Địa phương này mỗi năm gieo cấy hơn trăm héc-ta lúa vụ xuân, vụ mùa không kém, còn vụ đông chiếm một phần ba diện tích ấy. Khâu chuẩn bị đất cho vụ sản xuất tiếp theo chưa thật sự được nhiều nông hộ coi trọng dù đất bỏ không suốt vụ đông. Việc này có nguyên nhân cụ thể, rõ ràng và không hề khó hiểu. 

Một ngày đi làm thuê, tiền trao tay ngay lập tức cũng đôi trăm ngàn đồng. Làm phép tính đơn giản nhất, số tiền ấy đã đong được hơn yến gạo mang về. Còn ruộng nhà, tới vụ thì nháo nhào làm đất qua loa rồi đưa cây mạ xuống cấy là cũng xong. Sâu bệnh phá hoại ư? Đã có thuốc bảo vệ thực vật. Lúa kém phát triển ư? Đã có nhiều loại phân bón. Thuốc bảo vệ thực vật hay phân bón, tiền cầm ra cửa hàng là có ngay. 

Thế mà khi thu hoạch, thấy ruộng nhà bên bông nào bông nấy uốn cong, hạt nào hạt nấy mẩy căng thì cứ thắc mắc tại sao, vì sao và nhất mực muốn hỏi tìm bí quyết. Chủ ruộng bên trả lời rằng chả có bí quyết gì sất đâu, chỉ là trước mỗi vụ lúa đều làm đất rất kỹ thôi. 

Nếu không làm ải phơi khô thì làm giầm ngâm nước tùy theo điều kiện thời tiết và nguồn nước cụ thể. Làm đất kỹ sẽ giúp trừ bỏ hết các loại độc tố trong ruộng, hạn chế mầm mống sâu bệnh, đất tăng thêm chất dinh dưỡng, vừa đỡ tiền phân bón với thuốc bảo vệ thực vật mà lúa thì tốt bời bời. 

Có vậy thôi đấy nhưng lúc thấy chủ ruộng bên cặm cụi theo sau con trâu cày cày, bừa bừa, lật lật, phơi phơi, hết bưng rồi lại tháo nước đến mấy lần liên tục thì trộm nghĩ sao mà phải cầu kỳ đến mệt. Người không làm thì thấy mệt, người làm thì không thấy mệt vì nhà nông phải lấy công làm lãi, vì niềm vui ngóng đợi một mùa vụ bội thu. 

Chủ ruộng bên hỏi lại rằng đơn giản thế sao không thuê trâu mà làm đất? Là không muốn mãi theo sau con trâu. Nếu không muốn theo sau con trâu thì sao không thuê máy? Là thuê máy thì giá cao hơn, làm ra hạt thóc chẳng có lãi. 

Ơ hay, sao có chuyện không muốn thuê trâu, không muốn thuê máy, không muốn mất nhiều công sức, tốn tiền cho việc làm đất nhưng lại muốn lúa tốt, có gạo sạch để ăn? Tốn tiền, tốn công trước mắt nhưng sẽ được bao nhiêu lợi ích lâu dài về sau thì có phải là thiệt? 

Thiệt hay lợi - hóa ra cốt lõi ở nhận thức khác nhau. Nhận thức khác nhau sẽ quyết định việc làm không giống nhau.

Không cày sâu, đâu có thể tốt lúa. Các cụ đã dạy vậy, xưa nay vẫn đúng thế.