Từ việc áp dụng không chấm điểm, tăng cường nhận xét đối với học sinh lớp 1 thực hiện năm học trước, mới đây, Bộ Giáo dục - Đào tạo ra Thông tư số 30/2014/TT-BGDĐT Ban hành Quy định đánh giá học sinh tiểu học, theo đó từ ngày 15/10/2014, toàn bộ bậc học tiểu học sẽ đổi mới đánh giá theo hướng này.  Sự thay đổi lớn trong bậc tiểu học này thu hút sự quan tâm của giáo viên, phụ huynh và học sinh.

Mặc dù ở Yên Bái đã có những trường đổi mới giảng dạy thí điểm theo mô hình VNEN (mô hình trường học mới Việt Nam) việc không chấm điểm đánh giá học sinh sẽ không có gì xa lạ với cách làm này. Tuy nhiên với những trường học theo chương trình cũ đã có một năm làm quen với việc không chấm điểm học sinh lớp 1 vẫn sẽ có những bỡ ngỡ, khó khăn khi áp dụng toàn cấp.

Cũng như tất cả các trường tiểu học trong cả nước, Trường Tiểu học Nguyễn Thái Học (thành phố Yên Bái) đã thực hiện thí điểm không chấm điểm đối với học sinh lớp 1 từ năm học 2013 - 2014. Ban đầu cũng có nhiều bỡ ngỡ, nhưng đến nay, đã cho thấy những hiệu quả. Cái được lớn nhất mà các thầy cô cũng như phụ huynh đều đồng ý đó là đã giảm được áp lực học tập cho các em, chỉ rõ những hạn chế của học sinh, phương hướng giải quyết để gia đình, nhà trường, học sinh cùng phối hợp thực hiện. Đặc biệt là kịp thời động viên, khuyến khích các em tích cực phát huy hết khả năng của mình.

Cô Lê Thu Hương - Hiệu phó Trường Tiểu học Nguyễn Thái Học cho biết: "Thực sự là sẽ có rất nhiều những khó khăn nhưng hiệu quả của phương pháp đánh giá học sinh mới này là toàn diện nhất. Trước đây chỉ dựa trên kết quả làm bài, từ đó giáo viên cho điểm, đánh giá học sinh trên điểm số bài làm. Phương pháp mới này đánh giá học sinh toàn diện cả về kiến thức văn hóa lẫn đạo đức, năng lực tiếp thu; đặc biệt đánh giá trên 3 tiêu chí là: làm được gì, hạn chế gì và giải quyết hạn chế đó như thế nào. Dựa trên nhận xét đó, giáo viên và phụ huynh cùng phối hợp để giúp học sinh tiến bộ hơn. Từ những kết quả của việc không chấm điểm học sinh lớp 1 tiến tới không chấm điểm học sinh tiểu học sẽ có những khó khăn ban đầu nhưng tôi tin là tập thể giáo viên nhà trường sẽ đồng lòng vượt qua khó khăn này vì chất lượng giáo dục, vì các em học sinh".

Với tư cách là giáo viên trực tiếp tham gia giảng dạy học sinh lớp 1 năm học 2013 - 2014, cô giáo Vũ Thị Minh - Tổ trưởng Tổ chuyên môn khối lớp 1 chia sẻ: "Điều rõ ràng nhận thấy ở phương pháp này là giảm áp lực cho học sinh và phụ huynh cũng thoải mái hơn nhưng giáo viên phải dành nhiều thời gian để nhận xét, đánh giá, phải lựa chọn lời nhận xét mang tính tích cực, động viên, tìm giải pháp khắc phục yếu kém cho học sinh. Với phụ huynh, thay vì sau giờ học ở trường chỉ hỏi con hôm nay được mấy điểm thì nay phải cùng con xem lời nhận xét của cô, giúp con khắc phục điểm yếu. Lúc đầu có thể không thoải mái nhưng hết năm học thì phụ huynh đã hiểu và thấy được sự tiến bộ của con".

Thông tư 30 sẽ có hiệu lực từ ngày 15/10/2014 nhưng trước đó, cô giáo Vũ Thị Cẩm Tú - Tổ trưởng Tổ chuyên môn khối lớp 5 đã phải tìm hiểu trước về phương pháp đánh giá học sinh mới này và thấy được cái khó nhất của cô cũng như giáo viên trong tổ là học sinh một lớp đông. Nếu như trước kia, một buổi sáng cô có thể chấm điểm được hơn nửa lớp thì nay phải dành nhiều thời gian để đưa ra những giải pháp khắc phục yếu kém cho học sinh nên cũng thời gian như vậy có thể chỉ nhận xét được vài ba em. Dù vậy, cô vẫn thấy rõ ưu điểm của phương pháp mới này, cô chia sẻ: "Tôi thấy như vậy thì việc phối hợp giáo dục giữa nhà trường và gia đình sẽ rõ ràng hơn; đặc biệt, việc đánh giá học sinh sẽ không chỉ đánh giá nguyên kiến thức mà cả phẩm chất đạo đức và năng lực của trẻ. Như thế sẽ toàn diện hơn rất nhiều".

Nhiều ý kiến trong ngành giáo dục cho rằng, những trường tiểu học học theo mô hình VNEN tiếp cận với Thông tư 30 này dễ dàng hơn các trường vẫn theo mô hình cũ. Bởi các trường này đã có hai năm thực hiện theo Công văn số 5737/BGDĐT-GDTH hướng dẫn thí điểm đánh giá học sinh tiểu học Mô hình trường học mới Việt Nam từ năm học 2012-2013. Theo các chuyên gia trong ngành thì nội dung thực hiện đánh giá học sinh trong Công văn 5737 và Thông tư 30 có nhiều điểm tương đồng.

