Gần một tháng nay, sau khi Bộ Công thương điều chỉnh giá bán lẻ xăng dầu trong nước, giá dầu thô, giá vàng tăng và có nhiều diễn biến phức tạp đã làm nhiều loại hàng hoá dịch vụ tăng theo, nhất là đối với vật liệu xây dựng. Giá thép bán lẻ tại thành phố Yên Bái từ 13.500 đồng đối với thép cuộn đã tăng lên 14.000 rồi 14.800 đồng/kg. Thép cây xây dựng cũng vậy, mức tăng trung bình gần 2 đồng/tấn so với thời điểm trước khi tăng giá xăng dầu và hơn 3 triệu đồng/tấn so với đầu năm. Giá cát, sỏi, đá, những vật liệu không thể thiếu đối với bất kỳ công trình xây dựng nào cũng biến động liên tục. Cát đen loại bình thường giá bán hiện nay 30 nghìn đồng/m3, sỏi 120 nghìn đồng/m3 và đá  140 nghìn đồng/m3 tăng từ 5 đến 10 nghìn đồng/m3 so với đầu năm, xi măng các loại cũng tăng 10- 15%.

Trong số các loại vật liệu xây dựng thì giá sắt, thép xây dựng có ảnh hưởng rất lớn tới giá thành công trình, việc giá thép tăng gần 40% làm các nhà thầu xây dựng  lao đao. Ngoài sắt, thép xây dựng tăng thì gạch xây dựng cũng đang khan hiếm. Ông Nguyễn Thanh Hà - Giám đốc Công ty cổ phần Xây dựng số 1 phản ánh: “Chúng tôi đang thi công hàng chục công trình trên địa bàn, gồm: Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh, Bệnh viện Đa khoa huyện Văn Yên, nhà làm việc Ban giám hiệu Trường THPT Lý Thường Kiệt; trụ sở Báo Yên Bái… Nhiều công trình công ty đang thi công, do giá thép tăng, công ty đã lỗ hàng tỷ đồng. Riêng công trình xây dựng Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh, lỗ gần 2 tỷ đồng. Ngoài ra, mỗi ngày cần một lượng gạch không nhỏ nhưng chỉ được nhà máy gạch cung ứng rất nhỏ giọt, mặc dù là khách hàng truyền thống nhưng có ngày chỉ mua được trên dưới một nghìn viên, nhiều hạng mục phải thi công cầm chừng do thiếu gạch!”.

 Nhiều chủ công trình xây dựng khác, đặc biệt là tư nhân cũng khó mua được gạch máy xây dựng, mặc dù đã liên hệ nhiều đơn vị sản xuất. Nguyên nhân của tình trạng trên, là thời gian qua, Nhà nước cấm các lò gạch thủ công gây ô nhiễm môi trường, dẫn đến thiếu gạch xây dựng tại một số địa phương. Một lý do khác, là nhu cầu vật liệu xây dựng tăng đột biến bởi hàng loạt các công trình xây dựng trong thời gian này được khởi công mới, nhất là khu vực dân cư; trong khi đó, năng lực sản xuất của các nhà máy gạch trên địa bàn không tăng. Ông Nguyễn Tuấn Thanh - Giám đốc Công ty cổ phần Vật liệu xây dựng Yên Bái nói: “Thời gian qua, chúng tôi đã đẩy mạnh sản xuất, gần 300 công nhân nhà máy làm việc liên tục 3 ca 4 kíp/ngày. Công ty đã sản xuất 170 nghìn viên gạch/ngày, vượt công suất thiết kế nhưng cũng chỉ đáp ứng được 80% nhu cầu của khách hàng”. Tình trạng khan hiếm đã đẩy giá gạch đầu năm từ 400 đồng lên 500 đồng/viên như hiện nay. Tuy nhiên, các đơn vị sản xuất và kinh doanh gạch trên địa bàn cho biết, tình trạng này sẽ sớm được khắc phục, bởi nhiều đại lý đã chủ động mua gạch ở các tỉnh lân cận đáp ứng nhu cầu trong tỉnh và nhu cầu xây dựng giảm đáng kể do mùa mưa sắp đến.

Việc khan hiếm và giá vật liệu xây dựng leo thang như hiện nay đã làm cho các nhà thầu gặp không ít khó khăn trong xây dựng các công trình, nhất là đối với các công trình có qui mô lớn. Trong quy chế đấu thầu hiện nay, có hai loại hợp đồng mà nhà thầu ký kết với chủ đầu tư, là: hợp đồng trọn gói và hợp đồng có điều chỉnh giá. Đối với những hợp đồng trọn gói, giá vật liệu tăng, không có phương thuốc nào có thể cứu chữa được sự thua lỗ. Với hợp đồng điều chỉnh giá, cũng chỉ được điều chỉnh từ tháng thứ 13 trở đi kể từ khi ký hợp đồng, còn trước đó, giá vật liệu biến động như thế nào nhà thầu cũng phải chịu.

Như vậy, khi giá vật liệu xây dựng leo thang, các doanh nghiệp xây dựng sẽ bị giảm đáng kể thuận lợi, thậm chí một số công trình còn lỗ vốn. Bởi thế, một số năm trước đây, khi giá vật liệu xây dựng tăng cao, nhà thầu đã viện nhiều lý do để thi công cầm chừng, chờ khi giá giảm hoặc đến thời điểm được điều chỉnh giá rồi mới làm tiếp, thậm chí có doanh nghiệp trúng thầu xây dựng không thực hiện hợp đồng, bỏ cả số tiền bảo lãnh dự thầu. Nhiều nhà thầu các công trình lớn của tỉnh khi được hỏi, đều khẳng định, vẫn đảm bảo tiến độ thi công bình thường, thậm chí còn đẩy nhanh tiến độ hơn bởi giá vật liệu xây dựng ít có khả năng xuống giá trong thời gian tới. Ông Nguyễn Văn Oánh - Chỉ huy trưởng công trường xây dựng trụ sở Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh nói: “Chúng tôi cố gắng thực hiện đúng các hạng mục xây dựng trong hợp đồng đã thống nhất. Giá vật liệu xây dựng tăng làm ảnh hưởng không nhỏ tới hoạt động doanh nghiệp, đời sống người lao động nhưng hiện tại chúng tôi vẫn có thể khắc phục được”.

Theo nhận định của các nhà đầu tư, giá vật liệu xây dựng, nhất là giá thép trong thời gian tới sẽ còn những diễn biến phức tạp. Thực tế đó, đặt ra cho các cơ quan quản lý Nhà  nước về đầu tư  xây dựng một yêu cầu cấp thiết là tăng cường kiểm tra đôn đốc nhà thầu thực hiện tiến độ thi công như cam kết, đồng thời, có biện pháp bảo đảm chất lượng công trình xây dựng, bởi khả năng cắt giảm định mức hay thay thế chủng loại vật liệu có thể xảy ra nếu không có sự giám sát chặt chẽ thường xuyên. Thiết nghĩ, để hoạt động kinh doanh xây dựng đứng vững và phát triển, ngoài việc các nhà thầu xây dựng bảo đảm về năng lực tài chính thì việc đẩy nhanh tiến độ thi công các công trình xây dựng là bài thuốc hữu hiệu nhất để tránh sự  thua lỗ trong hoạt động kinh doanh xây dựng trong thời buổi hiện nay.  

Quang Thiều