Cao Phạ nằm dưới chân đèo Khau Phạ có 9 bản định cư với 100% nhân khẩu là đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống. Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, nơi đây đã thành lập Đội du kích “Khau Phạ” do các tộc trưởng người Mông - Lý Nủ Chu, Giàng Sống Tu đứng đầu cùng nhiều thành viên xuất sắc đã lợi dụng địa hình rừng núi hiểm trở, sương mù dày đặc, thường xuyên phục kích tại các đoạn đường hiểm trên đỉnh núi.

Với chiến thuật tài giỏi, đội du kích đã đánh chặn các cuộc hành quân của giặc từ Nghĩa Lộ qua địa bàn lên các tỉnh Lai Châu, Lào Cai, Điện Biên và ngược lại bằng vũ khí thô sơ nhưng vô cùng lợi hại như: súng kíp, chông tre, giàn đá và tên nỏ tẩm độc, đã tiêu diệt hàng ngàn tên giặc, làm suy yếu tinh thần và tiêu hao sinh lực địch.

Sau Cách mạng tháng Tám, cuộc sống của đồng bào nơi đây từng bước đổi mới đi lên. Đặc biệt, những năm gần đây được Đảng, Nhà nước quan tâm đầu tư xây dựng các công trình phúc lợi như: đường giao thông, công trình thủy lợi, trạm y tế, trường học, cây con giống và hỗ trợ tấm lợp cho các hộ nghèo...

Cùng đó, Đảng bộ, chính quyền xã đã làm tốt công tác tuyên truyền vận động nhân dân xoá bỏ tập quán canh tác cũ, tích cực chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi. Nhất là việc thâm canh, tăng vụ, xây dựng mô hình kinh tế trang trại chăn nuôi kết hợp với trồng trọt, tích cực phát triển thêm cây thảo quả với việc chăm sóc, bảo vệ rừng đầu nguồn.

Đi đôi với việc phát triển kinh tế, chính quyền xã Cao Phạ còn tích cực vận động nhân dân thực hiện tốt các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước như: bỏ trồng cây thuốc phiện, giảm thiểu những hủ tục lạc hậu trong đám cưới, đám tang gây tốn kém của cải, tiền bạc và thời gian của dân để xây dựng đời sống văn hóa, văn minh.

Mỗi cán bộ, đảng viên trước hết phải tự vận động, khuyến khích gia đình và dòng họ mình thực hiện trước. Đồng thời vận động đồng bào đưa các giống lúa, ngô có năng suất cao, phù hợp với thổ nhưỡng khí hậu, đất đai như giống lúa lai Nhị ưu 838 và giống ngô Bi-ô-xít vào gieo cấy, tích cực phát triển chăn nuôi gia súc, gia cầm bằng phương thức sản xuất tập trung và theo hướng hàng hóa. Không thả rông gia súc, gia cầm để bảo vệ mùa màng và tránh các loại dịch bệnh. Nhờ đó, đồng bào đã thực hiện gieo cấy thành công hai vụ lúa/năm.

Năm 2010 - 2011, toàn xã đã gieo cấy 492 ha các loại cây trồng, trong đó có 120 ha lúa vụ đông xuân, 227 ha lúa vụ mùa, 100 ha ngô, 45 ha đậu tương, 50 ha sắn, trên 100 ha cây thảo quả và gần 30 ha các loại cây trồng khác như dong riềng, khoai lang, khoai sọ, bí, bầu... Bên cạnh đó, xã còn chú trọng phát triển chăn nuôi, hiện nay tổng đàn gia súc toàn xã là 2.678 con, trong đó, trâu 808 con, bò 135 con,  ngựa 33 con, dê 108 con, lợn 1.594 con.

Ông Giàng A Páo ở bản Nả Đở phấn khởi cho hay: “Nhờ có Đảng hướng dẫn cách làm thâm canh tăng vụ mà cuộc sống của đồng bào Mông ở Cao Phạ đã khá hơn trước rất nhiều. Gia đình tôi trước đây chỉ biết làm một vụ, đất bỏ hoang nên hàng năm thường thiếu gạo ăn, từ khi nghe theo Đảng, làm thêm vụ hai, tích cực chăm bón theo kỹ thuật, gia đình đã có đủ cơm ăn. Năm nay, lúa nhà tôi chắc cũng thu đạt khoảng 5 tấn thóc không còn lo thiếu gạo như trước nữa".

Ở xã Cao Phạ hiện nay có nhiều gia đình đã biết làm kinh tế trang trại tổng hợp, thâm canh tăng vụ, có thu nhập ổn định không còn đói nghèo. Đặc biệt là đã có nhiều hộ tự vươn lên làm giàu như các gia đình ông Vàng Sông Củ ở bản Tà Chơ, hộ ông Sùng Sáy Chung, Lý A Lử ở bản Lìm Mông, Sùng Nhà Của, Sùng Tha Rua ở bản Sẻ Sán, Giàng A Lử,  Giàng Dủ Vàng ở bản Trống Tông…

Trao đổi với chúng tôi, ông Lý A Lử - Bí thư Đảng ủy xã Cao Phạ cho biết: “Để tiếp tục đưa đời sống của nhân dân phát triển đi lên, xã đã tranh thủ sự quan tâm của Đảng, Nhà nước với các nguồn vốn hỗ trợ đầu tư như Chương trình 135, 134, Dự án 30a và một số dự án khác để vận động nhân dân tham gia tích cực vào việc góp sức mở rộng các tuyến đường giao thông liên thôn, bản. Hiện nay, 9/9 thôn, bản trong toàn xã đều đã có đường giao thông, đảm bảo xe máy đi lại dễ dàng, thuận lợi cho việc giao lưu hàng hoá, phát triển kinh tế - xã hội. Các trường, lớp học, trạm y tế xã, nhà văn hoá cộng đồng đều được xây dựng khang trang, đáp ứng nhu cầu thiết yếu cho nhân dân tại địa phương”.

Bằng sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, những cố gắng nỗ lực của địa phương, hiện nay cơ sở hạ tầng đã được kiên cố hóa, kinh tế - xã hội có những bước phát triển rõ rệt, cuộc sống của nhân dân được ấm no, tình hình an ninh trật tự ổn định, tệ nạn xã hội giảm hẳn.

Đức Hồng