cấp cành ba, là lứa chủ lực trong năm, mất khoảng 300 tấn. Không những lứa này bị thất thu mà còn giảm năng lực cây chè lứa kế tiếp, thậm chí cả những lứa chè của năm sau. Không chỉ người trồng chè bị thiệt hại mà Công ty cũng bị ảnh hưởng bởi thiếu nguyên liệu".

 Theo ông Nguyễn Thành Vinh - Giám đốc Công ty cổ phần Chè Nghĩa Lộ, chè cháy búp bởi nắng nóng vừa qua đã làm ảnh hưởng tới việc cung cấp nguyên liệu, Công ty bị giảm khoảng 1.000 tấn chè búp tươi, tương đương 250 tấn chè búp khô.

Đau xót khi cây chè ảnh hưởng nặng nề bởi nắng hạn khắc nghiệt nhưng người trồng chè ở đây cũng không còn cách nào khác ngoài việc đứng nhìn. Đầu tư hệ thống tưới tiêu là điều khó khả thi bởi nương chè rất xa nguồn nước. Quan trọng hơn, như nhiều người trồng chè cho biết, với giá chè búp tươi thu mua như hiện nay thì lợi nhuận từ cây chè không thể cõng nổi tiền đầu tư. Thế nên, người trồng chè vẫn cứ phải "ơn trời mưa nắng phải thì...".

Những ngày này, trời vẫn nắng nóng, không có dấu hiệu của mưa nhưng người trồng chè ở đây vẫn cứ phải tiếp tục bỏ công chăm sóc cây chè những mong chè hồi phục được phần nào, tốt phần đó. Cuốc hố chuẩn bị bón phân cho cây chè, ông Toản bảo: "Tiếp tục đầu tư 6 triệu đồng tiền phân nữa cho đợt này nhưng nói thật là vừa bón vừa run. Nếu trời cứ nắng nóng thế này nữa thì lại mất trắng tiếp thôi!". Cái nơi chỉ có nắng và cây chè này, bóng dáng người nông dân ấy thật nhỏ bé giữa đồi chè mênh mông, còn đời chè lại trở nên nhỏ bé trước thiên nhiên ngày càng khắc nghiệt!

Thu Hạnh