Không thanh toán được, các nhà thầu lao đao, khốn khó vì phải đảm bảo đời sống của hàng trăm lao động cũng như vì sự tồn tại của doanh nghiệp. Số nợ xây dựng cơ bản trên địa bàn có lúc lên đến cả trăm tỷ đồng.

Nguyên nhân dẫn đến số nợ lớn và kéo dài thời gian thanh toán do các đơn vị không thực hiện quy định về thẩm quyền quyết định đầu tư; khi quyết định đầu tư, chủ đầu tư không xem xét kỹ tình hình công nợ, định mức đầu tư, khả năng bố trí vốn cho từng dự án, dẫn đến đầu tư vượt quá khả năng cân đối, suất đầu tư công trình. Nhiều công trình đã phân kỳ đầu tư rõ ràng nhưng vì những lý do khách quan nên chủ đầu tư vẫn yêu cầu nhà thầu đẩy nhanh tiến độ thi công dẫn đến vốn thanh toán chậm...

Đó chỉ là một trong hàng loạt nguyên nhân dẫn đến nợ đọng vốn xây dựng cơ bản. Song dù có vì bất cứ lý do gì thì nợ đọng vốn xây dựng cơ bản kéo dài đang gây khó khăn lớn cho các doanh nghiệp. Chủ một doanh nghiệp có trụ sở đóng trên địa bàn thành phố Yên Bái cho biết, đã gần một năm nay, doanh nghiệp gặp vô vàn khó khăn, công trình thi công đã bàn giao, đưa vào sử dụng mà vẫn không làm sao có thể thanh toán.

Tổng số các chủ đầu tư còn nợ doanh nghiệp là trên 7 tỷ đồng. Toàn bộ vốn liếng của doanh nghiệp đã “đổ” vào công trình, nay đã đến kỳ trả ngân hàng cũng không biết làm thế nào... “Không thanh toán đúng hạn, chẳng khác nào các chủ đầu tư “đẩy” chúng tôi đến chỗ phá sản” - vị giám đốc doanh nghiệp này nói.

Công ty cổ phần Xây dựng số II Yên Bái là một doanh nghiệp có uy tín trong lĩnh vực xây dựng trên địa bàn tỉnh. Năm 2011 khó khăn là vậy nhưng đơn vị vẫn đạt giá trị xây lắp trên 73 tỷ đồng, nộp ngân sách gần 5 tỷ đồng; năm 2012, giá trị xây lắp đạt 71 tỷ đồng, nộp ngân sách trên 7 tỷ đồng. Đời sống, việc làm của người lao động cơ bản được đảm bảo với mức thu nhập bình quân 4 triệu đồng/người/tháng; các chế độ của người lao động đều được đóng đầy đủ. Một trong những nguyên nhân dẫn đến thành công này là do Công ty không vay một đồng vốn ngân hàng nào, toàn bộ nguồn vốn đều từ tích lũy và huy động nguồn vốn trong cán bộ, công nhân.

Tuy nhiên, nói về tình trạng nợ đọng vốn xây dựng cơ bản, ông Nguyễn Văn Quảng - Phó giám đốc Công ty cổ phần Xây dựng số II Yên Bái cho biết: “Dẫu không phải vay vốn ngân hàng nhưng tình trạng không thanh toán được vốn khiến Công ty gặp nhiều khó khăn. Có những thời điểm, các chủ đầu tư nợ gần 30 tỷ đồng, có nhiều công trình đơn vị đã thi công xong và đưa vào sử dụng cả năm trời mà chủ đầu tư vẫn không thanh toán.

Chẳng hạn như công trình Trường THPT Thác Bà, huyện Yên Bình bàn giao từ năm 2011 đến nay vẫn còn nợ 2,3 tỷ đồng; công trình nhà văn hóa huyện Yên Bình bàn giao, đưa vào sử dụng năm 2010 nay vẫn nợ 2 tỷ đồng; công trình Bệnh viện Đa khoa huyện Văn Yên bàn giao năm 2011 vẫn nợ 2,3 tỷ đồng; công trình xây dựng sân vườn Trường Cao đẳng Nghề tỉnh bàn giao năm 2012 vẫn còn 5,9 tỷ đồng chưa thanh toán... Không thanh toán vốn kịp thời, doanh nghiệp hết sức khó khăn, nhất là trong điều kiện kinh tế khó khăn như hiện nay. Tình trạng nợ đọng kéo dài làm sao doanh nghiệp có thể trụ vững, việc làm và đời sống của gần 200 cán bộ, công nhân lao động sẽ bị ảnh hưởng trực tiếp”. 

Trước những tồn tại, khó khăn trong thanh toán vốn xây dựng cơ bản của các doanh nghiệp, các chủ đầu tư, các ban, ngành liên quan cần bố trí nguồn vốn để xử lý nợ đọng, tháo gỡ khó khăn kịp thời cho doanh nghiệp. Để không phát sinh thêm nợ, các ngành cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát tình hình thực hiện các dự án đầu tư, nhất là các công trình, dự án của các xã, phường, thị trấn.

Một vấn đề nữa là chính các doanh nghiệp khi tham gia đấu thầu thi công các công trình cũng cần xem xét nguồn vốn của mỗi công trình để có hình thức đấu thầu, thi công và thanh toán vốn phù hợp chứ không tham gia đấu thầu thi công bằng mọi giá. Chậm thanh toán nguồn vốn, phần thiệt thòi vẫn luôn thuộc về các doanh nghiệp.

Thanh Phúc