Để làm rõ nội dung này, phóng viên (P.V) Báo Yên Bái đã có cuộc phỏng vấn đồng chí Phan Văn Tiến - Chánh án TAND tỉnh.

P.V: Căn cứ vào Công văn số 45 của Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao và hướng dẫn xác định tội danh theo quy định của Bộ luật Hình sự, xin đồng chí cho biết những hành vi nào được coi là vi phạm pháp luật hình sự trong công tác phòng, chống dịch bệnh Covid-19?

Đồng chí Phan Văn Tiến: Trước yêu cầu cấp bách của công tác phòng, chống dịch Covid-19 và theo yêu cầu của Đảng, Chính phủ, ngày 30/3/2020, Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao đã ban hành Công văn số 45 hướng dẫn các cơ quan bảo vệ pháp luật xét xử tội phạm liên quan đến công tác phòng, chống dịch bệnh Covid-19. 

Trong Công văn số 45 của TAND Tối cao đã hướng dẫn 10 nhóm hành vi được coi là vi phạm pháp luật hình sự, trong đó hướng tới 2 nhóm đối tượng là: những cá nhân, cơ quan, tổ chức có trách nhiệm tuân thủ các quy định của pháp luật về phòng chống dịch bệnh song đã không tuân thủ sẽ phải bị xử lý theo những quy định của pháp luật; người và cơ quan có trách nhiệm trong việc triển khai công tác phòng, chống dịch bệnh song đã không triển khai kịp thời hoặc lơ là trách nhiệm trong công việc nên dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng. 

Trong đó, có một số nhóm hành vi nổi lên cần chú ý là:

- Người đã được thông báo mắc bệnh, người nghi ngờ mắc bệnh đã được thông báo cách ly song vẫn thực hiện các hành vi gây lây truyền dịch bệnh Covid-19 cho người khác như: trốn khỏi nơi cách ly, không tuân thủ quy định về cách ly, từ chối, trốn tránh việc áp dụng biện pháp cách ly, cưỡng chế cách ly, không khai báo y tế, khai báo không đầy đủ hoặc khai báo gian dối thì sẽ bị xử lý về tội làm lây lan dịch bệnh, truyền nhiễm nguy hiểm cho người theo Điều 240 Bộ luật Hình sự; 

- Người chưa bị xác định mắc bệnh Covid-19 nhưng sống trong khu vực đã có quyết định cách ly, quyết định phong tỏa thực hiện một trong các hành vi: trốn khỏi khu vực bị cách ly, khu vực bị phong tỏa, không tuân thủ quy định cách ly, từ chối, trốn tránh việc áp dụng biện pháp cách ly, cưỡng chế cách ly, không khai báo y tế, khai báo không đầy đủ hoặc khai báo gian dối gây thiệt hại từ 100 triệu đồng đồng trở lên do phát sinh chi phí phòng, chống dịch bệnh thì bị xử lý về tội vi phạm quy định về an toàn ở nơi đông người theo quy định tại Điều 295 của Bộ luật Hình sự.

- Chủ cơ sở kinh doanh, người quản lý cơ sở kinh doanh dịch vụ (như quán bar, vũ trường, karaoke, dịch vụ mát-xa, cơ sở thẩm mỹ…) thực hiện hoạt động kinh doanh khi đã có quyết định tạm đình chỉ hoạt động kinh doanh để phòng, chống dịch bệnh Covid-19 của cơ quan, người có thẩm quyền, gây thiệt hại từ 100 triệu đồng trở lên do phát sinh chi phí phòng, chống dịch bệnh thì bị xử lý về tội vi phạm quy định về an toàn ở nơi đông người theo quy định tại Điều 295; 

- Người có hành vi đưa lên mạng máy tính, mạng viễn thông thông tin giả mạo, thông tin sai sự thật, thông tin xuyên tạc về tình hình dịch bệnh Covid-19, gây dư luận xấu thì bị xử lý về tội đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin mạng máy tính, mạng viễn thông theo quy định tại Điều 288; 

- Người có hành vi đưa trái phép thông tin cá nhân, bí mật đời tư xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự của nhân viên y tế, người tham gia phòng, chống dịch bệnh Covid-19, người mắc bệnh, người nghi ngờ mắc bệnh Covid-19 thì bị xử lý về tội làm nhục người khác theo quy định tại Điều 155; 

