Chiến tranh đã lùi vào ký ức, nhưng dấu ấn của cuộc chiến vẫn còn âm ỉ trên mảnh đất Quảng Trị anh hùng. Nghĩa trang Trường Sơn như một minh chứng sự bi tráng của những người con đất Việt, trong đó có những người con của tỉnh Yên Bái đã đặt vận mệnh của đất nước lên trên tất cả.
Dọc hai bên đường đến Nghĩa trang không còn là những hố bom loang lổ mà quân thù đã trút xuống. Thay vào đó là những ngôi nhà san sát, những cánh rừng xanh tốt kéo dài tít tắp.
Nghĩa trang Liệt sĩ quốc gia Trường Sơn có diện tích 39,6ha, tọa lạc trên những vạt đồi bạt ngàn cây xanh thuộc xã Vĩnh Tường, huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị. Đây là nơi quy tập 10.263 hài cốt các liệt sĩ đã chiến đấu và hy sinh trên tuyến đường Trường Sơn huyền thoại.
Tháng 10/1975, Nghĩa trang bắt đầu được xây dựng và hoàn thành vào tháng 4/1977. Tuy nhiên, từ cuối năm 1974, những ngôi mộ liệt sĩ đầu tiên đã được quy tập về đây. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, đã có hơn 20.000 người con ưu tú của đất nước đã ngã xuống trên tuyến đường Trường Sơn và hơn một nửa trong số đó vẫn chưa tìm thấy hài cốt. Trong 10.263 hài cốt các liệt sĩ đang yên nghỉ tại nghĩa trang Trường Sơn có 109 phần mộ liệt sĩ là những người con ưu tú của đất Yên Bái anh hùng.
Một góc khu mộ các liệt sĩ tỉnh Yên Bái tại Nghĩa trang liệt sĩ quốc gia Trường Sơn
Yên Bái là vùng đất giàu truyền thống cách mạng. Vùng đất ấy đã hun đúc cho những người con Yên Bái phẩm chất sáng ngời và anh dũng. Trong hàng nghìn năm lịch sử phát triển của đất nước, những người con Yên Bái đã thể hiện được tinh thần anh hùng, gan dạ trong những cuộc chiến tranh chống quân xâm lược. Tinh thần "vì Tổ quốc quên mình” luôn được những người con ưu tú của Yên Bái thể hiện bằng những chiến công chói lọi.
Chúng ta đang sống trong thời bình nhưng để có cảnh thái bình như bây giờ, đã có biết bao liệt sĩ đã ra đi không trở về, có vô vàn những người lính khi trở về mang trong mình những vết thương khắp cơ thể. Máu của các thương binh, liệt sĩ đã đổ xuống, tô thắm cho những trang sử hào hùng của dân tộc. Nghĩa trang Trường Sơn như một trường học lớn tôi luyện tinh thần yêu nước cho các thế hệ.
Thăm lại đồng đội năm xưa đang yên nghỉ tại nghĩa trang Trường Sơn
Đến với khu mộ các liệt sĩ quê Yên Bái đã hy sinh trên tuyến đường Trường Sơn, ai cũng ngậm ngùi bởi đứng trước vong linh của những anh hùng đã ngã xuống, chúng ta cảm thấy đang nợ các liệt sĩ, nợ Tổ quốc một điều gì đó rất lớn lao. Các anh, các chị - những người con ưu tú của vùng đất Yên Bái cùng với những người đồng đội chung chí hướng từ khắp mọi miền đất nước đã tụ họp tại đây để lại bao nỗi tiếc thương cho gia đình, người thân và đồng đội.
Điều khiến ai cũng thắt lòng bởi những người con Yên Bái đã ngã xuống phần lớn chỉ mới bước vào tuổi mười tám đôi mươi, nhiều người còn chưa có người yêu. Đó là những anh bộ đội Cụ Hồ, những cô thanh niên xung phong tuổi đời đang phơi phới đã chia tay gia đình, người thân và bạn bè lên đường ra trận theo tiếng gọi thiêng liêng của Tổ quốc. Nhiều người đã mãi mãi yên giấc ngàn thu tại mảnh đất Quảng Trị đầy cát trắng và gió lào.
Ngày nào cũng vậy, tại khu mộ các liệt sĩ quê Yên Bái, những dòng người vẫn đến đây, con đi thắp cho cha nén hương, vợ đến tâm sự và bầu bạn với chồng, những người cùng đơn vị đến kể với bạn mình về chuyện mở đường năm xưa… Cái thời "Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”, những người con đất Yên Bái chẳng hề màng đến khó khăn mà trong tim chỉ có Tổ quốc, chỉ có quyết tâm làm sao cho đường Trường Sơn luôn được thông suốt cho xe bon bon chở bộ đội ra chiến trường. Tất cả lấy niềm vui khi thấy những đoàn xe nối đua nhau đi trên đường để khỏa lấp đi nỗi nhớ nhà, nhớ người yêu. Đường Trường Sơn – con đường của một thời đỏ lửa đã chứng kiến những người con Yên Bái ngày đêm chinh chiến với quân thù trên con đường huyền thoại, con đường ấy đã hòa tan cùng với dòng máu nóng của các anh hùng khi bảo vệ từng mét đường.
Để con đường luôn được thông suốt, những anh bộ đội Cụ Hồ, những cô thanh niên xung phong Yên Bái và đồng đội trên cả nước phải đào đường, lấp đường, san đường và chiến đấu dưới mưa bom bão đạn của quân thù. Có những đoạn đường trọng yếu quân địch đánh tới tấp, nhiều chiến sĩ phải gửi lại tấm thân dưới lòng đất mẹ Trường Sơn.
Đến hôm nay, vẫn còn có những chiến sĩ trên đường Trường Sơn chưa tìm được hài cốt hoặc là những bộ hài cốt vô danh. Máu của chiến sĩ Yên Bái nói riêng và đồng bào cả nước nói chung đã đổ xuống, tô thắm cho trang sử vẻ vang của dân tộc để làm nên đường Trường Sơn huyền thoại (đường Hồ Chí Minh) xanh ngời và kéo dài từ Bắc chí Nam như hôm nay.
Tên tuổi của các liệt sĩ Yên Bái sẽ được các thế hệ sau ghi lòng tạc dạ. Điều chúng tôi nhớ mãi khi đến đây là những ngôi sao vàng được gắn lên những "ngôi nhà” nơi các anh, các chị yên nghỉ. Dù ngày hay đêm, những ngôi sao đó vẫn lấp lánh. Những ngôi sao không bao giờ tắt trong lòng người dân Việt Nam, những ngôi sao sáng mãi trên con đường Trường Sơn.
Cái nắng gay gắt của mùa hè Quảng Trị đã dần dịu đi, buổi chiều trên con đường Hồ Chí Minh, những chuyến xe ra Bắc vào Nam vẫn nhộn nhịp. Chúng tôi quay về mà trong lòng vẫn liên tưởng đến con đường Trường Sơn một thời khói lửa. Con đường huyền thoại đã ghi dấu ấn của những con người huyền thoại, những người bất tử trong lòng người dân đất Việt.
Lê Khắc Niên (Thôn Cư Chánh, xã Thủy Bằng, thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế)
