Mặc dù chưa có biểu hiện xuất cảnh trái phép có các hoạt động ảnh hưởng đến an ninh quốc gia nhưng hàng nghìn người bỏ gia đình, quê hương, xuất cảnh trái phép ra nước ngoài đã và đang tạo ra hệ lụy xấu, ảnh hướng đến an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội.

Yên Bái hiện có hàng nghìn trường hợp, cả nam và nữ xuất cảnh trái phép sang Trung Quốc; trong đó, riêng năm 2018 phát hiện mới 162 vụ/233 trường hợp xuất cảnh trái phép sang Trung Quốc. Mục đích xuất cảnh trái phép chủ yếu là đi làm thuê, bởi cuộc sống tại các làng bản gặp nhiều khó khăn, thiếu đất đai, việc làm. 

Nhiều trường hợp xuất cảnh trái phép vì vợ chồng mâu thuẫn, vợ hoặc chồng vi phạm pháp luật đang chấp hành án phạt tù. Đặc biệt, không ít trường hợp bị kẻ xấu dụ dỗ, lôi kéo như vẽ ra viễn cảnh sang Trung Quốc có việc làm ổn định, thu nhập khá... 

Nhằm ngăn chặn tình trạng xuất cảnh trái phép, những năm qua, công tác tuyên truyền đã được chú trọng. Hàng loạt các bài viết, phóng sự, hình ảnh về chính sách pháp luật, về cạm bẫy... khi xuất cảnh trái phép đã được đăng tải trên các phương tiện truyền thông. 

Đặc biệt, tại địa bàn cơ sở, lực lượng báo cáo viên, công an các xã đã phối hợp với các tổ chức chính trị, xã hội như Hội Phụ nữ, Hội Nông dân... tuyên truyền sâu rộng cho đoàn viên, hội viên và bà con nhân dân từng bước nâng cao nhận thức trong việc chấp hành pháp luật về xuất nhập cảnh; giúp cho nhân dân hiểu được khi đi nước ngoài phải có giấy tờ hợp pháp thì tính mạng, tài sản và các quyền lợi hợp pháp khác mới bảo đảm. 

Cùng với đó, lực lượng công an đã khắc phục khó khăn, tích cực nắm bắt tình hình, điều tra, triệt phá nhiều vụ án tổ chức xuất cảnh trái phép, truy tố trước pháp luật. Tòa án nhân dân thực hiện các phiên xử với các tội danh có liên quan ngay tại địa bàn cơ sở nhằm tuyên truyền, giáo dục pháp luật. Một số trường hợp xuất cảnh trái phép cũng bị răn đe, xử lý vi phạm hành chính... 

Những nỗ lực của các cấp, các ngành, đặc biệt là của lực lượng công an đã góp phần ngăn chặn tình trạng xuất cảnh trái phép. Trong đó, riêng năm 2018, số người địa phương xuất cảnh trái phép sang Trung Quốc giảm 59 vụ/ 105 trường hợp so với năm 2017.

Đánh giá của Công an tỉnh cho thấy, công tác đấu tranh, phòng ngừa xuất cảnh trái phép gặp nhiều khó khăn do đối tượng cố tình khai sai tên, địa chỉ hoặc khai không đầy đủ dẫn đến việc theo dõi, quản lý đối tượng xuất cảnh trái phép ra nước ngoài chưa được triệt để; thủ đoạn của các đối tượng trong đường dây tổ chức đưa người khác trốn đi nước ngoài hoạt động ngày càng tinh vi, khó kiểm soát. 

Nếu trước kia các đối tượng về tận làng quê để đón người lao động thì nay chúng móc nối với một số người ở tại địa phương tìm người, sau đó hướng dẫn họ tự đi đến các tỉnh biên giới rồi vượt biên sang Trung Quốc. Khi lực lượng chức năng phát hiện bắt giữ, họ không khai báo, gây khó khăn cho công tác điều tra...

Để phòng ngừa, hạn chế và ngăn chặn tình trạng trên, cần có những giải pháp, có sự vào cuộc, phối hợp của các cấp, các ngành từ tỉnh đến cơ sở; trong đó, phải tăng cường công tác tuyên truyền để nhân dân hiểu rõ các quy định của pháp luật về xuất nhập cảnh, chính sách xuất khẩu lao động; vận động, đấu tranh, ngăn chặn tình trạng người địa phương xuất cảnh trái phép sang Trung Quốc, không nghe theo kẻ xấu, cùng nhau giữ gìn an ninh trật tự, đoàn kết giúp đỡ lẫn nhau để phát triển sản xuất, kinh doanh, nâng cao đời sống; tiếp tục triển khai có hiệu quả công tác xóa đói, giảm nghèo, nhất là địa bàn vùng cao, vùng đồng bào dân tộc; các đoàn thể, nhất là Hội Liên hiệp Phụ nữ cần quan tâm, tạo điều kiện giúp đỡ hơn nữa đối với số nạn nhân bị lừa bán ra nước ngoài trở về địa phương để họ yên tâm, nhanh chóng tái hòa nhập với cộng đồng. 

Cùng với đó, các cơ quan thực thi pháp luật, thực hiện tốt công tác điều tra, truy tố, xét xử các đối tượng trong các vụ án tổ chức, môi giới, dụ dỗ, lôi kéo người xuất cảnh trái phép ra nước ngoài. Tổ chức đưa các đối tượng vi phạm ra xét xử công khai, lưu động tại các địa bàn có đông người xuất cảnh trái phép sang Trung Quốc, nhằm giáo dục, răn đe đối với những đối tượng khác.