Với cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, tươi đẹp, nguyên sơ và giàu bản sắc văn hóa của đồng bào các dân tộc sinh sống trên địa bàn, Yên Bái đang nổi lên là điểm đến hấp dẫn trên bản đồ du lịch Việt Nam. Điểm thu hút khách đến với Yên Bái là DLCĐ do người dân bản địa làm chủ, tổ chức, quản lý và phát triển. Qua DLCĐ, du khách khám phá những giá trị văn hóa truyền thống của từng vùng miền, từng dân tộc. Do vậy, thời gian qua, nhiều người dân đã mạnh dạn đầu tư xây dựng homestay để phục vụ khách du lịch.
Là một trong những hộ làm DLCĐ đầu tiên của thôn, của xã và của thị xã Nghĩa Lộ, Homestay Loan Khang của bà Hoàng Thị Loan ở thôn Sà Rèn, xã Nghĩa Lợi lúc nào cũng có khách và đông nhất là trong Tuần Văn hóa - Du lịch Mường Lò diễn ra vào trung tuần tháng 9 hằng năm nên du khách phải đăng ký ăn nghỉ trước cả tháng.
Bà Loan chia sẻ: "DLCĐ được khai thác trong vài năm nay ở xã Nghĩa Lợi. Mới đầu làm du lịch, tôi cũng bỡ ngỡ lắm, bởi đã bao giờ mình làm du lịch đâu nên minh phải đi tham quan, học hỏi mô hình ở các địa phương trong và ngoài tỉnh; sau đó, dựa vào điều kiện thực tế địa phương, gia đình để làm du lịch. Trước tiên, gia đình tôi sửa sang lại nhà cửa, mua sắm chăn đệm, xây nhà vệ sinh khép kín. Đồng thời, tôi được tham gia các lớp tập huấn về du lịch do thị xã, tỉnh tổ chức”.
Du khách đến với Homestay của bà Loan, đến với bản làng du lịch khám phá là do họ bị cuốn hút bởi các món ăn đặc sản, đạp xe ngắm cảnh thiên nhiên của bản làng yên bình, xem cách dệt vải truyền thống, nghe các nghệ nhân biểu diễn nhạc cụ của người Thái, được xem các thiếu nữ biểu diễn xòe Thái cùng những bài hát khắp khiến du khách càng thêm thích thú, say mê…
Theo Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch, toàn tỉnh hiện có 25 thôn, bản với 209 hộ tham gia làm DLCĐ của các dân tộc: Mông, Dao, Tày, Thái. Nhiều khu DLCĐ đã nằm trong bản đồ du lịch cầm tay của khách ngoại quốc như: Ngòi Tu, Ngòi Cụ ở huyện Yên Bình; Ao Luông, Gốc Bục ở huyện Văn Chấn; Bản Thái, Kim Nọi, Lìm Thái, Dề Thàng, Nậm Khắt, huyện Mù Cang Chải…
Cùng với khai thác những cảnh đẹp nổi tiếng như: hồ Thác Bà, huyện Yên Bình; quần thể Danh thắng Quốc gia đặc biệt Ruộng bậc thang Mù Cang Chải; vùng chè cổ thụ Suối Giàng, huyện Văn Chấn; bình nguyên xanh Khai Trung, huyện Lục Yên..., những nét văn hóa đặc trưng, độc đáo của các dân tộc: Thái, Mông, Tày, Dao, Cao Lan... cũng được đầu tư quảng bá để đẩy mạnh phát triển du lịch.
Cùng đó, nắm bắt xu thế phát triển DLCĐ, nhiều hộ đã bỏ tiền đầu tư, nâng cấp, xây dựng nhà cửa, trang thiết bị để phát triển loại hình du lịch homestay. Trong 5 năm trở lại đây, tỉnh đã đón 5.417.245 lượt khách; trong đó, khách quốc tế trên 400.000 lượt; tốc độ tăng trưởng bình quân khách du lịch hàng năm đạt 10,3%; doanh thu từ hoạt động du lịch tăng bình quân hàng năm 19,6%; ngành du lịch tạo việc làm cho 7.500 lao động.
Các hộ làm DLCĐ đều thấy được ích lợi của việc làm Homestay. Chính quyền địa phương cũng tích cực tuyên truyền, vận động bà con gìn giữ nét đẹp văn hóa truyền thống, giữ gìn nếp sống tự nhiên, bản làng sạch, xanh, đẹp; đồng thời, khôi phục làng nghề truyền thống, cải tạo cảnh quan môi trường. Đây không chỉ là một cách làm hay để góp phần xóa đói, giảm nghèo mà còn khơi dậy ý thức bảo vệ và giữ gìn nét đẹp văn hóa truyền thống của người dân địa phương.
Tuy nhiên, hiệu quả mà nó mang lại chưa thực sự tương xứng với tiềm năng mà nguyên nhân của tình trạng trên là do đa số người dân chưa thực sự hiểu hết về bản chất của DLCĐ. Vì vậy, khi họ tham gia hoạt động khai thác du lịch homestay chủ yếu mới quan tâm đến lưu trú.
Bên cạnh đó, do chỉ dựa vào nguồn lực từ gia đình, tự phát, nên khi thực hiện họ không đủ cơ sở vật chất; thiếu kinh nghiệm về cách bố trí, sắp xếp vật dụng phòng nghỉ; hạn chế về chuyên môn nghiệp vụ; hạn chế về giao tiếp với khách nước ngoài do hạn chế về ngoại ngữ; thiếu liên kết trong cộng đồng để tạo các hoạt động sinh hoạt văn hóa bản địa...
Phát triển du lịch; trong đó có DLCĐ là một hướng đi đúng. Vì vậy, các ngành chức năng, các địa phương cần tiếp tục đẩy mạnh nghiên cứu bản sắc văn hóa và tính đặc thù của từng vùng miền để phục vụ hiệu quả cho phát triển DLCĐ. Các chủ cơ sở Homestay cần tiếp tục được hỗ trợ đào tạo các kỹ năng làm du lịch, đẩy mạnh bảo tồn văn hóa của dân tộc, vùng miền và phải thông thạo ngoại ngữ…
Thu Hiền
