“Không có bão lũ bất thường xảy ra chắc chắn nhân dân sẽ có vụ lúa thắng lợi”  - Chủ tịch UBND huyện Trấn Yên, bà Nguyễn Thị Huấn đã quả quyết như vậy và cho biết thêm, trà xuân sớm đang cho gặt, trà chính vụ đang phơi màu, vào chắc; cả lúa cao sản và lúa hàng hóa chất lượng cao đều rất tốt, năng suất sẽ vượt kế hoạch đề ra. Đúng là lúa tốt thật, bông to, hạt mảy, ruộng nào cũng như mâm xôi, cán bộ và bà con nông dân phấn khởi lắm. Người làm nông nghiệp đều hiểu đây là vụ lúa cực kỳ khó khăn, được mùa là nhờ sự quyết tâm của cả hệ thống chính trị, của các cán bộ kỹ thuật và nông dân các địa phương.

Được biết, vụ này Trấn Yên phấn đấu gieo cấy 2.657 ha lúa, cả huyện cùng đồng tâm phấn đấu một mùa vụ thắng lợi nhưng thời tiết diễn biến bất thường, hạn nặng ngay từ đầu vụ, thiếu nước từ khâu làm đất, gieo mạ, cấy lúa và chăm sóc đợt một. Hàng trăm ha đất có nguy cơ không nước phải chuyển đổi cây trồng khác, hàng trăm ha khác có cấy được nhưng năng suất sẽ bị ảnh hưởng. Với người nông dân thì hạt thóc đáng quý biết bao, nó không chỉ đảm bảo cho việc đủ cơm, đủ gạo nuôi sống con người mà còn tạo ra tâm lý vững chắc để bà con ta mạnh dạn đầu tư những công việc khác, vì thế mà ai ai cũng suy nghĩ, phải cấy lúa cho bằng được, do dù có tốn công tốn của; phương án trồng ngô thay lúa chỉ là sự lựa chọn cuối cùng.

Hiểu được vấn đề này và trước đòi hỏi của tình hình thực tế, huyện Trấn Yên đã dồn toàn lực cho việc chống hạn, dừng tất cả các cuộc họp, các hoạt động không thực sự cần thiết, phân công cán bộ xuống các cơ sở để chỉ đạo việc chống hạn như nạo vét mương phai, quản lý nghiêm ngặt các hồ đập, hướng dẫn bà con gieo cấy tiết kiệm nước, tuân thủ lịch sản xuất như cùng nhau làm đất đổ ải, cùng nhau gieo mạ, cùng nhau ném mạ, cấy lúa… cho phù hợp với việc bơm, tháo nước. Những ngày hạn nặng, không khí lao động sản xuất thật hăng say. Công nhân Công ty Tân Phú đưa trạm bơm dã chiến đi khắp huyện để chống hạn. Những trạm bơm cố định được lắp thêm ống hút hoặc hạ thấp hơn khi mức nước xuống thấp. Nhiều gia đình còn chủ động dùng máy bơm nhỏ chạy xăng, chạy điện, chạy dầu về để bơm thêm; khi có nước là cả làng ra đồng làm đất, gieo mạ, cấy lúa.

Lúa chín tới đâu nông dân xã Nga Quán gặt ngay tới đó.

Có lẽ không phải ông trời lúc nào cũng gây khó cho bà con nông dân vì rằng bù lại thiếu nước, vụ xuân này tiết trời rất ấm nên cây lúa sinh trưởng và phát triển mạnh, lúa cấy xuống là bén rễ xanh cây, làm đòng trổ bông rồi chắc hạt, thấm thoắt lúa đã đỏ đuôi, rồi chín rộ, đỡ khá tiền đầu tư phân bón khi giá phân hóa học tăng đột biến như hiện nay. “Thiên thời”, tình hình sâu bệnh cũng không gay gắt như nhiều vụ trước, tuy đã diễn ra các đợt dịch như lùn sọc đen, khô vằn, bạc lá, rầy nâu… nhưng với sự hướng dẫn kỹ thuật khá đầy đủ và kỹ lưỡng, cộng với việc bà con tích cực thăm đồng nên khi phát hiện bệnh là phun thuốc phòng trừ theo đúng khuyến cáo.

Cuối tháng 5, lúa xuân ở Trấn Yên đã chín. Tranh thủ tạnh, nắng, nông dân khẩn trương thu hoạch theo đúng tinh thần chỉ đạo: lúa chín tới đâu, tập trung gặt tới đó đặc biệt là những chân ruộng thấp có nguy cơ lũ lụt cao và tiếp tục bảo vệ trước sâu bệnh cuối vụ trên những diện tích chưa chín. Tới ngày 28/5 đã có gần 500 ha lúa (chủ yếu là ruộng thấp, cấy sớm) đã thu hoạch xong. Năng suất bình quân chung toàn huyện chưa công bố nhưng theo đánh giá sơ bộ, lúa cao sản năng suất đạt 52 đến 53 tạ/ha, lúa chất lượng cao 43 đến 45 tạ/ha.

Chúng tôi về Nga Quán khi bà con nông dân đang tập trung thu hoạch 68 ha lúa. Ông Cao Ngọc Hùng – Chủ tịch UBND xã cho biết: Vụ xuân dân Nga Quán cấy rất sớm bởi hai lý do. Thứ nhất, phần lớn diện tích lúa của xã nằm ven đầm, ven ngòi, ven sông nên nguy cơ ngập rất cao, diện tích còn lại ít ngập hơn bà con vẫn cấy xuân sớm để làm mùa sớm còn dành đất làm vụ đông. Về năng suất, cán bộ thống kê đã đánh giá, bình quân toàn xã đạt 50 tạ/ha, trong đó lúa lai 55 tạ/ha còn lúa chất lượng cao 47 tạ/ha, như vậy sản lượng thóc đã đạt 127 tấn.

Sau mưa, trời nắng khá gắt, ruộng ven đầm Nâu, đầm Chảy thuộc các thôn Ninh Phúc, Hồng Thái người lội đến đùi, rất nhiều nhà phải mang thuyền đi gặt. Vất vả là vậy nhưng bà con rất vui vì lúa tốt. Bà Thành ở Ninh Phúc đang cùng gia đình gặt lúa, cho biết: “6 sào ruộng của gia đình đều thuộc chân ruộng thấp, có năm lúa chín, không kịp gặt bị lũ cuốn đổ rạp, giảm sản lượng đáng kể; năm nay lúa chín tới là cả nhà tập trung đi gặt. Lúa còn ở ngoài đồng thì chưa phải của mình, chỉ khi nào phơi khô, quạt sạch cho vào hòm mới chắc ăn”.

Tinh thần “xanh nhà hơn già đồng” được nông dân Trấn Yên quán triệt kỹ vì vậy công việc quan trọng lúc này là thu hoạch nhanh lúa chín, tiếp tục bảo vệ trà lúa muộn. Nhiều gia đình ở Việt Thành, Đào Thịnh, Cổ Phúc đã cày bừa ngả rạ. Trên cánh đồng làng lúa chưa chín màu xanh thẫm, lúa chín tới màu vàng rộm, xen lẫn những thửa ruộng gặt xong đã cày bừa đổ màu nâu thẫm… chuẩn bị đón mùa vụ mới.

Lê Phiên