Có thể nhận thấy, từ dịp trước tết nguyên đán Tân Mão cho tới nay, một mặt bằng giá mới đang được hình thành, từ giá các mặt hàng thực phẩm, rau, củ, quả đến giá vận tải, giá vật liệu xây dựng… Đáng nói là, giá cả của nhiều mặt hàng được điều chỉnh tăng một cách phi lý, không phù hợp với giá trị thực của hàng hóa, dịch vụ. Việc kinh doanh theo lối chụp giật, lợi dụng hoàn cảnh để “đục nước béo cò” bất chấp quyền lợi của người tiêu dùng không chỉ thể hiện sự xuống cấp trong đạo đức, văn hóa kinh doanh mà còn thể hiện sự xem nhẹ đối với những chế tài, pháp luật của nhà nước.
|
Bài viết tranh luận của bạn về vấn đề này xin gửi đến Diễn đàn Dân trí qua địa chỉ e-mail: thaolam@dantri.com.vn |
Tình trạng đáng buồn trên xuất phát từ nhiều nguyên nhân như: sự hám lợi của một số cá nhân, cơ sở, tổ chức kinh doanh; hệ thống cơ chế nhằm kiểm soát, trấn áp những mặt trái tác động xấu của cơ chế thị trường thiếu đồng bộ và chưa đủ mạnh.
Việc ngăn chặn, chấm dứt tình trạng trên là không hề đơn giản và phải có thời gian. Tuy nhiên, trong khi chờ đợi những giải pháp của các cấp, các ngành phát huy hiệu quả, tác dụng, người tiêu dùng có thể tự bảo vệ mình bằng cách thể hiện thái độ của bản thân với những mặt hàng, cơ sở, cá nhân kinh doanh theo kiểu lợi dụng cơ hội để trục lợi bất chính, xâm hại đến quyền lợi chính đáng của người tiêu dùng.
Trong những năm qua, hiện tượng người dân từ chối những sản phẩm độc hại có nguy cơ ảnh hưởng tới sức khỏe cộng đồng tác động đến môi trường đã xảy ra. Có thể kể ra đây một số vụ việc người tiêu dùng đã sử dụng 1 trong số 8 quyền được quy định của mình: vụ sữa có chứa hàm lượng melamin vượt quá mức cho phép; vụ nước tương chứa chất 3MCPD; người dân quay lưng với những cây xăng gian lận; việc tẩy chay rau, củ quả ngâm hóa chất độc hại, trứng gà không bảo đảm chất lượng, phân bón giả…
Những sản phẩm vi phạm từ những vụ việc kể trên bị người dân từ chối sử dụng đã khiến cho những doanh nghiệp và cá nhân có cung cách làm ăn gian dối, coi thường sức khỏe của cộng đồng phải thay đổi phương thức kinh doanh của mình. Không ít trong số đó đã phải ngừng hoạt động kinh doanh vì không có người mua, đồng thời đánh mất luôn thương hiệu được gây dựng bấy lâu. Đó cũng là cái giá phải trả cho những sai phạm mà họ đã gây ra.
Báo chí cần phản ảnh kịp thời về những “cơn sốt” giả tạo thể hiện lối kinh doanh chụp giật “tát nước theo mưa” lũng đoạn thị trường, nhưng tránh gây ra tâm lý hoang mang cho người tiêu dùng.
Trong năm 2010, việc người tiêu dùng “nói không” với sản phẩm của Veđan có thể xem là một tín hiệu tích cực khi mà người tiêu dùng trong nước đã thể hiện thái độ kiên quyết trong việc sử dụng “quyền lực mềm” của mình. Người tiêu dùng đã quyết định quay lưng lại với các sản phẩm của Veđan như là 1 cách tỏ rõ thái độ ủng hộ, bênh vực đối với những người nông dân là nạn nhân của những hành động gây ô nhiễm từ Veđan.
Làn sóng tẩy chay các sản phẩm của doanh nghiệp này đã buộc Veđan không thể giữ mãi thái độ bất hợp tác, chây ỳ trong “đền bù” cho người dân bị thiệt hại – điều mà lẽ ra doanh nghiệp này đã phải làm ngay từ khi những vi phạm nghiêm trọng đối với môi trường bị phanh phui trước công luận.
Phát huy quyền lực người tiêu dùng
|
Nhằm bình ổn thị trường, đảm bảo an sinh xã hội, các cơ quan chức năng cần thực sự vào cuộc với những giải pháp đồng bộ. Cần có những chế tài xử lý đủ mạnh với những cá nhân, cơ sở kinh doanh thực hiện hành vi đầu cơ, trục lợi, có những biểu hiện gian dối trong kinh doanh. Giá bán các mặt hàng phải được niêm yết công khai dưới sự thanh, kiểm tra thường xuyên của các cơ quan quản lý thị trường. |
|
|
Ở các nước phát triển, việc người tiêu dùng đồng tâm từ chối mua một loại sản phẩm nào đó có tác động không tốt đến đời sống cộng đồng đã khá phổ biến. Trên thực tế, quyền lực mà người tiêu dùng sử dụng có hiệu quả, tác dụng mạnh vì thị trường, doanh nghiệp, sản phẩm phát triển được hay không là nhờ sức mua của người tiêu dùng.
Còn ở nước ta, do tồn tại quá lâu cơ chế tập trung quan liêu bao cấp, cùng với đó là hiện tượng độc quyền trong phân phối sản phẩm vẫn còn xảy ra, nên nhiều doanh nghiệp chưa hình thành tập quán lắng nghe tiếng nói của người tiêu dùng. Trong khi đó những người tiêu dùng cũng chưa nhận thức được đầy đủ các quyền lợi, nghĩa vụ của mình mà Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng đã quy định. Trước những biến động mạnh của thị trường, phần lớn người tiêu dùng vẫn tỏ ra lúng túng, dễ bị tâm lý đám đông chi phối và cũng dễ dao động trước các thông tin thất thiệt.
Việc người tiêu dùng chủ động sử dụng “quyền lực mềm” để tự bảo vệ mình là lời cảnh tỉnh với những doanh nghiệp đang có những biểu hiện vi phạm, để họ có những điều chỉnh về văn hóa kinh doanh.
Mặc dầu vậy, để “quyền lực” của người tiêu dùng được phát huy tích cực, đúng thời điểm, tránh những biểu hiện tự phát, tiêu cực, cần cải tiến phương thức hoạt động của các tổ chức đại diện và bảo vệ người tiêu dùng, làm sao để những tổ chức này có thể đại diện và bảo vệ người tiêu dùng hiệu quả hơn.
Bên cạnh đó, nhằm bình ổn thị trường, đảm bảo an sinh xã hội, các cơ quan chức năng cần thực sự vào cuộc với những giải pháp đồng bộ. Cần có những chế tài xử lý đủ mạnh với những cá nhân, cơ sở kinh doanh thực hiện hành vi đầu cơ, trục lợi, có những biểu hiện gian dối trong kinh doanh. Giá bán các mặt hàng phải được niêm yết công khai dưới sự thanh, kiểm tra thường xuyên của các cơ quan quản lý thị trường.
Các loại hình báo chí cũng nên quan tâm thông tin, phản ảnh kịp thời về những “cơn sốt” giả tạo thể hiện lối kinh doanh chụp giật “tát nước theo mưa” lũng đoạn thị trường, nhưng tránh gây ra tâm lý hoang mang cho người tiêu dùng.
(Theo Dân Trí)
