Theo bà Sùng Thị Mai, Phó chủ tịch Ủy ban Nhân dân huyện Bát Xát, Khô già già là lễ hội cầu mùa lâu đời và lớn nhất của dân tộc Hà Nhì đen, được tổ chức vào giữa năm (bắt đầu vào ngày Thìn - ngày con rồng), kết thúc vào ngày Thân (ngày con khỉ) tháng Sáu Âm lịch hằng năm. Lễ hội thể hiện đặc trưng tín ngưỡng thờ thần nông nghiệp, thờ thần rừng, thần nước, thần đất, thần tình duyên của cộng đồng người Hà Nhì, cầu mong cho mùa màng bội thu, chăn nuôi phát triển, con người khỏe mạnh, cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

Lễ hội Khô già già của dân tộc Hà Nhì gồm nhiều nghi thức và các trò chơi dân gian phổ biến, nhưng không thể thiếu được nghi lễ quan trọng là mổ trâu hiến tế thần linh. Sau nghi thức này, thịt trâu sẽ được chia đều cho các gia đình trong làng mang về làm lễ cúng tổ tiên, cầu mong tổ tiên bảo vệ gia đình, bảo vệ con cháu có cuộc sống tốt hơn. Tham gia buổi lễ, mỗi gia đình lập một mâm để rước từ nhà ra rừng góp với làng bày tỏ lòng thành kính, biết ơn sâu sắc đến các đấng thần linh, luôn theo sát cuộc sống và che chở, phù hộ cho dân làng.

Lễ hội hàm chứa tín ngưỡng, văn hóa sâu sắc, được trao truyền từ đời này qua đời khác, gắn kết các gia đình, thành viên trong cộng đồng dân tộc Hà Nhì đen ở vùng cao với nhau.

Trong lễ hội Khô già già năm nay, nhân dân các dân tộc xã Y Tý, huyện Bát Xát và du khách bốn phương được hòa chung không khí tưng bừng của ngày hội với các trò chơi dân gian hấp dẫn như kéo co, đẩy gậy, nhảy bao bố… Lễ hội Khô già già kéo dài đến hết ngày 16/6 Am lịch, tức ngày 31/7.

Hiện nay, lễ hội Khô già già của người Hà Nhì đen đã trở thành một sản phẩm du lịch độc đáo, hấp dẫn được du khách tới tham quan, trải nghiệm góp phần tăng thêm thu nhập cho người dân xã Y Tý.

Ông Nguyễn Đình Dũng, Phó giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lào Cai, cho biết đây là lễ hội phi vật thể thứ tám của Lào Cai được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Trước đó, bảy di sản văn hóa phi vật thể của đồng bào các dân tộc Lào Cai được đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, gồm nghi lễ then của người Tày; lễ hội Gầu tào của người Mông; nghi lễ Cấp sắc của người Dao; Roóng poọc - lễ hội Xuống đồng của người Giáy (xã Tả Van, huyện Sa Pa); lễ Pút tồng của người Dao đỏ (huyện Sa Pa); nghề chạm khắc bạc của người Mông (huyện Sa Pa); nghề Chàng slaw của người Nùng Dín (huyện Mường Khương).

                                                                                        (Theo TTXVN)