Hiện tại, vùng chè tỉnh Yên Bái có hơn 11.000ha chè kinh doanh, tạo việc làm và thu nhập ổn định hơn 15.000 lao động khu vực nông thôn miền núi. Việc cung ứng các phân bón hữu cơ là tất yếu nhằm thúc đẩy tăng năng suất, tăng thu nhập trên một diện tích chè kinh doanh. Nhưng gần đây, tại các vùng chè trọng điểm của tỉnh, nhất là các xã có chè của huyện Văn Chấn, Trấn Yên, xuất hiện một số đơn vị lén lút đưa phân bón dạng lỏng vào tiêu thụ, không tuân thủ các qui định của pháp luật về điều kiện kinh doanh, điều kiện bảo đảm chất lượng, an toàn thực phẩm trong kinh doanh phân bón.

Qua kiểm tra của Chi cục Quản lý chất lượng nông - lâm sản và thủy sản Yên Bái cho biết, loại phân bón dạng lỏng trên đều được phân phối cho các hộ trồng chè, trồng lúa và trồng cây hoa màu. Loại phân bón dạng lỏng này có tên là MV-L do Công ty TNHH Miwon Việt Nam có trụ sở tại phường Thọ Sơn, thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ sản xuất. Giá bán tại các xã vùng chè huyện Văn Chấn từ 600.000 - 750.000 đồng/tấn. Khi nông dân vùng chè huyện Văn Chấn sử dụng thấy lá chè xanh dày, năng suất tăng nhưng các cây cỏ xen kẽ dưới tán chè cùng giun dế đều chết hết.

Kiểm tra hộ ông Đinh Trọng Vương, trú tại thôn 3, xã Tân Thịnh, huyện Văn Chấn đã kinh doanh loại phân bón lỏng nói trên từ năm 2010 cho thấy, cứ hai ngày, gia đình nhập một xe bồn chở hơn 20.000 lít phân MV-L nhập và bán trực tiếp cho các hộ dân thuộc huyện Văn Chấn và Trấn Yên.

Sáng 22/5/2013, Đội chống hàng giả thuộc Chi cục Quản lý thị trường tỉnh Yên Bái đột xuất kiểm tra tài liệu và hồ sơ của hộ kinh doanh trên cho thấy, việc kinh doanh không có hợp đồng kinh tế với đơn vị cung ứng; không có giấy phép kinh doanh phân bón với cơ quan thẩm quyền; chưa có kết quả kiểm tra chất lượng hàng hóa kèm lô hàng; không có tem, nhãn hàng hóa theo qui định.

Một điểm đáng chú ý là toàn bộ số hàng này, Công ty TNHH Miwon Việt Nam không lấy tiền. Đội chống hàng giả đã lấy mẫu phân bón dạng lỏng trên gửi đi giám định tiêu chuẩn chất lượng.

Như vậy, tính đến thời điểm này, toàn bộ số phân lỏng MV-L đã được tiêu thụ trên các đồi chè của nông dân hai huyện Văn Chấn, Trấn Yên trong hai năm qua ước đạt cả nhiều triệu lít nhưng không một cơ quan thẩm quyền nào thẩm định việc độc hại đối với môi trường. Qua sử dụng loại phân lỏng này, nhiều hộ nông dân phát hiện thấy đất bị chai khô, không còn giun, dế sinh sống; một số ao nuôi thủy sản dưới chân các nương chè có tưới phân, cá có biểu hiện không bình thường nên đã kiến nghị với các cơ quan quản lý Nhà nước xem xét.

Tuy nhiên, theo Thông tư số 65/2010/BNNPTNT ngày 5/11/2010 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thì loại phân bón dạng lỏng, màu đen, bốc mùi khó chịu có tên MV-L do Công ty TNHH Miwon Việt Nam sản xuất (thực chất là sản phẩm phụ của dây chuyền sản xuất mì chính) không hiểu sao lại có trong danh mục phân bón...

Thiết nghĩ, vì lợi ích của người trồng chè, trồng lúa và các ao nuôi thủy sản dưới các đồi chè có sử dụng loại phân lỏng hữu cơ màu đen nói trên, các ngành chức năng của tỉnh Yên Bái sớm có kết luận rõ và cảnh báo, hướng dẫn nông dân sử dụng hữu ích các chế phẩm công nghiệp đúng mục đích. Không vì lợi ích cục bộ mà quên đi môi trường đang dần bị hủy hoại nghiêm trọng, nhất là khi Yên Bái xây dựng thương hiệu vùng chè Suối Giàng (Văn Chấn) được cấp giấy chứng nhận chỉ dẫn địa lý chè shan tuyết Suối Giàng cuối tháng 5/2013.

Thanh Sơn