Mô hình trường học VNEN được coi là có lợi thế khi Thông tư 30 có hiệu lực từ 15/10/2014.

Cô giáo Chu Thị Thu Hiền - Hiệu phó Trường Tiểu học Kim Đồng (thành phố Yên Bái) cho biết: "Thông tư 30 có nhiều điểm giống với Công văn 5737 nhưng cũng có nhiều điểm khác. Theo đó, sẽ không còn xếp loại học sinh vào cuối năm học theo 3 mức như trong Công văn 5737 là xuất sắc, tiên tiến, đạt yêu cầu mà Thông tư 30 đánh giá học sinh toàn diện hơn trên cả ba mặt: kiến thức, năng lực và phẩm chất". Trường Tiểu học Kim Đồng (thành phố Yên Bái) thực hiện giảng dạy theo mô hình VNEN từ năm học 2011 - 2012, đến nay, toàn bộ các khối từ lớp 2 đến lớp 5 đều đã thực hiện theo mô hình VNEN. Do vậy, trường cũng đã thực hiện không chấm điểm mà chỉ nhận xét học sinh theo đúng tinh thần Công văn 5737 trong hai năm học vừa qua.

Cô Hiền cũng chia sẻ rằng, khi mới thực hiện mô hình trường học mới và không chấm điểm, trường cũng chịu nhiều áp lực từ phía cha mẹ học sinh, còn có cả việc học sinh xin chuyển trường. Nhưng với sự quyết tâm của các thầy cô tích cực tuyên truyền tới các bậc phụ huynh và hơn cả bằng chính chất lượng giáo dục, đến nay, phụ huynh rất tin tưởng và thấy được sự chuyển biến của con em họ, đặc biệt việc học đã không gây áp lực cho trẻ. Giờ thì phụ huynh học sinh của trường đã hiểu và thấy những lời nhận xét của cô giáo như: "Hôm nay em viết tốt hơn nhiều rồi nhưng vẫn chưa thẳng hàng lắm", "Em giải toán rất tốt nhưng lần sau em nên viết chữ số cẩn thận hơn"... là lời động viên, cũng là chỉ rõ cho học sinh những thiếu sót để sửa chữa tốt hơn, dễ hiểu hơn những điểm số.

Chị Lê Thanh có con học lớp 3 Trường Tiểu học Kim Đồng chia sẻ: "Lúc đầu thấy bảo không chấm điểm, tôi lo lắng rằng, đánh giá học sinh thế nào, đâu là cơ sở để con mình phấn đấu. Nhưng sau những lời nhận xét của cô giáo với con, tôi đã thực sự hiểu những lời nhận xét đó chính là động lực, cũng là hướng giải quyết những thiếu sót của con, tôi cứ theo những nhận xét đó cùng điều chỉnh cho con và thấy rất hiệu quả".

Để có được sự chuyển biến trong tư tưởng phụ huynh và làm tốt được những đổi mới của trường, cô Hiền cho biết: "Quan trọng là khi nhận được văn bản hướng dẫn của cấp trên, Hội đồng nhà trường đã triển khai kỹ lưỡng tới cán bộ giáo viên để cùng bàn luận, nêu ra những khó khăn, tìm hướng giải quyết. Khi giáo viên hiểu sâu sắc thì chính những giáo viên sẽ là người tuyên truyền trực tiếp tới phụ huynh học sinh bên cạnh những buổi tuyên truyền chung. Ngay tại buổi họp phụ huynh đầu năm, chúng tôi cũng đã thông báo tới phụ huynh học sinh về Thông tư 30, dù gần giống với những gì nhà trường đang thực hiện nhưng cũng có nhiều thay đổi nên đề nghị phụ huynh tìm hiểu trước". Đặc biệt, trong việc đánh giá học sinh mới này, giáo viên đóng vai trò quan trọng, trách nhiệm cao. Vì vậy, mỗi giáo viên phải thực sự tâm huyết mới có thể đưa ra những đánh giá công tâm giúp học sinh tiến bộ, khuyến khích học sinh giỏi.

Mặc dù có rất nhiều thuận lợi hơn các trường học theo mô hình cũ, trường VNEN cũng gặp khó khăn nhất định trong việc triển khai Thông tư 30. Cô Chu Thị Thu Hiền cho biết: "Trường có một giáo viên dạy môn Giáo dục thể chất với 20 lớp, theo đó có 20 quyển sổ hồ sơ để nhận xét từng học sinh. Theo Thông tư 30 thì giáo viên này mỗi tháng sẽ phải nhận xét 658 lần trên cả ba mặt kiến thức, năng lực và phẩm chất. Như thế thì sẽ quá tải đối với giáo viên". Cũng theo cô Hiền, một trong những khó khăn chung là việc sẽ giải thích với phụ huynh về việc khen thưởng của con tại cơ quan, đơn vị cha mẹ: "Như trước thì học sinh xuất sắc của VNEN tương đương học sinh giỏi nhưng tới Thông tư 30 này không còn danh hiệu cho học sinh tiểu học".

Ưu điểm của Thông tư 30 thì rõ ràng là đánh giá học sinh một cách toàn diện nhất. Theo đó nhà trường không chỉ dạy cho các em kiến thức mà còn hình thành trong các em những năng lực hay gọi là kỹ năng sống như tự phục vụ, giao tiếp, giải quyết vấn đề, chăm chỉ, tự chịu trách nhiệm, trung thực, yêu quê hương đất nước... Điều này cần sự tâm huyết của thầy và thể hiện trách nhiệm của gia đình. Hầu hết các giáo viên đều cho rằng, sự thay đổi này là tích cực, là tất yếu, song vẫn cần thêm thời gian, sự điều chỉnh phù hợp với tình hình thực tế.                

Thanh Ba