Hiện tại, Yên Bái đang thực hiện mô hình điểm xã xây dựng NTM, bình quân mỗi huyện, thị, thành phố có khoảng 3 xã được triển khai thực hiện mô hình mô hình này. Riêng huyện Văn Chấn, thành phố Yên Bái do địa bàn rộng, nhiều xã có điều kiện kinh tế, xã hội phát triển nên số xã được chọn làm điểm lớn hơn nên thực hiện tiêu chí thứ 16 khá thuận lợi..

Trong 19 tiêu chí xây dựng NTM, nhìn chung các xã được chọn làm mô hình điểm của cả tỉnh và các huyện, thành phố, thị xã đều có những khó khăn riêng trong thực hiện các tiêu chí như: thu nhập bình quân bằng 1,2 lần so với bình quân chung của tỉnh (tiêu chí thứ 10) chuyển dịch cơ cấu lao động với tỷ lệ lao động nông nghiệp bằng 45% trong cơ cấu lao động nông thôn (tiêu chí thứ 12)...

Tuy nhiên, tiêu chí về văn hóa với yêu cầu có từ 70% xã trở lên đạt tiêu chuẩn làng văn hóa theo quy định của Bộ VH-TT-DL được coi là là tiêu chí thuận lợi nhất do chương trình xây dựng NTM.

Dù mới được triển khai làm điểm trong năm 2011 nhưng phong trào xây dựng làng văn hóa đã được triển khai từ hơn 10 năm về trước. Trong đó, tỉnh Yên Bái được Trung ương đánh giá là một trong những địa phương đi đầu thực hiện có hiệu quả phong trào xây dựng làng, bản văn hóa nên các xã được tỉnh, huyện chọn làm điểm đều là những xã có tỷ lệ thôn, bản được công nhận đạt chuẩn văn hóa từ 50% trở lên.

Cá biệt, có một số xã như Âu Lâu (thành phố Yên Bái), Thanh Lương (Văn Chấn)... có 100% số thôn được công nhận thôn văn hóa. Đối với trường hợp những xã có  từ 50% số thôn đạt chuẩn văn hóa thì từ nay đến khi kết thúc giai đoạn I thực hiện mô hình điểm xây dựng NTM vào năm 2015, chắc chắn sẽ vượt 70% vì số thôn đã đăng ký và ra mắt xây dựng thôn văn hóa ở những xã này là khá cao.

 Điểm thuận lợi nữa là khi có từ 70% số thôn đạt chuẩn văn hóa trở lên thì việc được công nhận đạt chuẩn "Xã văn hóa NTM" sẽ không khó khăn. Đối chiếu quy định chi tiết tiêu chuẩn, trình tự, thủ tục xét và công nhận xã đạt chuẩn về NTM do Bộ VH-TT-DL ban hành, nhìn chung không có sự khác biệt lớn với tiêu chuẩn để công nhận thôn văn hóa mà chỉ là sự cụ thể hóa và phát triển các tiêu chuẩn trước đó cho phù hợp với chương trình xây dựng xã NTM. Cho nên, các tiêu chuẩn công nhận xã đạt chuẩn NTM đều đã được thực hiện trong xây dựng thôn văn hóa.

Cụ thể: trong 5 tiêu chuẩn để công nhận xã văn hóa NTM thì tiêu chuẩn 1 về giúp đỡ nhau phát triển kinh tế, các địa phương trước đây đều đã làm tốt cuộc vận động "Ngày vì người nghèo" góp phần xóa đói, giảm nghèo; yêu cầu có 80% số hộ làm nông nghiệp trong xã được tuyên truyền, phổ biến khoa học kỹ thuật về sản xuất nông nghiệp; có nhiều hoạt động sản xuất kinh doanh thu hút lao động, việc làm, nâng cao thu nhập của người dân trước đây cũng đã được triển khai.

Ở tiêu chuẩn thứ 2 về nâng cao chất lượng thôn, ấp, làng văn hóa thì cơ bản các thôn cũng đều thực hiện được yêu cầu có 60% số hộ được công nhận gia đình văn hóa trở lên; có 70% số hộ trở lên thực hiện được cải tạo vườn tạp, không để đất hoang và khuôn viên nhà ở xanh-sạch-đẹp; có 15% trở lên số hộ phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập từ nông nghiệp hàng hóa và dịch vụ nông thôn; có 50% trở lên số thôn, bản được công nhận và giữ vững danh hiệu thôn, bản văn hóa từ 5 năm trở lên và vận động nhân dân đóng góp xây dựng, nâng cấp hạ tầng cơ sở kinh tế, văn hóa xã hội ở cộng đồng.

Tiêu chuẩn thứ 3 về xây dựng thiết chế và phong trào văn hóa thể thao cơ sở thì yêu cầu về di tích lịch sử-văn hóa, cảnh quan thiên nhiên được bảo vệ; các hình thức sinh hoạt văn hóa, thể thao truyền thống và thuần phong mỹ tục của địa phương được bảo tồn đều được các thôn thực hiện rất tốt. Tất cả các thôn văn hóa ở những nơi được chọn làm điểm đều có nhà văn hóa đạt chuẩn theo quy định của Bộ VH-TT-DL.

Tiêu chuẩn thứ 4 về xây dựng nếp sống văn minh, môi trường văn hóa nông thôn và tiêu chuẩn thứ 5 về chấp hành chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, quy định của địa phương, nhìn chung tất cả các nội dung của hai tiêu chuẩn này, các thôn đều thực hiện tốt.

Bên cạnh những thuận lợi trên, vẫn còn một số nội dung tương đối khó khăn khi thực hiện 5 tiêu chuẩn này như: yêu cầu có 70% số hộ trở lên tham gia các hình thức hợp tác phát triển kinh tế là vấn đề tương đối khó do các địa phương xây dựng NTM hầu hết là các xã thuần nông. Yêu cầu trung tâm văn hóa xã có cơ sở vật chất, trang thiết bị bảo đảm; ổn định về tổ chức; hoạt động thường xuyên, hiệu quả; từng bước đạt chuẩn theo quy định của Bộ VH-TT-DL gặp khó khăn lớn nhất về quỹ đất xây dựng trung tâm văn hóa thể thao.

Tuy nhiên, các địa phương đều xác định nếu có quyết tâm cao và giải pháp hợp lý thì hai khó khăn này cũng sẽ giải quyết được trong giai đoạn 2011-2015 và tầm nhìn đến 2020 theo quy định chung khi làm Đề án xây dựng NTM.

Hoàng Nhâm