Bài hát của những đêm xòe

  • Cập nhật: Thứ năm, 1/2/2018 | 8:01:53 AM

YBĐT - " …Ta về đây nơi cội nguồn điệu xòe, nơi câu khắp chảy ra từ dòng suối Nậm Xia. Ta về đây ơi Nghĩa Lộ - Mường Lò hoa ban trắng mùa xuân. Em áo cỏm khăn Piêu, inh lả ơi, sao noọng ời, bên ánh lửa hồng lung linh ta cùng xòe bên nhau...” là những lời thơ mượt mà trong bài thơ "Mường Lò ơi! Bài ca xe cáu ké” của tác giả Lò Thị Huân - Bí thư Thị ủy Nghĩa Lộ được nhạc sỹ Xuân Vinh phổ nhạc.

Bài hát “Mường Lò ơi! Bài ca xe cáu ké” được làm nền cho nhiều đêm xòe ở Nghĩa Lộ.
Bài hát “Mường Lò ơi! Bài ca xe cáu ké” được làm nền cho nhiều đêm xòe ở Nghĩa Lộ.


Bài hát mang chất liệu dân ca Thái sâu đậm thể hiện được nét riêng biệt, đặc sắc ca ngợi về những điệu xòe cổ của đồng bào dân tộc Thái Mường Lò đã được người yêu nhạc và công chúng đón nhận và trở thành bài hát chính làm nền cho những đêm hội xòe ở Mường Lò.

Bài hát đã tái hiện lại ngày hội xòe trong mùa xuân của người Thái Mường Lò - Nghĩa Lộ một cách chân tình, mộc mạc qua xúc cảm của người tham gia hội xòe như: tay nắm chặt tay, những ánh mắt đắm say, chân nhịp nhàng đưa… trong men rượu nồng say say… Những cảm xúc ấy như đưa mỗi chúng ta về với quê hương, cội nguồn của những điệu xòe cổ, với những hình ảnh rất đỗi quen thuộc đã đi vào tâm trí của mỗi của người con Nghĩa Lộ - Mường Lò như: dòng suối Thia huyền thoại, hoa ban trắng, nhà sàn với khói lam chiều… Những tình cảm nồng hậu của con người cũng như hình ảnh thơ mộng nơi mảnh đất này hiện hữu trong bài hát mang đến sự gần gũi, thân tình, gợi sức hút của mảnh đất này kể cả với những ai chưa từng đến nơi đây.

Như tác giả bài thơ "Mường Lò ơi! Bài ca xe cáu ké” Lò Thị Huân chia sẻ, là một người dân tộc Thái Mường Lò nên bản sắc văn hóa dân tộc đã ăn sâu vào tâm hồn, trở thành một phần hơi thở cuộc sống của mình nên mặc dù là một người làm chính trị nhưng luôn muốn làm những điều gì đó có ý nghĩa với văn hóa dân tộc. Và dù cũng đã có nhiều đề tài khoa học nghiên cứu, bảo tồn các bản sắc văn hóa dân tộc Thái đặc sắc như về Di tích lịch sử đền Cầm Hánh, nghệ thuật xòe cổ, hội Hạn khuống của đồng bào dân tộc Thái Mường Lò song trong con người tác giả vẫn cảm thấy chưa đủ những điều muốn nói, muốn làm diễn tả tình yêu của mình với văn hóa dân tộc.
 
Tình yêu, cảm xúc ấy cứ được ấp ủ, nuôi dưỡng để rồi được gửi gắm vào trong từng vần thơ mượt mà, sâu sắc trong bài "Mường Lò ơi! Bài ca xe cáu ké”. Bởi vậy, không chỉ dựa trên chất liệu dân ca Thái, tác giả còn đưa nguyên bản một số ngôn từ tiếng Thái vào bài thơ để nhấn mạnh hơn về chủ thể của bài hát như: xe cáu ké (điệu xòe cổ), khắm khen (cầm tay, nắm tay), inh lả ơi, sao nọng ời…
 
Lời thơ kết thúc như nỗi lòng và mong muốn của chính tác giả gửi gắm đến thế hệ hôm nay và mai sau hãy cùng nhau giữ lấy bản sắc văn hóa tốt đẹp, giữ lấy những điệu xòe cổ: "Nắm tay nhau giữ lấy hồn núi sông khắm khen xòe của bao đời/ Khắm khen xòe của mãi mãi xe cáu ké/ Xe cáu ké Mường Lò ơi!”

Lời thơ trữ tình vừa mượt mà vừa rộn ràng, đắm say và đầy giá trị nhân văn của bài "Mường Lò ơi! Bài ca xe cáu ké” đã được nhạc sỹ Xuân Vinh biết đến một cách tình cờ để rồi được phổ nhạc thành bài hát cùng tên.
 
