Chị Lồng Thị Hoàn ở bản Chao Hạ 1, xã Nghĩa Lợi vừa hoàn thành ngôi nhà sàn mới rộng rãi và khang trang. Chị cho biết, ngôi nhà cũ của chị đã mối mọt và 2 lần tốc mái nên năm nay gia đình quyết định xây dựng lại ngôi nhà sàn bằng bê tông kiên cố với diện tích trên 100m2 sử dụng, kết cấu 3 gian 2 trái, 15 bậc cầu thang cũng bằng bê tông lát đá hoa, mái lợp Phibro xi măng, tổng giá trị trên 400 triệu đồng. Không riêng gia đình chị Hoàn mà hiện nay ở bản Chao Hạ 1 có 70 nhà thì đã có tới gần chục nhà sàn được xây dựng bằng bê tông, mái lợp Phibro xi măng hoặc tôn lạnh.

Anh Lường Văn Tuấn ở thôn Bản Vệ, xã Nghĩa An cũng đang hoàn thiện nốt ngôi nhà sàn của mình. Anh cho biết: “Do ngôi nhà sàn cũ đã nhiều năm nay không còn chắc chắn nữa nên gia đình cố gắng thay bằng ngôi nhà sàn bê tông hóa với diện tích gần 150m², giá thành khoảng 400 triệu đồng”. Qua tìm hiểu được biết, để làm một ngôi nhà sàn bằng gỗ với kiến trúc truyền thống sẽ mất từ 700 triệu đồng đến trên 1 tỷ đồng, còn nếu làm một ngôi nhà sàn bằng bê tông thì giá trị xây dựng chỉ bằng một nửa. Xã Nghĩa An hiện có trên 600 ngôi nhà sàn - nhiều nhất thị xã Nghĩa Lộ nhưng đến nay đã có gần 10 hộ chuyển sang xây dựng nhà sàn bằng bê tông. Theo nhiều hộ dân, hiện nay, nguồn nguyên liệu gỗ để làm nhà sàn hết sức khan hiếm, giá thành lại cao nên việc bảo tồn, sửa chữa những ngôi nhà và xây dựng mới nhà sàn bằng gỗ là rất khó khăn đối với nhân dân nơi đây.

Ngôi nhà sàn được xây dựng bằng bê tông gần 400 triệu đồng của gia đình chị Lồng Thị Hoàn.

Ông Hà Văn Hồng - Chủ tịch UBND xã Nghĩa An cho biết Nghĩa An là 1 trong 3 xã, phường được thị xã Nghĩa Lộ chọn làm điểm xây dựng xã nông thôn mới. Chính vì vậy, xã sẽ có kế hoạch bảo tồn kiến trúc truyền thống của những ngôi nhà sàn, trong đó có nhiệm vụ tuyên truyền, vận động để cán bộ, đảng viên gương mẫu đi đầu.

Bà Hoàng Thị Vân - Trưởng phòng Văn hóa - Thông tin - Thể thao  thị xã Nghĩa Lộ cho biết: “Hiện nay, thị xã Nghĩa Lộ có tới gần 3.000 căn nhà sàn, trong đó gần 30 hộ đã  xây dựng nhà bằng bê tông, chủ yếu ở các phường Nghĩa An, Cầu Thia, xã Nghĩa Lợi, xã Tân An… Hiện nay, thị xã Nghĩa Lộ đang đẩy mạnh bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc thiểu số gắn với hoạt động du lịch, trong đó có đầu tư xây dựng một số nhà sàn văn hóa của người Thái ở xã Nghĩa An để phục vụ du lịch cộng đồng.

Tuy nhiên, vài năm trở lại đây, việc kiên cố hóa nhà ở đã dần xóa bỏ những ngôi nhà gỗ cũ kỹ qua thời gian bị mối mọt, thay thế vào đó là những ngôi nhà sàn toàn bộ được xây dựng bằng bê tông cốt thép. Nếu cứ theo chiều hướng này thì những ngôi nhà sàn truyền thống của người Thái đen Mường Lò sẽ dần mất đi bản sắc đặc trưng vốn có. Đây đã và đang là một vấn đề đặt ra đối với Nghĩa Lộ trong việc bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống dân tộc thiểu số trên địa bàn.

Hà Linh