Hỗ trợ các chương trình cấp nước sinh hoạt cho 20.535 hộ đạt 73% nhu cầu; xây dựng được 32 công trình cấp nước sinh hoạt tập trung với gần 3.000 hộ được hưởng lợi. Tổng số vốn đầu tư hỗ trợ trong 2 năm đã thực hiện 29. 413 triệu đồng, bằng 89,13% số vốn được phân bổ.

Qua khảo sát thực tế quá trình thực hiện Chương trình 134 ở các huyện, thị cho thấy việc triển khai thực hiện tạo quỹ đất sản xuất tại cơ sở còn gặp nhiều khó khăn. Huyện vùng thấp Yên Bình, hết năm 2006 mới tạo được quỹ đất sản xuất 160 ha/ 580 ha. Văn Chấn là huyện lớn có 3.881 hộ dân tộc thiểu số nghèo cần đất sản xuất nhưng 2 năm (2005-2006) mới giải quyết được 70 ha đất sản xuất (chủ yếu là khai hoang ruộng nước). Huyện Văn Yên tạo quỹ đất sản xuất được 257 ha; huyện Lục Yên 50ha. Tại các huyện vùng cao Trạm Tấu, Mù Cang Chải, việc thực hiện hỗ trợ đất sản xuất cho các hộ nghèo hết sức khó bởi đất có thể canh tác được còn ít, những hộ đến sớm đã bao chiếm theo luật tục nên việc điều chỉnh đất còn gặp nhiều trở ngại, chỗ có thể khai hoang được thì các hộ đã khai hoang, hộ có đất thì đã đủ đất sản xuất không có nhu cầu khai hoang; hộ nghèo cần ruộng thì lại không có đất để khai hoang.

 Trong 4 nội dung hỗ trợ đồng bào dân tộc thiểu số nghèo theo Quyết định 134, có thể nói việc hỗ trợ đất sản xuất là quan trọng nhất, đây là yếu tố then chốt để đảm bảo đời sống thu nhập, giúp đồng bào nhanh chóng thoát nghèo bền vững.

Tuy nhiên, kết quả thực hiện 2 năm qua lại đạt thấp, do: thực trạng diện tích đất có khả năng khai hoang hiện nay còn lại rất phân tán, nhỏ lẻ, những nơi bằng phẳng có thể khai hoang nhưng lại thiếu nguồn nước để xây dựng công trình thuỷ lợi, hoặc nếu được làm các công trình thuỷ lợi thì xuất đầu tư tưới tiêu cho 1 ha rất cao.

Mức hỗ trợ đất chuyển nhượng quá thấp so với chi phí khai hoang ban đầu do người dân bỏ ra, vì vậy hộ có diện tích đất ruộng nhiều nhưng không thực hiện điều hoà được, người có nhu cầu không có đủ kinh phí để thực hiện chuyển nhượng.

Đối với đất thuộc các nông lâm trường, hiện nay tỉnh đang triển khai thực hiện tổ chức sắp xếp đổi mới hoạt động của các doanh nghiệp. Vì vậy, việc thu hồi đất nông lâm trường không sử dụng hoặc sử dụng không hiệu quả để giải quyết cho đồng bào thiếu đất sản xuất  chưa thực hiện được ngay.

Số hộ người  dân tộc thiểu số cận nghèo còn nhiều, do điều kiện sản xuất và thiên tai tiếp tục rơi vào tình trạng tái nghèo cũng là những hộ nằm trong diện thiếu đất canh tác. Do đó, số hộ thiếu đất  sản xuất tăng so với đề án xây dựng ban đầu.

Đối tượng thực hiện chính sách hỗ trợ cho đồng bào dân tộc thiểu số nghèo hầu hết ở các xã vùng cao, vùng sâu địa hình phức tạp đã gây trở ngại lớn cho việc đi lại. Chi phí quản lý để thực hiện Quyết định 134 không có nên công tác triển khai nghiệm thu, đo vẽ lập bản đồ giải thửa, hồ sơ, kiểm tra giám sát… gặp nhiều khó khăn.

Chương trình 134 được khởi động đã hơn 2 năm, với kết quả bước đầu đã được khẳng định, đó là người dân tộc thiểu số nghèo đã thực sự được hưởng lợi. Chương trình  còn tiếp tục được thực hiện trong năm 2007- 2008 với mục tiêu đặt ra còn khá lớn, đó là sẽ tạo quỹ đất sản xuất cho 2.420 hộ với diện tích 605 ha; hỗ trợ tiếp quỹ đất ở cho 1.010 hộ; hỗ trợ nhà ở cho 7.245 hộ; hỗ trợ xây dựng các công trình nước sinh hoạt tập trung, phân tán với tổng nguồn vốn trên 70.508 triệu đồng.

Để phấn đấu hoàn thành mục tiêu đặt ra, Yên Bái tiếp tục xây dựng và triển khai đồng bộ các giải pháp: tiếp tục rà soát các nội dung của đề án để điều chỉnh các chỉ tiêu, nhiệm vụ còn lại thực hiện trong năm 2007-2008 phù hợp với vốn đầu tư của Trung ương; tăng cường trách nhiệm của các ngành thành viên trong các ban chỉ đạo tỉnh và huyện; chỉ đạo quyết liệt, đồng bộ, sâu sát và có hiệu quả, đồng thời cần có sự phối hợp giữa các ngành, các cấp trong việc triển khai kiểm tra, giám sát nhằm đẩy nhanh tiến độ thực hiện các chương trình, đặc biệt là hoàn thành cơ bản mục tiêu nhà ở cho hộ đồng bào dân tộc thiểu số nghèo trước ngày 2/9/2007 theo ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Thực hiện tốt chương trình này sẽ tạo điều kiện để đời sống đồng bào các dân tộc vùng cao giảm bớt khó khăn, tạo niềm tin của đồng bào các dân tộc với Đảng, Nhà nước, Chính phủ, góp phần làm cho bộ mặt vùng cao Yên Bái ngày thêm đổi mới.

Kim Tiến