- Người có hành vi lợi dụng dịch bệnh Covid-19 đưa ra thông tin không đúng sự thật về công dụng của thuốc, vật tư y tế về phòng, chống dịch bệnh nhằm chiếm đoạt tài sản của người khác thì bị xử lý về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo quy định tại Điều 174; 

- Người có hành vi đã, đang hoặc nhằm đưa trái phép thuốc, vật tư y tế dùng vào việc phòng, chống dịch bệnh Covid-19 ra khỏi biên giới nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam nhằm thu lợi bất chính thì bị xử lý về tội buôn lậu theo quy định tại Điều 188; 

- Người có hành vi lợi dụng sự khan hiếm hoặc tạo sự khan hiếm giả tạo trong tình hình dịch bệnh Covid-19 để mua vét hàng hóa đã được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền công bố là mặt hàng bình ổn giá hoặc hàng hóa được Nhà nước định giá nhằm bán lại để thu lợi bất chính thì bị xử lý về tội đầu cơ theo quy định tại Điều 196; 

- Người có hành vi dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc thủ đoạn khác cản trở người thi hành công vụ trong phòng, chống dịch bệnh Covid-19 thì bị xử lý về tội chống người thi hành công vụ theo quy định tại Điều 330; 

- Người có trách nhiệm trong phòng, chống dịch bệnh Covid-19 nhưng không triển khai hoặc triển khai không kịp thời, không đầy đủ các biện pháp phòng, chống dịch bệnh theo quy định gây hậu quả nghiêm trọng thì bị xử lý về tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng theo quy định tại Điều 360.

P.V: Vậy, những trường hợp cụ thể nào sẽ bị coi là vi phạm pháp luật hình sự và bị áp dụng hình phạt, biện pháp tư pháp để xử lý theo quy định của pháp luật, thưa đồng chí?

Đồng chí Phan Văn Tiến: Những hành vi vi phạm pháp luật gây hậu quả nghiêm trọng cho công tác phòng, chống dịch bệnh Covid-19 sẽ bị coi là vi phạm pháp luật hình sự. Ví dụ như: đối tượng đã được thông báo mắc bệnh, nghi ngờ mắc bệnh hoặc trở về từ vùng có dịch bệnh Covid-19 đã được thông báo cách ly song vẫn thực hiện các hành vi gây lây truyền dịch bệnh Covid-19 cho người khác như: trốn khỏi nơi cách ly, không tuân thủ quy định về cách ly, từ chối, trốn tránh việc áp dụng biện pháp cách ly, gây dịch bệnh, khiến các cấp chính quyền phải bỏ kinh phí từ 100 triệu đồng trở lên để chống dịch thì được coi là tội phạm. 

Đối với những hành vi nhỏ, chưa gây hậu quả nghiêm trọng thì không được coi là tội phạm và sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính. 

Đồng chí Phan Văn Tiến: Công văn số 45 của Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao có hiệu lực đối với toàn bộ hệ thống chính trị. Theo đó, với tính chất hướng dẫn thi hành pháp luật thì các cấp, các ngành phải chấp hành. 

Đối với TAND tỉnh, đã kịp thời phổ biến nội dung Công văn số 45 đến các cấp Tòa án. Đồng thời, trong thời gian tới sẽ chủ động phối hợp với Cơ quan Điều tra, Viện Kiểm sát nhân dân xem xét xử lý một số hành vi theo nhóm các hành vi nói trên; áp dụng thủ tục rút gọn đối với vụ án có đủ điều kiện áp dụng thủ tục rút gọn theo quy định tại Điều 456 của Bộ luật Tố tụng hình sự; đối với vụ án không đủ điều kiện áp dụng thủ tục rút gọn thì đưa ra xét xử trong thời hạn không quá 1/2 thời hạn theo quy định của Bộ luật Tố tụng Hình sự. 

Trong quá trình xét xử, sẽ có phương án tuyên truyền phù hợp về việc xét xử vụ án trên các phương tiện thông tin đại chúng để bảo đảm công tác giáo dục, phòng ngừa chung. 

P.V: Xin trân trọng cảm ơn đồng chí!

Hồng Oanh (thực hiện)