Trên các bản làng vùng cao, đâu đâu cũng thấy bà con từ người già đến trẻ nhỏ khoác trên mình những trang phục truyền thống sặc sỡ đi dự hội xuân thật nhộn nhịp. Trong đó, đẹp nhất vẫn là các thiếu nữ có đôi má hồng cùng bộ váy áo thêu thùa kỳ công. Nơi được chọn để tổ chức hội là những bãi đất rộng, có độ dốc thấp bên sườn núi. Sau phần khai mạc, các trò chơi đồng loạt diễn ra, tạo nên không khí sôi nổi.

Trước tiên là trò ném pao, trò chơi này được các nam thanh, nữ tú coi như một điều kiện giao tiếp. Khi các chàng trai trong bản hay nơi khác đến dự hội, các cô gái chào thân thiện và mời tham gia ném pao. Những người tham gia ném pao xếp thành hai bên, trong đó nam một bên, nữ một bên. Khoảng cách giữa hai đội phải cách xa từ 5 - 10 m. Khi ném pao, các chàng trai, cô gái quay mặt vào nhau và tung những quả pao mới khâu còn nguyên mùi thổ cẩm cùng với lời tỏ tình. Quả pao được các chàng trai, cô gái ném qua, ném lại truyền tay nhau suốt cả ngày.

Quả pao được các cô gái Mông tự tay khâu rất cẩn thận, bên trong là những miếng vải vụn cuộn tròn, bên ngoài dùng một mảnh vải thổ cẩm mới bọc rồi khâu lại tinh xảo. Chị Sùng Thị La ở thôn Tà Chử, xã Bản Công, huyện Trạm Tấu cho hay: “Trò chơi ném pao là một hoạt động rèn luyện sức khỏe, đồng thời cũng là cách tìm bạn tình. Nhờ quả pao mà vợ chồng tôi đã gặp được nhau và nên vợ, nên chồng như hôm nay”.

Đến vui hội xuân ở vùng đồng bào Mông không chỉ được chiêm ngưỡng trò chơi ném pao của các chàng trai, cô giái tuổi đôi mươi mà còn được xem trò chơi đánh quay. Mỗi vùng, mỗi bản có những hình thức tổ chức riêng, đó là chơi tự do và chơi đồng đội. Chơi tự do là không phân biệt người chơi, nếu người nào đánh trượt thì phải đi quay và người nào đánh trúng thì được đánh tiếp, còn những người quay trước không bị người khác đánh trúng thì được về đánh tiếp trận mới.

Còn cách tổ chức đánh theo đồng đội được chia đều những người tham gia thành hai đội, mỗi bên có từ 3 đến 5 người hoặc hơn. Hình thức này khi chơi chỉ cần một người trong đội đánh trúng và thắng được đối phương là coi như đội đó thắng. Đánh quay là trò chơi được nhiều người yêu thích vì đây là môn thể thao truyền thống, giúp người chơi dẻo dai.

Ông Sùng A Chứ ở bản Thào Xa Chải, xã Nậm Có, huyện Mù Cang Chải cho biết: “Để chơi quay an toàn và vui thì ngoài con quay được làm bằng gỗ cứng và chắc, còn phải có dây quay bền nữa. Dây phải làm bằng dây lanh. Sợi dây lanh này dùng một đầu buộc vào đầu que to bằng ngón tay út, dài chừng 1 m. Đầu còn lại buộc một sợi lông gà để khi thả quay có tác dụng làm cho con quay quay khỏe”.

Hòa chung với tiếng nói, tiếng cười rôm rả là những âm thanh trầm bổng, du dương của khèn. Trong ngày hội, người đàn ông Mông luôn mang bên mình cây khèn. Tiếng khen cất lên lúc trầm, lúc bổng giữa núi rừng. Người già, trẻ em, thanh niên nam nữ tiến lại gần đứng thành vòng tròn xem các chàng trai trổ tài. Ngoài ra, người Mông còn có nhiều trò chơi khác, như: kéo co, bắn nỏ, đẩy gậy, leo cột, múa ô, đua ngựa, leo núi, hát giao duyên, thổi lá, đàn môi, tiếng nhị.

Ánh nắng ấm áp cùng tiếng chim hót rộn rã núi rừng báo hiệu mùa xuân mới sắp về trên rẻo cao.

Sùng A Hồng