Có thể nói, các đề tài, dự án của các tổ chức, cá nhân nghiên cứu, đề xuất đã thể hiện sự nỗ lực vượt lên những khó khăn của một tỉnh miền núi kinh tế chậm phát triển, trình độ dân trí thấp; kinh phí đầu tư cho hoạt động KH&CN còn thấp so với yêu cầu thực tế và những bất cập của hệ thống tổ chức quản lý KH&CN từ tỉnh đến cấp huyện...

Công tác quản lý, nghiên cứu triển khai các đề tài, dự án đã có đổi mới theo hướng tích cực và được chú trọng từng khâu. Tuy nhiên, số đề tài, dự án, dự án xây dựng mô hình mang tính khả thi cao, nhân rộng ra đại trà còn chưa nhiều, chưa tạo được sức lan tỏa mạnh mẽ, hiệu quả đồng bộ cao để người dân thấy được sức mạnh của việc áp dụng các tiến bộ KH&CN vào sản xuất và đời sống.

Được biết, vào quý II hàng năm, Sở KH&CN đã chủ động có công văn hướng dẫn việc đề xuất các nhiệm vụ KH&CN của năm tiếp theo gửi các cơ quan, đơn vị, tổ chức chính trị xã hội, xã hội nghề nghiệp của tỉnh, các tổ chức KH&CN trong và ngoài tỉnh, phòng kinh tế (kinh tế hạ tầng) các huyện thị, thành phố. Trong công văn, năm nào Sở KH&CN cũng định hướng rất rõ việc lựa chọn và bố trí các nhiệm vụ KH&CN như: các dự án sản xuất thử nghiệm, dự án nhân rộng mô hình KH&CN phải dựa trên kết quả nghiên cứu của các đề tài cấp nhà nước hoặc cấp tỉnh đã được công bố, kết quả đề tài đã được ứng dụng trong sản xuất; các đề tài KH&CN theo hướng ứng dụng và triển khai.

Đồng thời, công văn gợi ý cụ thể cho từng lĩnh vực sản xuất nông lâm nghiệp, công nghiệp, lĩnh vực xã hội nhân văn, kèm theo là mẫu phiếu hướng dẫn rõ ràng. UBND các huyện cũng thường xuyên đôn đốc, nhắc nhở bằng văn bản đến cơ quan, đơn vị, xã, phường, thị trấn trên địa bàn. Thế nhưng, việc đề xuất các nhiệm vụ khoa học dường như còn thiếu sự vào cuộc tích cực của những tổ chức, cá nhân đang hàng ngày, hàng giờ gắn bó với các hoạt động sản xuất kinh doanh ở cơ sở. Đơn cử như huyện Yên Bình, sau khi có công văn hướng dẫn của Sở KH&CN vào ngày 24/4/2014 (trong đó yêu cầu phải gửi đề xuất đến Sở trước ngày 30/5/2014).

Ngày 5/5/2014, UBND huyện đã có công văn gửi các đơn vị, kết thúc thời hạn chỉ có 2 cá nhân gửi đăng ký đề tài, dự án năm 2015. Tương tự, năm 2015, ngay từ ngày 6/4 Sở KH&CN có hướng dẫn đăng ký nhiệm vụ khoa học năm 2016; đến 20/4, huyện có công văn gửi các cơ quan, đơn vị và các xã, thị trấn yêu cầu đăng ký (thời hạn đến hết 25/6/2016). Nhưng thời hạn trôi qua gần 2 tháng mà không có tổ chức cá nhân đăng ký nên đến ngày 19/8/2015, UBND huyện phải có công văn đôn đốc thực hiện việc đăng ký.

Kết quả chưa biết sẽ ra sao, nhưng rõ ràng có sự thờ ơ của các tổ chức, cá nhân ở một địa phương có nhiều tiềm năng và cơ hội cho những người làm khoa học thể hiện năng lực. Những tổ chức, cá nhân ở các địa phương khác trong tỉnh, liệu có gặp khó khăn trong việc đề xuất các nhiệm vụ khoa học hay không? Chắn hẳn là không tránh khỏi những khó khăn chung của tỉnh. Trước hết là đội ngũ còn đang trong thời gian nghiên cứu lựa chọn nhiệm vụ sao cho mình có thể thực hiện được (tính khả thi). Có những cá nhân còn đang trăn trở vì các đề tài mình thực hiện đang "chưa có sức sống" trong thực tiễn.

Có thể, những gợi ý nhiệm vụ khoa học hàng năm còn chưa cụ thể, chưa rõ ràng nên khó lựa chọn, khó khơi dậy "niềm say mê" của các nhà khoa học. Phải chăng ngân sách tỉnh dành cho hoạt động KH&CN còn hạn hẹp đến mức khó tạo ra những đột phá của khoa học trong phát triển kinh tế, xã hội địa phương...?

Những năm gần đây, hoạt động KH&CN đã có nhiều đổi mới, phát huy sự chủ động, quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân làm khoa học. Đã đến lúc cần phải có sự tích cực hơn từ cơ quan quản lý nhà nước, của các tổ chức cá nhân làm khoa học. Cùng với đó, cần có những cơ chế khuyến khích, tạo điều kiện để các nhà khoa học gắn bó hơn với chuyên môn nhiệm vụ và các hoạt động của địa phương.

Minh Quang