Bởi vậy, việc bảo tồn và phát triển văn hóa các DTTS là việc làm cấp thiết, mang ý nghĩa chiến lược nhưng cần được thực hiện thường xuyên và lâu dài. Trong những năm qua, tỉnh Yên Bái đã có nhiều nỗ lực và trở thành một trong những địa phương điển hình trong công tác bảo tồn, phát triển giá trị văn hoá các DTTS.

Tỉnh Yên Bái có 30 dân tộc cùng quần cư, sinh sống và mỗi dân tộc đều mang những sắc thái văn hóa độc đáo, đa dạng. Trong những năm qua, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh đã đẩy mạnh công tác bảo tồn các giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể của các vùng DTTS. Trong đó, Sở đã làm tốt công tác tham mưu cho UBND tỉnh tăng cường chỉ đạo và ban hành các văn bản thực hiện chính sách dân tộc, góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa các DTTS trên địa bàn tỉnh cũng như để thực hiện có hiệu quả Đề án của Chính phủ về "Bảo tồn, phát triển văn hóa các DTTS Việt Nam đến năm 2020".

Hoạt động tuyên truyền, khích lệ đồng bào các DTTS giữ gìn, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc đồng thời từng bước hạn chế, tiến tới xóa bỏ các tập quán lạc hậu, xóa đói giảm nghèo, nâng cao chất lượng đời sống văn hóa tinh thần cho đồng bào các DTTS trên địa bàn tỉnh được đẩy mạnh.

Toàn tỉnh có 1.779 di sản văn hóa phi vật thể, trong đó bảo tồn được gần 40 lễ hội và nghi lễ dân gian truyền thống. Thực tế, để bảo tồn và phát triển văn hóa của các DTTS, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã tham mưu cho tỉnh xây dựng và thông qua nhiều đề án như: "Bảo tồn, khai thác và phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc 4 huyện phía tây tỉnh Yên Bái", Đề án tổng thể "Bảo tồn, khai thác và phát huy bản sắc văn hóa các DTTS tỉnh Yên Bái giai đoạn 2006 - 2010", Chiến lược "Bảo tồn và phát triển văn hóa dân gian các DTTS tỉnh Yên Bái đến năm 2020". Hiện nay, Sở xây dựng Đề án "Tổng điều tra và kiểm kê di sản văn hóa các DTTS tỉnh Yên Bái".

Các đề án được ban hành đã khẳng định chủ trương và nguồn lực dành cho công tác bảo tồn và phát triển văn hóa trong đồng bào DTTS. Công tác bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống các DTTS còn được gắn chặt với việc phát triển đời sống văn hóa cơ sở thông qua việc tổ chức các hội thi, hội diễn, liên hoan văn nghệ DTTS, các chương trình giao lưu là những dịp giới thiệu, tôn vinh những nét đẹp văn hóa truyền thống của các DTTS.

Việc bảo tồn được triển khai một cách cụ thể, trong đó nhiều nghi lễ, lễ hội truyền thống của các DTTS được phục dựng, lưu giữ qua những thước phim như: Lễ "Tăm khẩu mẩu" của người Tày (Văn Chấn), "Lễ cưới của người Dao" (Yên Bình), Lễ "Đón hồn mẹ lúa" của người Khơ Mú, xã Nghĩa Sơn (Văn Chấn)...

Đồng thời cũng đã phục dựng 4 nhà sàn truyền thống của người Tày ở huyện Yên Bình, Lục Yên; nhà truyền thống của người Mông ở Suối Giàng; bảo tồn "Làng cổ Pang Cáng" của dân tộc Mông ở Suối Giàng, "Làng cổ Viềng Công" của dân tộc Thái ở Hạnh Sơn (Văn Chấn); Làng cổ Ngòi Tu, dân tộc Cao Lan, xã Vĩnh Kiên (Yên Bình)... và phối hợp với các địa phương bảo tồn, phát triển, khôi phục các làng nghề như: nghề làm giấy dó của dân tộc Dao; nghề rèn, chạm khắc bạc, xe lanh, dệt vải của người Mông; đan lát, dệt thổ cẩm của người Thái... Nhiều địa phương đã phát huy các giá trị văn hóa đặc sắc gắn với chương trình phát triển kinh tế, đặc biệt là du lịch, lễ hội. Qua đó vừa giới thiệu quảng bá văn hóa độc đáo của đồng bào các DTTS trên địa bàn vừa góp phần tăng thu nhập, cải thiện đời sống cho nhân dân.

Thực tế, sự phát triển của xu thế hội nhập đã tác động rất lớn đến văn hóa truyền thống của đồng bào các DTTS, nhất là những giá trị văn hóa phi vật thể như ngôn ngữ, trang phục, nghi lễ... Vì thế, để bảo tồn và phát triển giá trị văn hóa của các DTTS cần được gắn với chiến lược phát triển kinh tế, chính trị, xã hội vùng DTTS. Các đề án, chính sách hỗ trợ có ý nghĩa quan trọng để việc bảo tồn và phát triển giá trị văn hóa các DTTS một cách có hệ thống và hiệu quả. Hơn hết, để bảo tồn và phát triển cần phải bắt đầu từ chính mỗi dân tộc. Bởi tình yêu, sự trân trọng, tự hào về truyền thống của dân tộc mình sẽ tạo động lực lưu giữ, nuôi dưỡng và phát triển trong cộng đồng, trong lớp lớp thế hệ về sau chính là cốt lõi để các giá trị văn hóa đặc sắc của mỗi dân tộc trường tồn và phát triển.

Ngọc Tú