Được hình thành khi đập thủy điện Thác Bà hoàn tất năm 1971, hồ Thác Bà là một trong ba hồ nước nhân tạo lớn nhất Việt Nam. Từ thủ đô Hà Nội lên thăm Thác Bà, du khách có thể đi bằng xe ô tô hoặc xe máy theo hướng Hà Nội - Phú Thọ - Yên Bái - Thác Bà hoặc đi xe lửa từ Hà Nội lên Yên Bái rồi chuyển phương tiện xe cơ giới từ ga Yên Bái vào vùng hồ Thác Bà. Giờ thì việc tham quan hồ càng thuận lợi hơn khi tuyến đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai được hoàn thành đưa vào sử dụng.

Có chiều dài 80 km, thuộc địa bàn hai huyện Yên Bình và Lục Yên,  hồ Thác Bà có diện tích trên 23.400ha, trong đó diện tích mặt nước là 19.050ha, mực nước dao động từ 46m đến 58m, chứa từ 3 đến 3,9 tỷ mét khối nước. Ngoài dòng sông Chảy, cung cấp nước chủ yếu, hồ Thác Bà còn có một hệ thống sông ngòi lớn như: ngòi Hành, ngòi Cát... đổ về, làm tăng lượng phù sa và các loài sinh vật phong phú cho hồ, mỗi năm cho trữ lượng đánh bắt hàng ngàn tấn thủy sản.

Từ diện tích lớn, khối lượng nước khổng lồ, ngoài tiềm năng thủy sản, thắng cảnh, hồ Thác Bà còn góp phần rất lớn vào việc bảo vệ và cải tạo môi trường bởi vào mùa hè làm cho nhiệt độ trong khu vực giảm từ 1 đến 2oC, đồng thời tăng độ ẩm tuyệt đối vào mùa khô lên 20% và lượng mưa từ 1.700 đến 2.000mm. Chính điều này đã tạo điều kiện cho thảm thực vật quanh hồ luôn xanh tốt.

Đến thăm hồ Thác Bà, khi di chuyển bằng tàu thủy, du khách sẽ được tận hưởng không khí trong lành giữa mặt nước mênh mông, lung linh soi bóng những hòn đảo điệp trùng tưởng như vô tận, để quên hết những mệt mỏi ưu phiền của cuộc sống. Điểm đầu tiên du khách có thể đến thăm là khu vực Nhà máy Thủy điện Thác Bà, nơi có đền Thác Bà và tượng đài lưu danh những người tận tụy ngày đêm xây dựng công trình. Do điểm ngập nước có hệ thống núi đá vôi rộng lớn, đã tạo ra trên hồ một hệ thống hang động rất đẹp.

Trong tour du lịch trên hồ, du khách có thể đến thăm động Thủy Tiên, nằm trong lòng núi đá dài khoảng 100m với những nhũ đá lấp lánh khi được chiếu sáng tạo ra muôn hình vạn trạng, trong đó có hình chín nàng tiên mỗi người một vẻ gắn với truyền thuyết tình yêu ly kỳ, hấp dẫn.

Thăm động Xuân Long nằm ẩn trong núi đá, với những tượng đá tự nhiên và các nhũ đã gắn với những truyền thuyết mê đắm Liêu Trai. Cùng hệ thống hang động, du khách có thể lên núi Cao Biền, dãy núi lớn và dài nhất thắng cảnh hồ Thác Bà, đứng trên đỉnh núi có thể phóng tầm mắt để ngắm cảnh hồ chìm trong sương với vẻ đẹp lung linh huyền ảo.

Phong cảnh hữu tình, phong phú về nguồn lợi thủy sản, ven hồ còn là nơi sinh sống của nhiều dân tộc như: Kinh, Tày, Nùng, Mông, Dao, Phù Lá, Cao Lan... Người dân nơi đây vẫn giữ được bản sắc văn hóa bản địa, trong đó, nhiều lễ hội đặc sắc thường diễn ra như Lễ hội mừng cơm mới của người Tày, tổ chức vào ngày 9/10 âm lịch khi tiết trời sang thu. Trong đêm trăng sáng, lễ hội tưng bừng, trai gái hẹn hò nhau cùng giã cốm, rồi từng cặp nhảy múa với trang phục rất độc đáo.

Hòa mình trong đó, du khách sẽ cảm nhận được chất trữ tình trong những điệu dân ca, dân vũ đậm chất núi rừng. Tết nhảy của dân tộc Dao lại mang đậm nét dân gian độc đáo với các điệu múa miêu tả cuộc sống của cộng đồng, như cấy lúa, làm nương...

Hồ Thác Bà có diện tích trên 23.400ha, phù hợp cho đầu tư phát triển du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng.

Ngoài ra, du khách cũng có thể tham dự lễ hội đua thuyền độc đáo với tên gọi “Âm vang hồ Thác Bà” hay thăm làng bưởi Khả Lĩnh nổi tiếng. Và trong hành trình khám phá ấy, du khách cũng có thể thêm chút thời gian để đến với mảnh đất Lục Yên liền kề là vùng đá quý nổi tiếng cả nước, thăm di tích lịch sử đền Đại Cại, hang Ma-mút, chùa São, núi Vua Áo đen... nơi mà các nhà khảo cổ học đã phát hiện ra những dấu vết của người Việt cổ.

Để đánh thức tiềm năng du lịch to lớn này, cùng những chính sách thu hút đầu tư, kêu gọi đầu tư, khôi phục và phát huy nét văn hóa truyền thống và các hoạt động văn hóa độc đáo như Lễ hội Bưởi Đại Minh, Lễ hội đua thuyền… việc đầu tư cơ sở hạ tầng, nhất là đường giao thông đã được tỉnh Yên Bái quan tâm. Tuyến đường Đông hồ, tuyến đường Hoàng Thi vừa hoàn thành đã mở ra nhiều thuận lợi cho các nhà đầu tư vào khai thác tiềm năng du lịch nơi đây.

Từ tiềm năng hiện hữu, với khoảng cách địa lý không xa (chỉ 2 giờ đồng hồ đi từ Hà Nội), nếu các nhà đầu tư đầu tư vào khai thác các lĩnh vực: thể thao mạo hiểm, khách sạn, nghỉ dưỡng, thương mại - dịch vụ, văn hóa, vui chơi giải trí, du lịch sinh thái, thể thao... kết hợp với bản sắc văn hóa địa phương, kết nối vùng, chắc chắn sẽ thu hút được nhiều du khách, việc kinh doanh sẽ gặt hái những thành công lớn.

Đình Tứ