“Tức khang” - trò chơi dân gian độc đáo của người Tày Lục Yên

Văn hóa

“Tức khang” - trò chơi dân gian độc đáo của người Tày Lục Yên

Cập nhật: Thứ sáu, 22/11/2019 | 1:54:13 PM

YênBái - Đánh quay theo tiếng Tày ở Lục Yên, còn gọi là “tức khang”, là trò chơi dân gian khá phổ biến dành cho mọi người, nhất là chị em phụ nữ trong những ngày hội, lễ tết. Mặc dù có nhiều thay đổi song trò chơi này vẫn luôn được duy trì và trở thành nét văn hóa độc đáo, đặc sắc của địa phương.

"Tức khang" được phụ nữ Tày tham gia mỗi dịp hội làng, lễ tết.

Đánh quay, còn gọi là đánh cù hoặc đánh gụ, là một trò chơi dân gian phổ biến ở hầu hết các sắc tộc của Việt Nam. Đây là trò chơi ngoài trời, chủ yếu dành cho các bé trai nhưng cũng còn được thanh niên và những người già chơi...

Đối với người Tày ở Lục Yên, trò chơi này còn được gọi là "tức khang” và không chỉ có trẻ em, thanh niên mà còn thu hút được nhiều chị em phụ nữ tham gia. Chiếc quay của chị em phụ nữ người Tày cũng làm từ gỗ cứng như gỗ lim, gỗ ổi, được đẽo tròn, đầu dưới thu dần thành nhọn, đầu trên thắt thành vai và để nhỏ một đoạn ngắn 2 cm như chiếc nắp tích pha trà để làm nơi quấn dây.

Bà Nguyễn Thị Chưởng - thôn Nà Luồng, xã Khánh Thiện chia sẻ: "Tham gia trò chơi này, tôi thấy sức khỏe được cải thiện, tinh thần sảng khoái sau những ngày làm việc vất vả, đặc biệt là rất vui”.

Khi chơi "tức khang”, khu đất được chọn phải bằng phẳng. Chị em phụ nữ thường dùng dây mềm như vải, dây sợi bông, dây sợi gai, dây sợi đay… rất chắc chắn quấn vào phần trên hay phần dưới của chiếc quay tùy theo loại quay, sau đó văng mạnh xuống vị trí đất đã định. Khi văng quay, dây được đồng thời kéo mạnh ngược trở lại, tạo lực cho con quay quay tít dưới mặt đất. Thông thường, "tức khang” là một trò chơi tập thể, chị em phụ nữ được phân ra làm hai nhóm, mỗi nhóm không quá 4 người.

Trước khi vào cuộc chơi, hai bên cùng đồng thời văng mạnh con quay của mình xuống đất để chọn bên thắng, bên thua, bên nào ngừng quay trước sẽ thua. Khi chọn được bên thua thì bên thua phải văng quay của mình xuống cho bên thắng bắt đầu đánh quay, rồi lần lượt bên thua cho con quay mình quay trước để từng người bên nhóm thắng dùng con quay của mình văng đập chiếc quay đang quay của đối phương dưới đất, nếu con quay của người nào dừng quay trước thì quay của người đó thua.

Có thể nói, trò chơi dân gian "tức khang” yêu cầu trước tiên người chơi phải có sức khỏe, tinh mắt và phải tính toán nhanh, chuẩn xác mới đánh trúng con quay đang quay di chuyển vị trí liên tục của đối phương dưới mặt đất. Mặc dù trò chơi dân gian này có chứa đựng những yếu tố giao thoa giữa nhiều dân tộc khác nhau nhưng ở người Tày xã Khánh Thiện nói riêng, huyện Lục Yên nói chung có đậm chất thể thao hơn và phản ánh tính sinh hoạt của cộng đồng.

Bà Đàm Thị Tuyết - thôn Tông Mộ, xã Khánh Thiện cho biết: "Chị em phụ nữ chúng tôi hiện nay đang tập trung duy trì và mở rộng đối tượng chị em tham gia trò chơi dân gian này vào các dịp hội, lễ, tết để làm sao nét văn hóa của dân tộc được giữ gìn, phát huy”.

Vào mỗi dịp lễ, tết, ngày hội của thôn, bản, trò chơi "tức khang” luôn được tổ chức tại sân nhà văn hóa của các thôn, bản, thu hút đông đảo chị em tham gia và người dân đến cổ vũ. Đây là món ăn tinh thần không thể thiếu với đồng bào các dân tộc ở miền sơn cước, qua đó giúp họ có thêm tinh thần và động lực tiếp tục lao động, sản xuất, phát triển kinh tế”.

Khắc Điệp

Tức khang trò chơi dân gian độc đáo người Tày Yên Bái Đánh quay

Các tin khác

Phát động cuộc thi sáng tác văn học nghệ thuật “Yên Bình đổi mới, phát triển, hội nhập”

Nhằm lựa chọn những tác phẩm văn học, nghệ thuật có chất lượng về nội dung tư tưởng, giá trị nghệ thuật phản ánh về vùng đất, con người Yên Bình trên chặng đường 77 năm xây dựng và phát triển, huyện Yên Bình phát động cuộc thi sáng tác văn học nghệ thuật với chủ đề “Yên Bình đổi mới, phát triển, hội nhập”.

“Đất nước trọn niềm vui”: Chương trình đặc biệt chào mừng ngày 30/4

- Thiết thực kỷ niệm 49 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2024), Hội Nhà báo Việt Nam phối hợp với một số đơn vị liên quan tổ chức chương trình “Đất nước trọn niềm vui”.

Nậm Có xây dựng đời sống văn hóa

Đội văn nghệ xung kích bản Tu San, xã Nậm Có biểu diễn tiết mục múa khèn Mông trong Ngày hội Đại đoàn kết dân tộc.

Với trên 90% dân số là đồng bào Mông nên người dân xã Nậm Có, huyện Mù Cang Chải rất quan tâm gìn giữ các giá trị văn hoá truyền thống như: vũ điệu múa khèn, độc tấu sáo, nhị, kèn môi, kèn lá, hát dân ca, dân vũ, ném pao; các lễ hội Gầu tào, Lễ mừng cơm mới...

Phát động Giải báo chí tuyên truyền sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả

Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân phát biểu tại Lễ phát động Giải báo chí về tiết kiệm năng lượng.

Bộ Công Thương xác định tập trung đẩy mạnh tiết kiệm năng lượng, coi sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả là vấn đề quan trọng, cấp bách, góp phần đảm bảo đủ nguồn điện phát triển kinh tế-xã hội.

Văn hóa