"Naox tsaz 30” - "ăn tết 30” tức thờ cúng tổ tiên vào cuối năm là nghi lễ thiêng liêng nhất trong năm đối với người Mông.

Chiều 30/12 (âm lịch) hàng năm, công việc tổ chức Tết sẽ được người Mông tiến hành. Chủ nhà tay cầm chiếc chổi tre mới làm, lá còn tươi nguyên quét lên trên trần nhà, vừa quét vừa nói: "Năm cũ qua đi, năm mới đến, tôi không quét vàng bạc, lúa ngô, trâu bò, lợn gà… Tôi quét mọi rủi ro, bệnh dịch, sự đen đủi… theo mặt trăng, mặt trời đi khuất núi! Năm mới, gia đình luôn dồi dào sức khỏe, vàng bạc đầy hòm, trâu bò đầy chuồng, lúa ngô xanh tốt, bình an, hạnh phúc…”.

Quét xong bột hóng, chủ nhà tiếp tục quét nhà, khơi thông cống rãnh quanh nhà; đồng thời, tập hợp các vật dụng như dao, búa, cuốc, xẻng… về để bên bàn thờ với quan niệm vật dụng cũng lao động vất vả, ngày tết cũng phải được nghỉ ngơi”. 

Quét dọn nhà cửa xong, chủ nhà đồ xôi, giã bánh dày và dùng những mảnh giấy bản đã cắt sẵn dán vào bàn thờ, giữa gian nhà, cửa chính, cửa phụ và các nông cụ… 

Sau khi giã bánh, chủ nhà sắm 1 đĩa bánh lên mâm đặt giữa gian nhà rồi cúng tổ tiên. Tiếp đó, chủ nhà bắt 1 đôi gà 1 trống, 1 mái, trong đó con gà trống được cắt tiết rồi nhổ 3 chỏm lông ở cổ chấm tiết dán vào mảnh giấy "xử cang” giữa gian nhà chính. Khi luộc gà chín, chủ nhà sắp mâm, đặt con gà trống lên mâm cùng 2 bát cơm, 2 đôi đũa, 2 chén rượu và thắp 1 đèn mỡ cùng 3 nén hương cúng thổ địa. 

Con gà mái còn lại được mổ, làm sạch để sáng ngày mùng 1 Tết luộc chín cúng tổ tiên. Mâm cỗ cúng ngày mùng 1 Tết có 1 âu cơm, 1 đĩa thịt gà, 1 chai rượu thóc, 1 bát canh và từ 6 đến 10 cái thìa cắm xuống âu cơm dựng thẳng lên. 

Sau thủ tục cúng, các thành viên trong gia đình và khách mời dự tiệc ngồi quây quần vào mâm cỗ, tay nâng nhẹ ly rượu nồng ấm, môi chúc phúc nhau. Mỗi dịp Tết đến, xuân về, người Mông không mong gì hơn ngoài những điều tốt đẹp sẽ đến với mọi người.