Theo dự báo của các chuyên gia kinh tế, năm 2009, nền kinh tế sẽ phải đối mặt với nhiều thử thách, trong đó có nguy cơ giảm phát do ảnh hưởng của tình trạng suy thoái kinh tế toàn cầu.

Những diễn biến vượt xa dự đoán

Biến động mạnh về giá tiêu dùng năm 2008 đã vượt xa những dự đoán của các chuyên gia kinh tế. Trong nửa đầu năm 2008, giá cả đã liên tục tăng mạnh và đạt tổng mức tăng 18,44%. Có thời điểm, yếu tố đầu cơ, găm hàng đã khiến giá gạch xây dựng tăng tới 400% vào cuối tháng 2-2008, giá bất động sản tăng 200% ở thị trường của một số đô thị lớn trên cả nước trong quý I-2008; vào tháng 4, giá gạo cũng đã tăng tới 200%. Song đến cuối năm, giá cả đã quay đầu giảm mạnh 1,62%, xếp sau kỷ lục giảm giá 1,8% từng diễn ra vào quý II-2000. Theo các chuyên gia, hiện kinh tế Việt Nam đã và đang hội nhập sâu với kinh tế thế giới. Vì vậy, những biến động tăng, giảm trên thị trường thế giới sẽ tạo ra những tác động mạnh đến giá thị trường trong nước. Thực tế cho thấy, trong năm qua, giá nhiều mặt hàng như xăng, dầu, nguyên liệu sản xuất… đã liên tục biến động, bám sát mức giá thế giới.

Theo ông Vũ Đình Ánh, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu khoa học và thị trường giá cả, Bộ Tài chính, diễn biến giá cả năm qua đã vượt xa những dự đoán, thậm chí nằm ngoài những quy luật giá cả đã hình thành từ lâu. Không ai có thể ngờ rằng, giá dầu thô thế giới đã lên tới mức 147 USD/thùng lại đột ngột giảm xuống mức dưới 40 USD/thùng vào cuối năm 2008. Cũng không ai dự đoán được những tháng cuối năm đã không xảy ra tình trạng sốt giá như quy luật hằng năm.

Các chuyên gia cho rằng, xu thế giảm giá sẽ còn tiếp tục diễn ra trên thị trường thế giới năm 2009. Điều này sẽ khiến cuộc chiến chống giảm phát của các quốc gia, trong đó có Việt Nam sẽ gặp nhiều khó khăn. Dự báo, kinh tế Việt Nam sẽ phải đối mặt với những thách thức lớn như số người thất nghiệp gia tăng, sức mua giảm, DN gặp nhiều khó khăn và kim ngạch xuất nhập khẩu có thể giảm mạnh... Tuy nhiên, đây là cơ hội để Nhà nước định hình lại mô hình kinh tế nhằm hướng tới phát triển thị trường trong nước.

Chống giảm phát thông qua điều hành giá

Thống kê cho thấy, giá nguyên liệu thế giới những tháng đầu năm 2008 đã tăng 39,85% so với cùng kỳ năm 2007 nhưng đến cuối năm, giá đã liên tục giảm. Khi giá thế giới tăng cao, nhiều mặt hàng trong nước đã nhanh chóng lên giá. Nhưng khi giá thế giới đã hạ nhiệt, việc giá trong nước mới chỉ "đi ngang" như hiện nay là chưa tương ứng. Một trong những bất hợp lý dễ nhận thấy nhất chính là việc giá xăng, dầu trong nước đã tăng rất kịp thời trong những thời điểm giá dầu thô thế giới lên cao; nhưng tới thời điểm hiện nay, khi giá xăng, dầu thế giới đã giảm tới 2/3, giá bán lẻ xăng trong nước vẫn chưa được điều chỉnh phù hợp.

Nếu so sánh mức giá xăng trên thị trường thế giới với giá bán lẻ hiện nay, người tiêu dùng đang phải mua với mức giá khá cao. Điều này ảnh hưởng tới mục tiêu kích cầu tiêu dùng và đầu tư của Chính phủ, bởi đây là một trong những mặt hàng đầu vào thiết yếu, có ảnh hưởng lớn tới giá nhiều mặt hàng trên thị trường. Các chuyên gia kinh tế cho rằng, người dân và DN không thể tăng cường đầu tư và tiêu dùng khi thiếu vốn và giá cả vẫn ở mức quá cao so với khả năng của họ.

Bảo đảm tính bình ổn, không để đột biến

Để giải quyết những tình huống đầy bất ngờ về diễn biến giá cả, trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước rất lớn. Theo ông Nguyễn Tiến Thỏa, Cục trưởng Cục Quản lý giá, Bộ Tài chính, kinh tế Việt Nam năm 2009 vẫn ngổn ngang những mối lo, trong đó có trách nhiệm xác định phương hướng điều hành giá. Nhà nước sẽ tiếp tục kiên trì cơ chế quản lý, điều hành giá và hệ thống giá theo định hướng thị trường có sự điều tiết vĩ mô của Nhà nước. Chế độ bao cấp, bù giá đối với một số hàng hóa, dịch vụ sẽ được xóa bỏ, song Nhà nước sẽ thực hiện chính sách trợ giúp, hỗ trợ kịp thời cho CBCNV, các đối tượng chính sách để giảm thiểu những bất lợi khi thực hiện cơ chế giá thị trường. Theo ông, mục tiêu của công tác điều hành giá năm nay là bảo đảm tính bình ổn, không để đột biến giá xảy ra, phấn đấu giữ chỉ số giá tiêu dùng ở mức một con số; góp phần thực hiện mục tiêu chung của Chính phủ về ngăn ngừa suy giảm kinh tế, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm an sinh xã hội.

Về diễn biến kinh tế năm 2009, ông Trần Đình Thiêm, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế - xã hội cho rằng, việc giá thế giới giảm mạnh bắt nguồn từ tình trạng suy thoái kinh tế toàn cầu. Xu hướng này đang tác động mạnh vào nền kinh tế nước ta theo nhiều kênh, nhiều tuyến khác nhau và có thể gây ra sự đảo chiều từ lạm phát sang thiểu phát. Xây dựng những phương án điều hành giá cả linh hoạt và kịp thời chính là giải pháp hữu hiệu nhằm giảm bớt áp lực cho người dân và DN, đồng thời góp phần kích cầu đầu tư, tiêu dùng theo chủ trương của Chính phủ.

(Theo HNMĐT)