Nhạc sỹ Xuân Vinh cho hay: "Tôi được biên đạo múa Phú Bình ở Đoàn Nghệ thuật tỉnh mời lên Nghĩa Lộ nhân sự kiện Tuần Văn hóa - Du lịch Mường Lò năm 2015 và lễ vinh danh nghệ thuật xòe Thái Nghĩa Lộ - Mường Lò được công nhận Di sản phi vật thể quốc gia. Lần đó, tôi đã được đi thực tế xuống các bản Thái thơ mộng nằm bên dòng suối Thia, được hòa mình trong rộn ràng tiếng trống xòe về đêm. Cảnh tượng và âm thanh đó đã chiết ra những nốt nhạc thật tự nhiên trong tôi. Nhất là khi được đọc bài viết, bài thơ của chị Lò Thị Huân trong cuốn luận án bảo vệ xòe cổ của người Thái Mường Lò Nghĩa Lộ, tôi đã nảy sinh ý tưởng phổ nhạc bài thơ "Mường Lò ơi! Bài ca xe cáu ké".
 
Bài hát thuộc thể loại ca khúc nhịp 2/4 được viết trên tiết tấu của nhịp điệu xòe mang âm hưởng, phong cách dân ca Thái với những lời ca giản dị chân thành, với tiêu chí dễ nghe, dễ hiểu và tính quần chúng cao nhưng vẫn bảo đảm được tính học thuật và chất lượng tác phẩm”.

Chính vì vậy, bài thơ "Mường Lò ơi! Bài ca xe cáu ké” được phổ nhạc đã trở thành bài hát phổ biến được người Mường Lò đón nhận như một bản quyền riêng.
 
Bạn Lường Thị Hoàn - xã Nghĩa An (thị xã Nghĩa Lộ) tâm sự: "Trước đây, khi thấy Điện Biên, Sơn La có bài hát "Điệu xòe thương nhau” của nhạc sỹ Vương Khon như một sở hữu riêng cho đồng bào dân tộc Thái nơi đó, chúng em cũng mong muốn Nghĩa Lộ - Mường Lò sẽ có một bài hát cho riêng mình, nhất là bài hát ca ngợi về những điệu xòe cổ. Chính vì vậy, khi bài hát "Mường Lò ơi! Bài ca xe cáu ké" ra đời đã thỏa mong muốn của chúng em. Nhạc điệu bài hát lại dễ hát vì mang chất liệu dân ca Thái nên càng được chúng em đón nhận. Thế hệ trẻ chúng em khi xòe và hát trên nền bài hát này càng thấy tâm hồn thăng hoa hơn,  cảm nhận sâu sắc hơn về ý nghĩa của những điệu xòe cổ và càng thêm yêu mến hơn các điệu xòe cổ của Nghĩa Lộ - Mường Lò”.

Bồi đắp thêm tình yêu với những điệu xòe Thái nói riêng, với tình yêu văn hóa dân tộc mình nói chung trong thế hệ trẻ chính là mong muốn và thành công của tác giả bài thơ "Mường Lò ơi! Bài ca xe cáu ké” được phổ nhạc và ngân vang giữa mảnh đất Mường Lò trong những đêm xòe nồng say.

Thu Hạnh

Các tin khác
Cổng chính vào Khu di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt Đền Hùng.

Tối 17/4, tại sân khấu Công viên Văn Lang, thành phố Việt Trì (Phú Thọ), Ban Tổ chức Giỗ Tổ Hùng Vương năm 2024 tổ chức Chương trình nghệ thuật “Hội tụ non sông”, chào mừng Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội Đền Hùng năm 2024.

Chương trình nghệ thuật sử thi

Tối 16/4, tại Khu di tích kiến trúc nghệ thuật Quốc gia Đền Thánh Nguyễn (xã Gia Thắng và Gia Tiến, huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình), UBND huyện Gia Viễn khai mạc Lễ hội Đền Thánh Nguyễn năm 2024. Đây là lễ hội gắn liền với cuộc đời, sự nghiệp và truyền thuyết về Thiền sư Nguyễn Minh Không.

Các đại biểu tham gia chương trình.

Chiều 16-4, tại trụ sở Hội Nhà báo Việt Nam (phố Dương Đình Nghệ, Hà Nội), Hội đồng Giải Báo chí quốc gia đã khai mạc vòng chấm sơ khảo Giải Báo chí quốc gia lần thứ XVIII - năm 2023. Đáng chú ý, sau khi tiến hành sơ loại, có 1.827 tác phẩm đủ điều kiện tham gia Giải Báo chí quốc gia kỳ này.

Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Trần Sỹ Thanh phát biểu tại phiên họp.

Theo Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Trần Sỹ Thanh, Sở Tài chính sớm có văn bản hướng dẫn xây dựng về kinh phí, trên cơ sở nguyên tắc đảm bảo đúng đủ kinh phí cho hoạt động kỷ niệm; các đơn vị xây dựng kế hoạch cụ thể các điểm bắn pháo hoa, chương trình nghệ thuật ánh sáng tối 10/10/2024.

Xem các tin đã đưa ngày:
Tin trong: Chuyên mục này Mọi chuyên mục