Như thường lệ, ngay trước khi năm học mới bắt đầu, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) có công văn yêu cầu các địa phương và các cơ sở giáo dục trên cả nước cam kết thực hiện giá dịch vụ giáo dục năm học 2017-2018.
Trong đó, đề nghị giãn thời gian, tránh thu cùng một thời điểm đối với các cấp học để hạn chế tối đa tác động của học phí đến chỉ số giá tiêu dùng. Tuy vậy, điệp khúc "tiền đầu năm học” luôn là nỗi lo của rất nhiều phụ huynh học sinh bởi các khoản thu gắn mác "tự nguyện”.
Sau phản ánh của dư luận về tình trạng lạm thu đầu năm học ở nhiều địa phương trong cả nước, Thanh tra Bộ GD-ĐT đã kiểm tra đột xuất tại một số địa phương và khẳng định việc lạm thu đầu năm học là có tại vài cơ sở giáo dục.
Giải thích về điều này, một số địa phương và cơ sở giáo dục cho rằng, do ngân sách không chi cho các hoạt động của học sinh, giáo viên và nhà trường nên cần sự hỗ trợ từ phía phụ huynh để thực hiện hoạt động giáo dục tốt nhất cho con em mình. Hoặc do cơ sở vật chất ở nhiều cơ sở giáo dục trên cả nước xuống cấp, không đáp ứng được yêu cầu dạy và học nên các địa phương đã vận dụng xã hội hóa để thu. Đây có thể là một phần nguyên nhân dẫn tới tình trạng thu không đúng quy định mỗi dịp đầu năm.
Song phải thẳng thắn mà nói, ở nhiều nơi nguyên tắc thu tiền tự nguyện được nêu trong các văn bản, thực chất lại đang bị biến tướng. Yên Bái tuy chưa phát hiện vụ việc lạm thu như một số đơn vị trường trong cả nước bị báo chí nêu thời gian qua, song đó cũng là sự nhắc nhở nghiêm túc cho các cơ sở giáo dục trên địa bàn cần thực hiện nghiêm sự chỉ đạo của Bộ.
Cụ thể, việc nhiều trường cho in riêng loại vở có bìa mang hình ảnh logo riêng của trường gây sự bất tiện cho phụ huynh học sinh là có. Nhiều phụ huynh cho rằng số vở các con nhận thưởng ở nhiều tổ chức khi kết thúc năm học cũ không được sử dụng do không có logo của trường. Dù rằng các nhà trường không ép buộc học sinh phải dùng vở của trường, song hầu hết các phụ huynh đều tặc lưỡi bỏ đi vài chục quyển vở không có logo của trường.
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy thực hành "cần, kiệm, liêm, chính” là nền tảng của đạo đức cách mạng, của người cán bộ cách mạng. Người cho rằng "Một hột gạo, một đồng tiền, tức là một số mồ hôi nước mắt của đồng bào”… Soi vào đây, có thể thấy rằng nếu như các khoản thu đầu năm không được thu đúng, sử dụng không hiệu quả thì đó là một sự lãng phí rất lớn tiền của, công sức của người dân và xã hội.
Có thể nói, nguồn gốc của những bức xúc lạm thu chủ yếu liên quan tới những khoản thu xã hội hóa tại các trường không theo đúng các quy định, quy trình đặc biệt là không minh bạch. Để giải quyết vấn đề này, các trường khi thực hiện thu các khoản xã hội hóa phải làm cho phụ huynh hiểu được họ đóng tiền cho cái gì, đóng thế nào và đóng với mục đích gì. Đồng thời, các cơ quan quản lý cần nghiêm túc chấn chỉnh kỷ luật, kỷ cương tại các cơ sở giáo dục trên địa bàn, trực tiếp là người đứng đầu cơ sở. Chỉ có vậy, lạm thu mới không còn là điệp khúc buồn mỗi dịp đầu năm học.
Minh Tư