Ông đánh giá thế nào về bức tranh tổng thể của thể thao Việt Nam những năm qua?
Sau SEA Games 2003, Việt Nam luôn đứng trong top 3 các kỳ SEA Games đến hiện tại. Chúng ta cũng từng bước vươn ra châu Á và thế giới với những tấm huy chương Olympic của các môn taekwondo, cử tạ, bắn súng…
Đây là sự nỗ lực của Nhà nước, của ngành thể thao, các huấn luyện viên, vận động viên, những tổ chức xã hội và nhân dân đóng góp.
Tuy nhiên, thể thao Việt Nam vẫn còn những hạn chế trong công tác đào tạo, huấn luyện, dẫn đến sự phát triển chưa bền vững.
Ông có thể nói rõ hơn điều này?
Hiện tại, lực lượng huấn luyện viên (HLV), vận động viên (VĐV) tuyến dưới còn mỏng, lực lượng VĐV kế cận ít, ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng nguồn nhân lực trong quản lý, huấn luyện và đào tạo.
Việc tuyển chọn vận động viên đều dựa vào các giải thi đấu toàn quốc, vì nhiều địa phương có VĐV tài năng nhưng không tổ chức tập luyện và thi đấu (không có kinh phí), hạn chế lực lượng đóng góp cho quốc gia. Hiện chỉ có Hà Nội và TPHCM là hai thành phố lớn đào tạo nhiều môn thể thao.
Hệ thống cơ sở vật chất từ quốc gia đến các đơn vị chưa đáp ứng trong tuyển chọn, đào tạo, huấn luyện nâng cao. Ngoài ra, ngành thể thao còn một số bất cập như đầu tư còn dàn trải, chưa trọng tâm; chưa thu hút sự quan tâm của xã hội (xã hội hóa chưa hiệu quả); hạn chế về cơ sở vật chất, về tài lực; kinh phí tập huấn và thi đấu nhà nước chưa đáp ứng (nhất là tập huấn và thi đấu nước ngoài)...
Một yếu tố khác là bộ bộ máy tổ chức hay thay đổi, từ một ngành trực thuộc Chính phủ (Tổng cục Thể thao) tiến lên Ủy ban Thể thao tương đương Bộ, rồi Tổng cục Thể dục thể thao trực thuộc Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch, sau này là Cục Thể dục thể thao.
Ở các địa phương, ngành thể thao sáp nhập vào ngành văn hóa và du lịch. Sự thay đổi này ít nhiều ảnh hưởng đến tâm lý những người làm thể thao trong công việc, chất lượng và hiệu quả.
Thủ tướng Chính phủ vừa ban hành Chiến lược phát triển thể dục thể thao đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Theo ông, ngành thể thao cần làm gì để phát triển bền vững, toàn diện?
Đầu tiên, cần lựa chọn những môn thể thao thế mạnh để phát triển ở đấu trường châu Á và Olympic. Những năm qua, ngành thể thao đã chọn được những môn phù hợp như bắn súng, bắn cung, thể dục, cử tạ. Tuy nhiên, để xây dựng chiến lược huấn luyện, đào tạo VĐV thi đấu ở châu lục và thế giới, phải có cách làm khác nhau.
Qua nhiều năm làm công tác quản lý, theo dõi, trao đổi với các đồng nghiệp và bộ máy tổ chức của một số nước trên thế giới, tôi nhận thấy, ngành thể thao nên chăng có một bộ máy tổ chức được thành lập là Bộ Thanh niên và Thể thao hoặc Bộ Giáo dục - Thể thao. Bởi hai ngành này có yếu tố về giáo dục thể chất và giáo dục xã hội, rất phù hợp với ngành Thể thao.
Ngoài ra, cần nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục thể chất học đường, tiếp tục triển khai hiệu quả "Ðề án tổng thể phát triển giáo dục thể chất và thể thao trường học”; phát triển mạnh các hoạt động thể thao của học sinh, sinh viên, từ đó sẽ tìm kiếm được nhiều tài năng thể thao để tuyển chọn vào các đội tuyển trẻ và đội tuyển quốc gia.
Bên cạnh đó, tiếp tục mở rộng quy mô và hiện đại hóa các Trung tâm huấn luyện thể thao quốc gia; đổi mới tổ chức, quản lý thể thao thành tích cao theo hướng chuyên nghiệp; huy động các nguồn lực xã hội hóa hỗ trợ các cơ sở đào tạo VĐV, nhất là những môn thể thao trọng điểm.
Hiện tại, điều kiện ăn ở, tập luyện, chế độ đãi ngộ của các môn còn có sự chênh lệch, đặc biệt là đảm bảo tương lai cho vận động viên sau khi giải nghệ. Phải chăng, ngành thể thao cần có chiến lược rõ ràng hơn?
Tôi cho rằng, khi xã hội phát triển, điều kiện kinh tế được cải thiện, việc thay đổi chính sách phù hợp với ngành thể thao đã mang lại hiệu quả tích cực. Tuy vậy, thực tế, việc một người làm công tác thể dục thể thao hay một HLV, VĐV nếu không làm thêm công việc khác sẽ không đủ thu nhập, chứ chưa nói là dư giả.
Do vậy, cần có chính sách tốt, thu hút được nguồn lực của xã hội để thúc đẩy phát triển kinh tế thể thao, tạo đà cho thể thao quần chúng và thể thao thành tích cao phát triển.
Ngành thể thao cũng cần lựa chọn các nhà hoạch định, quản lý, các nhà khoa học, HLV, VĐV có trình độ cao để đáp ứng nhu cầu chuyên môn trong giai đoạn mới. Tuyển chọn VĐV cần cách làm mới là phân loại VĐV tham dự Olympic, ASIAD, SEA Games, đầu tư để có môi trường tập luyện, chế độ đãi ngộ cụ thể.
Bên cạnh đó, cần đảm bảo đầu tư kinh phí tập huấn và thi đấu ở nước ngoài cho VĐV; đầu tư xây dựng lực lượng vận động viên trẻ bằng chương trình mục tiêu quốc gia cho các tỉnh, thành, ngành (trước đây đã thực hiện tốt); xây dựng cơ chế tuyển chọn chuyên gia, huấn luyện viên, vận động viên quản lý, đào tạo huấn luyện hợp lý đảm bảo hiệu quả.
Hiện nay, chỉ có bóng đá nam tạo hiệu ứng cao nguồn đầu tư xã hội hóa tốt, các cầu thủ có thể làm giàu bằng nghề của mình, còn các môn thể thao khác chưa được quan tâm, nguồn lực xã hội hóa ít. Cũng như các ngành, nghề khác, thể thao Việt Nam chỉ phát triển khi có một chính sách tốt, một bộ máy tổ chức tốt, nhận được sự quan tâm của xã hội thì mới phát triển bền vững và nâng tầm cao mới.
(Theo LĐ)