Đền Hóa Cuông (xã Hòa Cuông) được xây dựng vào cuối thế kỷ 18, thờ Đức Cao Sơn Thượng Đẳng Thần (người có công khai khẩn đất đai, lập làng bản và dạy dân cày cấy). Trong đền còn thờ Chúa Hóa Cuông (theo truyền thuyết là hóa thân của Tiên Thiên thánh Mẫu Liễu Hạnh). Ngoài ra, trong đền còn thờ Tam Tòa thánh Mẫu, Đức phật Nghìn tay nghìn mắt, Đức vua cha Ngọc hoàng thượng đế, Tam phủ ông Hoàng, Ngũ vị tôn ông…

 

Đền tọa lạc trên một khu đất đẹp, lưng dựa vào núi cao, phía trước và hai bên tả, hữu là ngòi Hóa Cuông như dải lụa xanh ôm ấp. Kiến trúc của ngôi đền xây dựng theo hình chữ đinh, tuy khiêm nhường về cơ sở vật chất nhưng đặc sắc về mặt nghệ thuật.

 

Hiện nay, đền còn lưu giữ được nhiều  di vật quý  như: 3 đạo sắc phong thời Nguyễn, 4 bức hoành phi, 5 câu đối và một cỗ kiệu ngai…

 

Trong những năm gần đây, đền Hóa Cuông đã thực sự trở thành điểm đến của đông đảo du khách thập phương trong hành trình tâm linh cầu tài, cầu lộc đầu xuân. Trong lễ hội xuân năm nay, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng khung cảnh non nước hữu tình mà còn được hoà mình trong lễ hội tâm linh cùng các trò chơi đậm chất dân gian như đẩy gậy, kéo co, ném còn, bắn nỏ, bóng chuyền và Hội diễn nghệ thuật quần chúng lần thứ 4 giữa các thôn, các cơ quan, đơn vị trên địa bàn xã…

Thanh Hùng (Trung tâm TT&VH Trấn Yên)