Chính sách về nhà ở theo Quyết định số 22 của Thủ tướng Chính phủ (gọi tắt là Quyết định số 22) là một chủ trương đúng đắn, được tỉnh Yên Bái chỉ đạo thống nhất từ huyện đến cơ sở, các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể quan tâm, bảo đảm yêu cầu đề ra. Quyết định số 22 được ban hành trong khi tỉnh Yên Bái đang triển khai Đề án Chính sách hỗ trợ hộ gia đình NCC khó khăn về nhà ở tỉnh Yên Bái, giai đoạn 2012 - 2015.

Để tránh trùng lặp chính sách giữa trung ương và địa phương cho cùng một đối tượng, tỉnh đã nhanh chóng sửa đổi chính sách, đồng thời chỉ đạo các cấp, các ngành rà soát, bình xét đúng đối tượng, theo thứ tự ưu tiên, thực hiện công khai, minh bạch; các hộ được hỗ trợ làm nhà nhận được sự đồng thuận nhất trí, ủng hộ của người dân.

Hàng năm, trên cơ sở danh sách các xã, phường, thị trấn, UBND các huyện, thị xã, thành phố đã tổng hợp và phê duyệt danh sách NCC được hỗ trợ trên địa bàn. Đồng thời, xử lý kịp thời những phát sinh, vướng mắc trong việc thực hiện chính sách tại địa phương, kịp thời chỉ đạo các xã bình xét bổ sung đối tượng NCC làm nhà để bảo đảm tiến độ thực hiện của đề án.

Qua hơn hai năm thực hiện chính sách hỗ trợ NCC với cách mạng về nhà ở theo Quyết định số 22, tỉnh Yên Bái đã có 1.088 hộ được hỗ trợ về nhà ở. Trong đó có 888 nhà được trung ương hỗ trợ, 200 nhà được làm từ Quỹ “Đền ơn đáp nghĩa”, góp phần xóa đói giảm nghèo, bảo đảm an sinh xã hội.

Hỗ trợ NCC với cách mạng về nhà ở là chính sách thể hiện sự quan tâm của Đảng, Nhà nước với NCC nên quy trình cấp vốn, nghiệm thu, thanh quyết toán tại các địa phương được thực hiện chặt chẽ. Kinh phí được chuyển về xã, phường qua tài khoản của địa phương khi có quyết định phê duyệt và cấp kinh phí của tài chính, cá nhân NCC có thể làm hồ sơ tạm ứng tiền khi nhà hoàn thiện theo từng giai đoạn.

Các huyện cũng chỉ đạo các địa phương hướng dẫn các hộ được hỗ trợ hoàn thiện đầy đủ hồ sơ theo tiến độ xây dựng nhà, bảo đảm hạn chế tối đa những thiết sót dẫn tới khó khăn trong công tác thanh quyết toán sau này.

Công tác nghiệm thu và thanh quyết toán được thực hiện đúng theo quy định. Các hộ NCC đều nhận đủ số tiền hỗ trợ của Nhà nước. Hộ làm mới được hỗ trợ 40 triệu đồng/nhà, sửa chữa được hỗ trợ 20 triệu đồng/nhà. Chất lượng nhà ở xây dựng mới và sửa chữa bảo đảm về diện tích tối thiểu, bảo đảm tiêu chí "3 cứng", quy mô, hình thức nhà ở phù hợp với từng hộ gia đình.

Ngoài ngân sách Nhà nước, Yên Bái cũng chủ động huy động vốn từ nguồn đóng góp của cộng đồng, các tổ chức xã hội để việc xây dựng nhà ở bảo đảm tiêu chuẩn, chất lượng, phù hợp với điều kiện cụ thể của từng gia đình.

Năm 2015, tỉnh Yên Bái đã trích Quỹ Đền ơn đáp nghĩa cấp tỉnh, cấp huyện hỗ trợ làm mới và sửa chữa 200 nhà đã được rà soát theo Quyết định số 22.

Ngoài ra trong 2 năm 2014 - 2015, tỉnh Yên Bái đã vận động Ngân hàng VietinBank, Quỹ Thiện Tâm - Tập đoàn Vingroup hỗ trợ hoàn thành làm mới 160 nhà ở cho cựu chiến binh, cựu thanh niên xung phong với số tiền tài trợ 6.000 triệu đồng.

Trong đó có 90 là hộ NCC. Năm 2016, Ngân hàng VietinBank tiếp tục hỗ trợ cho tỉnh Yên Bái 10.000 triệu đồng để làm nhà cho 200 hộ NCC, người mù có khó khăn về nhà ở. Trong đó có 105 là hộ gia đình NCC; Báo Đại biểu nhân dân của Quốc hội và Ngân hàng Chính sách xã hội Việt Nam đã hỗ trợ làm nhà cho 2 gia đình liệt sĩ với mức hỗ trợ 50 triệu đồng/nhà.

