Với không gian thoáng đãng, vườn rau mùa nào thức nấy, khuôn viên xung quanh nhà rực rỡ sắc màu quanh năm, gia đình chị Lường Thị Yến ở thôn Chao Hạ 1 được gắn biển mô hình "Nhà sạch, vườn đẹp” từ năm 2017. 

Năm 2012, chị Yến đầu tư làm du lịch cộng đồng. Ngôi nhà sàn 5 gian được giữ nguyên kiến trúc truyền thống và có thêm công trình phụ hiện đại, tiện nghi, được trang trí, tô điểm bằng những vật liệu truyền thống của địa phương như: mây, tre, sỏi, đồ đan lát, thổ cẩm… bày trí hài hòa, phù hợp với khuôn viên sinh hoạt truyền thống của đồng bào Thái. Đồng thời, cổng nhà và tường bao quanh, gia đình trồng các loại hoa dây leo như: hoa ti gôn, tầm xuân, loa kèn… 

Dưới sàn nhà cũng là những chậu hoa cúc, hoa hồng, hoa ngọc thảo. 200 m2 vườn, gia đình trồng các loại rau xanh. Trung bình mỗi tuần, gia đình chị Yến đón từ 3 - 5 đoàn khách đến ăn nghỉ, một năm đón khoảng trên 350 lượt khách, mang lại lợi nhuận gần 100 triệu đồng. Chị Lường Thị Yến cho hay: "Gia đình sẽ tiếp tục trồng thêm các loại hoa, cây cảnh làm đẹp cho khuôn viên ăn nghỉ để thu hút du khách bằng không gian nhà sạch, vườn đẹp”.

Không phải là hộ trực tiếp làm du lịch song gia đình bà Lò Thị Dâng ở thôn Chao Hạ 1 cũng nhận thức: "Các hộ làm du lịch tạo việc làm cho nhiều lao động trong thôn, bản và gia đình mình cũng được hưởng lợi từ môi trường xanh, sạch đẹp nên mình phải đóng góp cho phát triển du lịch của thôn bản”. 

Từ suy nghĩ đó, gia đình bà Dâng xây dựng nhà sàn truyền thống, bày trí không gian rất gần gũi với thiên nhiên: toàn bộ diện tích 50 m2 ban công phía trước ngôi nhà sàn được trồng các loại hoa lan hồ điệp, hoa hồng, hoa mười giờ, hoa râm bụt, ngọc thảo, tường vi… 

Không phải chờ đến bây giờ mà ngay từ những năm 2000, gia đình bà Dâng đã trồng hoa tạo cảnh quan cho ngôi nhà. Với kinh nghiệm nhiều năm chăm sóc hoa, bà còn tích cực vận động chị em trong thôn cùng tham gia trồng hoa, nhiệt tình hướng dẫn kỹ thuật chăm sóc, cắt tỉa và hỗ trợ giống hoa miễn phí cho các chị em có chung sở thích. 

Từ nhận thức, hành động của những hộ trực tiếp làm du lịch cộng đồng và cả những hộ không làm du lịch cộng đồng như chị Yến, bà Dâng mà cuộc vận động xây dựng gia đình "5 không, 3 sạch”, mô hình "Nhà sạch, vườn đẹp” được hưởng ứng sôi nổi trong các hội viên phụ nữ xã Nghĩa Lợi. 

Hiện, 10/10 thôn, bản đều triển khai cuộc vận động, nhiều thôn, bản thực hiện tốt như: Chao Hạ 1, Chao Hạ 2, Xà Rèn, bản Xa, Phán Hạ. Nhiều tuyến đường sáng, xanh, sạch, đẹp, trồng hoa, cây cảnh dọc bên đường, đèn điện thắp sáng mang lại cảm giác thanh bình, tạo sự hấp dẫn với du khách khi được đi bộ hoặc đạp xe thưởng ngoạn phong cảnh bản làng. 

Bà Hà Thị Vân - Chủ tịch Hội Phụ nữ xã Nghĩa Lợi cho biết: "Hội Phụ nữ xã sẽ tiếp tục đồng hành cùng chị em phụ nữ duy trì và xây dựng nhiều mô hình nhà sạch, vườn đẹp mang đặc trưng riêng của núi rừng Tây Bắc và thể hiện được bản sắc văn hóa của đồng bào dân tộc Thái nơi đây nhằm góp phần xây dựng các bản làng truyền thống gắn với phát triển du lịch cộng đồng, nâng cao chất lượng nông thôn mới”.

Hiện, trên địa bàn xã Nghĩa Lợi có 13 hộ làm du lịch cộng đồng, bình quân mỗi năm đón hàng nghìn lượt du khách. Năm 2019, Nghĩa Lợi tiếp tục ưu tiên cho phát triển du lịch cộng đồng, khuyến khích các hộ dân làm du lịch, huy động các nguồn lực để xây dựng bản làng truyền thống Xà Rèn phục vụ phát triển du lịch cộng đồng; đồng thời, tiếp tục nâng cao chất lượng môi trường, trong đó đẩy mạnh hơn nữa mô hình "Nhà sạch, vườn đẹp”...