Mùa cốm nếp ở Tú Lệ

  • Cập nhật: Thứ hai, 16/10/2017 | 2:10:27 PM

YBĐT - Xã Tú Lệ, huyện Văn Chấn nằm thanh bình giữa ba ngọn núi cao là Khau Phạ, Khau Thán và Khau Song, là địa danh nổi tiếng của tỉnh Yên Bái - nơi có tứ đại đỉnh đèo và thứ gạo nếp đặc sản dẻo thơm nức tiếng một vùng.

Đặc ân của tạo hóa với khí hậu trong lành, mát mẻ chẳng những đã sản sinh cho miền đất này những thiếu nữ xinh đẹp nổi tiếng mà còn ban tặng cho miền non cao Tú Lệ một sản vật hiếm có, đó là giống nếp thơm Tan Lả, gọi theo tiếng của đồng bào Thái và giống nếp này chỉ thực sự dẻo, thơm khác lạ khi được trồng ở thung lũng lòng chảo Mường Lò này.

Mùa nếp ở Tú Lệ không thể không nhắc đến cốm. Cái se se lạnh của hơi thu làm khum gù bông nếp; làm quánh đặc chất sữa trắng thơm căng tròn ngậm đầy trong hạt thóc. Ấy cũng là thời điểm bà con người Thái ở Tú Lệ chọn để làm cốm. Mùa cốm bắt đầu từ cuối tháng Bảy, rộ nhất vào tháng Tám, tháng Chín. Thời điểm này, nhiều nhà ở Tú Lệ vẫn còn đang làm cốm. Đó là những tràn nếp được trồng ở lòng khe, nước lạnh hơn nên lúa chín muộn.
 
Theo kinh nghiệm làm cốm của người dân bản địa, để những hạt cốm còn giữ nguyên vị đậm đà, thơm dẻo thì phải gặt lúa về khi bông vừa khum ngọn, hãy còn nguyên sữa. Khi lúa đã vào chắc thì không thể làm ra được những hạt cốm dẻo thơm. Thôn Nà Lóng có 175 hộ thì có tới gần 100 hộ thường xuyên làm cốm. Đây cũng là thôn có nhiều hộ làm cốm nhất ở xã Tú Lệ.
 
Ông Oa - Trưởng thôn cho biết: "Vụ nếp này thôn trồng được 17,5 ha thì có khoảng 10 ha đã được bà con thu hoạch sớm để làm cốm. Chẳng là mùa cốm hàng năm cũng trùng với thời điểm diễn ra Tuần Văn hóa - Du lịch Mường Lò và Lễ hội khám phá Danh thắng quốc gia Ruộng bậc thang Mù Cang Chải của tỉnh nên cốm bán rất chạy, khách du lịch mua nhiều. Có không ít khách du lịch ở các tỉnh ngoài như Hà Nội, Hải Phòng…, ăn cốm nếp Tú Lệ có một mùa mà năm nào đến vụ cũng gọi điện lên đặt hàng gửi về xuôi…”.

Mùa nếp, người dân xã Tú Lệ chuyển sang làm cốm nhiều hơn trước cũng còn bởi làm cốm bán được tiền hơn bán thóc, bán gạo nếp thành phẩm. Theo tính toán, nếu 1 yến thóc nếp Tú Lệ bán được 200 nghìn đồng thì 1 yến lúa nếp làm được 4 kg cốm, giá cốm bán trung bình 100 nghìn đồng/kg, trừ chi phí, người dân vẫn thu về lợi nhuận cao hơn bán thóc nếp thành phẩm trên 100 nghìn đồng/yến. Chẳng thế mà có hộ ở Nà Lóng mùa cốm thu tới 20 - 30 triệu đồng; hộ làm ít cũng thu về 5 - 7 triệu đồng.

Cốm nếp Tan Lả xưa đã nổi tiếng ngon nhưng nó chỉ thực sự trở thành đặc sản kể từ khi Tuần Văn hóa - Du lịch Mường Lò và Lễ hội khám phá Danh thắng quốc gia Ruộng bậc thang Mù Cang Chải được tỉnh Yên Bái tổ chức hàng năm đúng dịp này. Có lẽ vì thế mà tiếng đồn về cốm nếp Tan Lả của đất Tú Lệ cứ theo chân du khách mà lan truyền gần xa.
 