Bên cạnh đó, sự phân công trách nhiệm của các cấp chính quyền, đoàn thể tương đối rõ ràng, chặt chẽ. Mỗi thành viên của ban chỉ đạo cấp huyện phụ trách hướng dẫn thực hiện tại một xã, phường, thị trấn và thường xuyên có sự phối hợp trong công tác kiểm tra, giải quyết những vướng mắc phát sinh trong quá trình thực hiện.

Đồng thời, phối hợp đẩy mạnh công tác tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng về tiêu chuẩn, điều kiện, đối tượng được hưởng và mức hỗ trợ đến nhân dân trên địa bàn để giúp dân hiểu, dân bình xét đúng đối tượng và ủng hộ thực hiện đúng chính sách.

 Vận động các tổ chức, đoàn thể địa phương giúp đỡ các gia đình xây dựng nhà ở, tận dụng cao nhất khả năng huy động nguồn lực từ cộng đồng, dòng họ về nhân công, vật liệu tại chỗ để giảm chi phí xây dựng, nâng cao chất lượng nhà ở.

Tuy nhiên, số hộ gia đình NCC cần hỗ trợ trên địa bàn tỉnh Yên Bái vẫn còn nhiều, ngoài số đã rà soát chưa được hỗ trợ, còn các hộ phát sinh mới. Qua điều tra, đánh giá lại vào thời điểm tháng 7/2016, hiện toàn tỉnh còn 2.138 nhà ở hộ gia đình NCC đang khó khăn về nhà ở cần hỗ trợ.

Trong đó, làm mới 1.127 nhà, sửa chữa 1.011 nhà. Số nhà cần được hỗ trợ tăng lên so với Đề án phê duyệt năm 2013 chủ yếu phát sinh do qua thời gian từ năm 2013 đến nay nhiều nhà của NCC bị xuống cấp, hỏng hóc, thiệt hại bởi thiên tai và một phần do đối tượng NCC mới được công nhận bổ sung, số mới chuyển đến cần được hỗ trợ.

Trong số này có 918 nhà thuộc diện đã điều tra, rà soát phê duyệt Đề án thực hiện Quyết định số 22 năm 2013 nhưng chưa bố trí được nguồn hỗ trợ.

Bà Nguyễn Thị Hà - Trưởng phòng Lao động, Thương binh và Xã hội huyện Văn Yên cho biết: “Chính sách về nhà ở theo Quyết định số 22 của Thủ tướng Chính phủ là một chủ trương đúng đắn, hợp lòng dân, chính vì vậy, Văn Yên đã tiến hành rà soát lại 426 nhà NCC. Đến nay, Văn Yên đã có 115 nhà được hỗ trợ theo Quyết định số 22, hỗ trợ 20 nhà từ Quỹ Đền ơn đáp nghĩa, 37 nhà từ các đơn vị khác hỗ trợ. Có 70 nhà gia đình tự làm chưa được hỗ trợ. Đến tháng 3/2017, Văn Yên còn 184 nhà NCC còn sống và 36 nhà NCC đã mất chưa được hỗ trợ”.

Chính sách về nhà ở theo Quyết định số 22 của Thủ tướng Chính phủ nhằm tạo điều kiện nâng cao đời sống cho gia đình NCC, góp phần làm cho gia đình NCC yên tâm lao động, công tác, học tập, phấn đấu vượt khó làm giàu cho gia đình và quê hương. Được các gia đình người có công đón nhận và tích cực hưởng ứng thực hiện chính sách, mong rằng, thời gian tới, các cấp, các ngành, các địa phương trong tỉnh tiếp tục quan tâm, huy động mọi nguồn lực giúp các gia đình NCC có nhà ở khang trang, kiên cố, góp phần bảo đảm an sinh xã hội trên địa bàn.

Nguồn vốn hỗ trợ từ ngân sách trung ương để thực hiện Quyết định số 22 chậm; theo kế hoạch các địa phương phải hoàn thành trong năm 2013 cho giai đoạn I. Tuy nhiên, đến tháng 5/2014, tỉnh Yên Bái mới nhận được thông báo tạm cấp kinh phí, dẫn đến chậm tiến độ triển khai. Mặt khác, mức dự toán kinh phí trung ương hỗ trợ cho tỉnh Yên Bái theo số nhà đã được hoàn thành ở giai đoạn I là 35.380 triệu đồng, tương đương 881 nhà làm mới, 7 nhà sửa chữa; nhưng đến nay mới được bố trí 30.200 triệu đồng, ngân sách địa phương đang phải tạm ứng 5.180 triệu đồng.

Thành Trung