Để xây dựng nhà máy, hơn 5 vạn dân với bao làng mạc, nhà của, tài sản, mộ phần... đã di rời. Người dân Yên Bái, nhất là nhân dân vùng hồ, đã hy sinh cả máu để xây dựng và bảo vệ nhà máy thân yêu.

Câu chuyện về hồ Thác Bà thời gian qua đã "nóng" lên khi trong gần ba tháng nước hồ luôn ở cốt nước chết (46m). Về mặt lý, Công ty cổ phần Thủy điện Thác Bà có quyền khai thác, sử dụng tài nguyên nước dưới sự điều hành trực tiếp của Tập đoàn Điện lực Việt Nam.

Tuy nhiên, việc nhà máy khai thác cạn kiệt nước hồ để phát điện đã làm đình trệ các hoạt động kinh tế - xã hội và ảnh hưởng lớn đến đời sống hàng vạn dân vùng hồ. Các phương tiện giao thông, vận tải trên hồ, nhất là các tàu vận tải nguyên liệu của các doanh nghiệp chế biến công nghiệp không thể đi lại được; nguồn lợi thủy sản bị xâm phạm do nước hồ xuống thấp, kéo theo việc nuôi trồng thủy sản gặp khó khăn; môi trường vùng hồ bị ảnh hưởng do nước rút, nhiều hoạt động du lịch phải đình hoãn...

Đáng nói là, nước hồ xuống cốt nước 46m thời gian qua không chỉ là tai họa với một số doanh nghiệp và người dân mà chính Công ty cổ phần Thủy điện Thác Bà cũng gánh chịu ảnh hưởng. Nhà máy cũ kỹ với 3 tổ máy, công suất khiêm tốn 108 MW đã và đang bị tác động tiêu cực. Phân tích của các chuyên gia cho thấy, công suất thiết kế chỉ đạt tối đa khi nước hồ ở mức 52m và nếu ở 56m thì chỉ cần mở quá nửa cánh hướng đã đạt 100% công suất. Như vậy, khi nước xuống cốt chết 46m thì hiệu suất phát điện vừa không bảo đảm vừa làm hư hỏng thiết bị...

Khó thể trách Công ty cổ phần Thủy điện Thác Bà nhưng cũng không công bằng khi để hoạt động của một doanh nghiệp gây ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống kinh tế xã hội của địa phương. Vấn đề là, cần có một tiếng nói chung để đi đến thống nhất việc khai thác hồ Thác Bà giữa địa phương với các bên liên quan để quyền lợi của mỗi bên được hài hoà và bảo đảm.

Đây là việc cần được Tập đoàn Điện lực Việt Nam, Bộ Công Thương quan tâm để nhanh chóng hoàn thiện quy chế khai thác không chỉ ở hồ Thác Bà, mà còn ở các hồ thủy điện khác trong nước.

Tuấn Anh