Xưa nay, để có được công trình, các nhà thầu phải cạnh tranh quyết liệt, chứng minh được năng lực tài chính, phương án thi công tối ưu; chưa kể, có nhà thầu, năng lực hạn chế, phải liên danh, thậm chí “đi đêm”, tiêu cực phí. Sao lại có những biểu hiện đáng lo ngại trên?  Phân tích kỹ, nhất là 8 tháng đầu năm 2008, thấy có mấy nguyên nhân. 

Thứ nhất, biến động không tưởng tượng nổi của giá vật liệu, vật tư xây dựng do lạm phát và nạn đầu cơ đã làm “thủng túi” các nhà thầu, nhất là các nhà thầu năng lực tài chính yếu.

Thứ hai, ngân hàng thắt chặt (còn có thể hiểu là đóng cửa) cho vay, các nhà thầu không tiếp cận được vốn, không đủ năng lực tài chính thi công công trình. “Ác” nhất là ngân hàng không bảo lãnh tín dụng, làm nhiều nhà thầu “chết” tại chỗ vì không đủ điều kiện tham gia đấu thầu. 

Thứ ba, khả năng thanh toán của một số nguồn vốn vừa thấp vừa nhỏ giọt, nguồn vốn ghi kế hoạch từng năm rất ít, không tương ứng khối lượng, tiến độ thi công. Doanh nghiệp càng làm càng lỗ, tiến độ ì ạch, khối lượng không đáp ứng, không thể giải ngân. Trong khi, vốn tự có hạn hẹp, trông chờ vào ngân hàng thì ngân hàng đã quên lời hẹn “đồng hành”, làm không ít doanh nghiệp xây lắp đang trên bờ phá sản.

Để khắc phục tình trạng trên, hai giải pháp có tính cấp thiết và lâu dài, là: về phía cơ quan chủ quản đầu tư, nên bố trí hợp lý nguồn vốn và khả năng thanh toán cho các dự án. Về phía ngân hàng, thắt chặt cho vay, góp phần chống lạm phát không có nghĩa là đóng cửa không cho vay. Cần thấy rằng, các ngân hàng chỉ phát triển khi doanh nghiệp phát triển. Ngân hàng phải thực sự là bạn đồng hành với doanh nghiệp. Lời hứa “đồng hành” và sự “cho vay bằng niềm tin” của một số ngân hàng, thời gian qua, xem ra chưa có gì bảo đảm. 

Doanh nghiệp nói chung, trong đó, có các doanh nghiệp xây lắp, có vai trò quan trọng trong nền kinh tế địa phương. Chuyện các nhà thầu sợ công trình, suy cho cùng, là những vấn đề “nóng” của nền kinh tế. Những vấn đề này, cần được tháo gỡ kịp thời, để lĩnh vực XDCB được lành mạnh hoá, doanh nghiệp có cơ hội vươn lên, góp phần vào tăng trưởng kinh tế địa phương, nhất là những tháng cuối năm 2008.

T.A