Tháng 7/2014, chúng tôi có dịp đến thăm gia đình vợ chồng cựu TNXP ông Phạm Ngọc Đính và bà Lê Thị Bảo ở xã Phúc An (Yên Bình). Đang tất bật với công việc ngoài vườn, thấy có khách, vợ chồng ông mời tất tả vào nhà. Ông Đính xúc động chia sẻ: “Hai vợ chồng tôi đều là cựu TNXP, về địa phương chỉ có hai bàn tay trắng, còn khó khăn lắm, dựng căn nhà ở tạm cho qua ngày, làm lụng vất vả nhưng cũng chỉ đủ ăn. Nhờ ơn Đảng và Nhà nước đã quan tâm tạo mọi điều kiện thì chúng tôi mới có ngày hôm nay và đặc biệt là Hội Cựu TNXP tỉnh đã phối hợp với Báo Sài Gòn Giải phóng hỗ trợ gia đình 45 triệu đồng, vay mượn thêm anh em họ hàng, địa phương vận động nhân dân giúp đỡ ngày công lao động mới làm được căn nhà này vào cuối năm 2013. Đến nay, gia đình tôi đã có ngôi nhà vững chãi, bây giờ tập trung làm việc để trả nợ cho anh em”. Đó là một trong những thành công của Hội giúp đỡ các cựu TNXP vươn lên, ổn định cuộc sống".

Từ khi thành lập đến nay, trong quá trình hoạt động, Hội Cựu TNXP tỉnh đã trải qua không ít khó khăn do cán bộ chuyên trách hạn chế, địa bàn rộng… Tuy nhiên, các đối tượng chưa được hưởng chế độ, chính sách trên địa bàn tỉnh là không có. Để làm được như vậy, Hội đã phối hợp với các ngành chức năng làm tốt việc thẩm tra, xác minh đúng đối tượng để đề nghị UBND tỉnh xem xét, ra quyết định các chế độ trợ cấp, ưu tiên vay vốn từ Quỹ quốc gia hỗ trợ việc làm, quỹ xóa đói giảm nghèo, bảo hiểm y tế, mai táng phí... cho các cựu TNXP. Với tình cảm và trách nhiệm trước đồng đội, các cấp hội đã nỗ lực tìm hiểu cuộc sống của cựu TNXP; giúp các cơ quan chức năng và chính quyền địa phương tìm kiếm, thu thập thông tin, tình hình tồn đọng chính sách để kiến nghị Đảng, Nhà nước tháo gỡ...

Bà Hà Thị Hạnh - Phó trưởng phòng Người có công, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội cho biết: “Chủ trương của Đảng và Nhà nước giải quyết chế độ cho các cựu TNXP tham gia kháng chiến từ tháng 7/1950 đến ngày 30/4/1975, Phòng đang quản lý 548 hồ sơ cựu TNXP, trong đó có 25 đối tượng được hưởng trợ cấp hàng tháng và 438 đối tượng được hưởng theo Quyết định số 104/1999/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ trước đây (trong đó 21 đối tượng được hưởng trợ cấp hàng tháng)... Tùy theo thời gian tham gia nên các mức chế độ khác nhau, đến nay có 110 đối tượng được hưởng theo Quyết định số 40/2011/QĐ-TTg và Quyết định số 104/1999/QĐ-TTg. Căn cứ vào tình hình thực tế và giấy tờ, hồ sơ lưu đồng thời phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương các cấp, sở, ngành liên quan tiến hành thẩm tra, xác minh, thẩm định các loại hồ sơ nên đã giải quyết kịp thời chế độ, chính sách cho cựu TNXP trên địa bàn tỉnh”.  

Trong năm 2013 - 2014, đã giải quyết chế độ, chính sách cho cựu  TNXP, đợt 1 (12/8/2013) giải quyết trợ cấp một lần cho 8 TNXP, tổng số tiền 28 triệu đồng; đợt 2 giải quyết trợ cấp hàng tháng cho 3 người, trợ cấp một lần cho 87 người với số tiền 217 triệu đồng; đợt 3 giải quyết trợ cấp một lần cho 8 người… Tuy nhiên, một thực tế hiện nay trong quá trình giải quyết, chi trả chế độ, chính sách cho cựu TNXP đang gặp phải những khó khăn.

Ông Nguyễn Văn Tỉnh - Chủ tịch Hội Cựu TNXP tỉnh cho biết, hầu hết các cựu TNXP đều ở các tỉnh khác nên việc xác định có phải là TNXP hay không đang là vấn đề khó bởi theo Thông tư số 08 liên Bộ Tài chính, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Bộ Nội vụ hướng dẫn thực hiện Quyết định số 40 cần xác nhận của Đảng ủy, mặt trận Tổ quốc, ủy ban nhân dân, hội cựu TNXP ở địa phương là được nên đây là kẽ hở bị lợi dụng làm giả hồ sơ để hưởng chế độ, chính sách. Một số văn bản hướng dẫn của cấp có thẩm quyền về tổ chức thực hiện chính sách với cựu TNXP còn có những bất cập, chưa sát với tình hình thực tế; thời điểm TNXP tham gia kháng chiến cách đây đã nhiều năm, nhiều người không còn hồ sơ gốc, chủ yếu là tự khai báo.

Hiện nay, theo Quyết định số 120/2004/QĐ-TTg về một số chế độ giải quyết hậu quả do nhiễm chất độc hóa học cho các cựu TNXP đang được hưởng nhưng theo Nghị định số 54/2006/NĐ-CP hướng dẫn thi hành về Pháp lệnh Ưu đãi người có công với cách mạng, ngoài việc được giải quyết theo Quyết định số 120 thì còn được hưởng các chế độ khác nếu có. Tuy nhiên, thời gian vừa qua, có hơn 10 cựu TNXP bị thu lại trợ cấp mặc dù có các chế độ khác.

Tới đây, để thực hiện tốt hơn nữa công tác giải quyết chế độ, chính sách đối với cựu TNXP cần tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước; tăng cường phối hợp với các sở, ban, ngành, các địa phương trong tỉnh thống nhất triển khai đồng bộ các chính sách; tiếp tục rà soát, công khai, bảo đảm cho cựu TNXP được thụ hưởng đầy đủ, kịp thời, chính xác các chế độ, chính sách của Nhà nước.

Trần Minh