Hạt nhân “truyền lửa” cho thế hệ trẻ Nghĩa Lộ

  • Cập nhật: Thứ tư, 3/11/2021 | 7:29:03 AM

YênBái - Gần 15 năm hoạt động, Nhóm bảo tồn tri thức bản địa thị xã Nghĩa Lộ đã tập hợp được đông đảo các nghệ nhân văn hóa dân gian, nghệ nhân ưu tú, những người nghiên cứu, am hiểu, yêu thích văn hóa dân tộc. Họ không những đóng góp công sức, tri thức, trí tuệ cho việc bảo tồn, phát huy văn hóa dân gian mà còn là những người truyền dạy các giá trị văn hóa dân tộc cho thế hệ trẻ.

Xòe đã trở thành hoạt động thường xuyên trong các trường học trên địa bàn thị xã Nghĩa Lộ.
Xòe đã trở thành hoạt động thường xuyên trong các trường học trên địa bàn thị xã Nghĩa Lộ.

Năm 2006, qua cuộc khảo sát của UBND thị xã Nghĩa Lộ, cả vùng Mường Lò rộng lớn chỉ còn chưa đến 10 người biết chữ Thái, trong đó, người có thể truyền dạy rất ít vì đa số là người cao tuổi. Trước thực tế đó, UBND thị xã đã cho phép Nhóm bảo tồn tri thức bản địa tổ chức lớp dạy chữ Thái cổ tại thị xã và cộng đồng. 

Khi đó, Nghệ nhân Ưu tú Lò Văn Biến là giáo viên duy nhất. Lớp học đã tập hợp được đông đảo đội ngũ cán bộ các cơ quan trong hệ thống chính trị và ngành chức năng thị xã, các xã, phường, thanh niên, học sinh các trường học trên địa bàn thị xã và huyện Văn Chấn tham gia. 

Sau đó, được Trung tâm Giáo dục thường xuyên tỉnh phối hợp tổ chức; các học viên được học chương trình, thời gian theo quy định của ngành giáo dục, cuối khóa tổ chức thi và được cấp chứng chỉ. Nhiều học viên không chỉ đọc, viết thạo mà còn dịch được sách chữ Thái cổ, sau này đã có những học viên trở thành giáo viên dạy chữ Thái cổ như: Lò Tuyên Dung; Lê Thanh Tùng… Các trường học cũng được thị xã tạo điều kiện để tổ chức các lớp chữ Thái cổ trong trường phổ thông. 

Hiện, Nhóm đang phối hợp với Trường Tiểu học và THCS Hoàng Văn Thụ mở lớp chữ Thái cổ do cô giáo Chu Thị Tú Liên - Phó Hiệu trưởng nhà trường làm quản lý, Nghệ nhân Ưu tú Lò Văn Biến và ông Lò Tuyên Dung làm giáo viên. Ngoài ra, các học sinh còn có thể tự học tại cộng đồng; nhà riêng của Nghệ nhân Ưu tú Lò Văn Biến và ông Lò Tuyên Dung luôn mở cửa đón các cháu có nhu cầu. 

Cùng với chữ viết, 6 điệu xòe cổ, nhạc cụ dân tộc trong đó điển hình là khèn bè cũng được Nhóm bảo tồn và phục dựng. Các nghệ nhân, thành viên của Nhóm đã tham gia thực hiện đề tài khoa học cấp tỉnh về "Nghiên cứu, bảo tồn phát huy 6 điệu xòe cổ dân tộc Thái vùng Nghĩa Lộ - Mường Lò”, thống nhất xây dựng kịch bản, tập bài giảng 6 điệu xoè cổ, truyền dạy xòe cổ trong cộng đồng và phối hợp mở lớp truyền dạy cho cán bộ văn hóa, giáo viên các trường học mà nòng cốt là các nghệ nhân, thành viên của Nhóm bảo tồn tri thức bản địa thị xã Nghĩa Lộ. 

Đến nay, 100% trường học trên địa bàn thị xã đều phát huy các điệu xòe trở thành hoạt động thường xuyên, thu hút đông đảo học sinh tham gia, trong đó có trường đã đưa xòe đi giao lưu với các trường bạn. 

Bên cạnh đó, Nghệ nhân Ưu tú Điêu Thị Xiêng, chị Hoàng Thị Văn cùng một số thành viên trong Nhóm thường xuyên truyền dạy các điệu múa dân tộc, làn điệu khắp Thái cho học sinh các trường trên địa bàn xã Nghĩa Lợi, Nghĩa An; tư vấn, hỗ trợ kiến thức cho các nhà trường tổ chức các trò chơi dân gian trước và sau tết Nguyên đán. 

Nhóm cũng tham gia phục dựng nhiều giá trị văn hóa truyền thống trong gia đình, cộng đồng và địa phương, tạo ra các tác phẩm, sản phẩm để lại cho cộng đồng, giúp thế hệ trẻ có tư liệu, tài liệu để tìm hiểu về văn hóa dân tộc; tư vấn giúp đỡ các nhà trường tổ chức không gian trải nghiệm về văn hóa cho học sinh tại các sự kiện, lễ hội…

Bà Lò Thị Huân - Trưởng nhóm Bảo tồn tri thức bản địa dân tộc thị xã Nghĩa Lộ cho biết: "Trong những năm qua, hoạt động của Nhóm luôn bám sát Đề án xây dựng thị xã văn hóa - du lịch và kế hoạch hàng năm của cấp ủy, chính quyền thị xã để tổ chức và phối hợp tổ chức các hoạt động bảo tồn văn hóa các dân tộc vùng Mường Lò. Mặc dù không có kinh phí hoạt động nhưng mỗi nghệ nhân tham gia vào Nhóm đều thực sự tâm huyết, tích cực nghiên cứu, sưu tầm, tư vấn, đóng góp tri thức với mong muốn giữ gìn, phát huy hơn nữa các giá trị truyền thống của dân tộc tiếp nối cho các thế hệ sau”. 

Hoài Anh