Mỗi tộc người trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam đều có riêng một loại nhạc cụ để thể hiện nét văn hóa đặc trưng của dân tộc mình. Với người Thái ở mảnh đất Mường Lò, Nghĩa Lộ thì cây khèn bè từ lâu đã trở thành một phần tất yếu trong đời sống văn hóa tinh thần. Tiếng khèn bè cất lên da diết, sâu lắng, kết tinh những giá trị tinh thần của tình yêu đôi lứa, tình yêu lao động, yêu tự nhiên và tình yêu quê hương, dân tộc.

Người Thái cổ ở Mường Lò từ xưa đã quan niệm: con trai Thái muốn lấy vợ đẹp, thông minh thì phải biết thổi khèn bè, bởi vậy khèn bè là nhạc cụ không thể thiếu trong mỗi dịp lễ tết, ngày trọng đại của người Thái. Âm thanh của khèn như tiếng đồng vọng của núi rừng, sông suối hòa cùng với nhịp sống của người dân bản làng. Khi chiếc khèn có mặt trong đời sống cộng đồng, nó không chỉ là nhạc cụ đơn thuần mà còn là linh hồn, là sản phẩm văn hóa sở hữu chung của đồng bào nơi đây.

Để chế tác được một chiếc khèn bè phải trải qua nhiều công đoạn khác nhau, đòi hỏi sự tinh tế, khéo léo và cầu kỳ trong khi làm cũng như sự tinh tường trong thẩm âm. Với 14 ống nứa tép được ghép lại thành từng đôi trên một bầu bằng gỗ, được gắn kín bằng sáp ong, nghệ nhân phải dùi 12 lỗ bấm đối xứng và khoét các lỗ thoát hơi trên các ống nứa với các kích cỡ khác nhau ở các vị trí thích hợp. Với 5 cung và 1 quãng 8, khèn bè có thể diễn tả được hầu hết các điệu dân ca, nhạc hiện đại và làm nền cho các điệu dân vũ và múa hiện đại. Bởi vậy khèn bè luôn có vị trí xứng đáng trong đời sống nghệ thuật của người Thái.

Các thế hệ người Thái từ đời này qua đời khác đã truyền nhau cách thổi khèn bè. Tiếng khèn da diết, sâu lắng lại thanh tao làm thổn thức bao trái tim yêu đương, đây còn là biểu tượng gắn kết cộng đồng, tạo nên sức mạnh đoàn kết của những người con bản Thái trong chinh phục thiên nhiên, nuôi dưỡng tâm hồn và bản sắc văn hóa của dân tộc. Chiếc khèn bè đơn sơ, mộc mạc mà ngân vang đưa đẩy những điệu xòe, điệu khắp, mang đến niềm vui ấm áp chan hòa, thể hiện giấc mơ về cuộc sống thanh bình, ấm no, hạnh phúc. 

Tới đây, chiếc khèn bè của người Thái vùng Mường Lò – Nghĩa Lộ, Yên Bái sẽ được tôn vinh tại lễ công nhận Kỷ lục Guinness chiếc khèn bè lớn nhất Việt Nam trong Tuần Văn hóa - Du lịch Mường Lò 2017. Đây không chỉ là niềm tự hào của nhân dân các dân tộc thị xã Nghĩa Lộ nói chung, người Thái vùng Mường Lò nói riêng mà còn có ý nghĩa rất lớn đối với việc bảo tồn và gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của cộng đồng các dân tộc Yên Bái. 

Khèn bè là biểu tượng văn hóa tinh thần độc đáo riêng biệt của đồng bào dân tộc Thái. Dù cho cuộc sống có nhiều biến đổi, những với tâm huyết và tình yêu nhạc cụ truyền thống của những con người nơi đây, khèn bè sẽ mãi trường tồn cùng với đồng bào dân tộc Thái ở mảnh đất Mường Lò.