Là sản phẩm nông nghiệp sạch, chẳng sử dụng chất tạo màu hay hương liệu, cốm nếp Tú Lệ làm ra nóng hổi, thơm phức ngay trên bếp than củi rừng dưới chân những ngôi nhà sàn mộc mạc của đồng bào Thái ở bản Nà Lóng. Du khách không khó để được tận mắt thấy, được hòa mình vào nhịp sống thường nhật của đồng bào và cùng tham gia vào các công đoạn làm cốm với người dân bản địa.
 
Ông Lò Văn Thức – Chủ tịch UBND xã Tú Lệ phấn khởi cho hay: "Dù chưa xây dựng được thương hiệu cho sản phẩm nếp Tan Lả của địa phương nhưng nếp Tú Lệ đã có chỗ đứng trong lòng người tiêu dùng. Cả xã hiện mới có trên 75 ha diện tích ruộng nước canh tác giống nếp đặc sản này, mỗi vụ trung bình thu trên 4 tấn thóc. 

Như vụ này, bà con thu hoạch lúa sớm để làm cốm nên khả năng giá gạo nếp Tú Lệ tết này sẽ cao hơn mọi năm. Ngay như ở đất Tú Lệ bây giờ, mua được yến gạo nếp trong dân còn hiếm nói gì đến chuyện có gạo nếp Tú Lệ bày bán khắp nơi mà giá lại chưa bằng một nửa giá mua tận gốc của dân bản địa. Vì là có tiếng ngon nên nhiều nơi mượn tiếng nếp Tú Lệ bán giá cao để kiếm lời. 

Quan tâm đến sản xuất nông nghiệp sạch và giống nếp Tan Lả, mới đây, đại diện Tập đoàn Vingroup cũng đã đến tìm hiểu tại địa phương. Đây sẽ là tín hiệu vui để xây dựng thương hiệu cho giống gạo đặc sản của Tú Lệ trong tương lai gần”.

Ở xã Tú lệ chẳng riêng bản Nà Lóng mà cả 8 thôn, bản người Thái ở đây đã dần quen với nghề làm cốm nếp. Giờ thì cả xã đã có khoảng 100 hộ có thu nhập khá từ làm cốm. Cốm nếp Tú Lệ làm cuộc sống bản làng thêm ấm no, sung túc. Hương cốm vấn vương khách lạ, để mỗi độ thu sang, cốm nếp Tú Lệ lại cùng khách thập phương xuôi ngược, mang theo hương vị của nếp rừng Tan Lả, góp cùng mùa thu một thức quà thi vị, làm nên một phần thương hiệu của đất vùng cao Yên Bái.

Minh Thúy

Các tin khác
Một ngôi nhà ở huyện Trấn Yên bị tốc mái hoan toàn do trận dông lốc sáng ngày 28/3/2024.

Theo báo cáo nhanh từ Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai - Tìm kiếm cứu nạn (PCTT-TKCN) tỉnh Yên Bái, tính đến 14h ngày 29/3/2024, dông lốc và mưa đá đã gây ảnh hưởng lớn đến nhiều tài sản và hoa màu của nhân dân.

Sáng 29/3 giá vàng SJC tăng lên mức 81,5 triệu đồng/lượng.

Giá vàng nhẫn tròn trơn tăng lên 71,23 triệu đồng/lượng. Sáng cùng ngày, giá vàng nhẫn tròn ở mức 70,5 triệu đồng/lượng, cao hơn 750.000 đồng so với ngày 28/3.

Các ngân hàng có tầm quan trọng trong hệ thống sẽ được giám sát chặt chẽ

14 tổ chức tín dụng có tầm quan trọng trong hệ thống sẽ phải được theo dõi, giám sát chặt chẽ, cảnh báo kịp thời các nguy cơ rủi ro trong hoạt động, ngăn ngừa rủi ro có tính trọng yếu, rủi ro mang tính hệ thống.

Bộ trưởng Bộ Công Thương yêu cầu thực hiện nghiêm quy định hóa đơn điện tử đối với hoạt động kinh doanh, bán lẻ xăng dầu. (Ảnh minh họa)

Bộ trưởng Bộ Công Thương vừa gửi công điện hỏa tốc yêu cầu thực hiện nghiêm quy định hóa đơn điện tử đối với hoạt động kinh doanh, bán lẻ xăng dầu.

Xem các tin đã đưa ngày:
Tin trong: Chuyên mục này Mọi chuyên mục