Theo quan niệm, xông đất đầu năm thường được diễn ra ngay sau thời khắc Giao thừa giữa năm cũ và năm mới cho đến ngày mùng 1 Tết, đây là thời điểm đánh dấu vận thế mới của con người, một chu kỳ vận hành của đất trời, vạn vật cỏ cây.  

Theo quan niệm, xông đất đầu năm thường được diễn ra ngay sau thời khắc Giao thừa giữa năm cũ và năm mới 

Chia sẻ với PV Dân trí, chuyên gia văn hóa, phong thủy Nguyễn Hồng Sơn cho hay, tập tục này có ý nghĩa quan trọng trong đời sống tinh thần người Việt. Người xưa có câu "đầu xuôi, đuôi lọt", vì thế nếu người đầu tiên đến chúc Tết gia đình là người xởi lởi, tốt tính thì cả năm mới gia chủ sẽ đón những điều tốt đẹp, tài lộc vào nhà.

Người xưa rất chú trọng đến việc chọn người xông đất đầu năm. Thứ nhất, người được chọn phải là người hợp tuổi, hợp mệnh với gia chủ; thứ hai phải có sức khỏe (khỏe mạnh, ít đau ốm, nhanh nhẹn…); ngoài ra phải là người có tính tình vui vẻ, xởi lởi, người có địa vị, đường công danh sáng sủa.

Khách đến xông đất, xông nhà thường chọn trang phục sáng màu, gọn gàng cầm theo những phong bao lì xì đỏ chúc Tết gia chủ. Chủ nhà cũng đáp lễ bằng những lời chúc, chén rượu đầu xuân lấy may.

Xông đất không nhất thiết phải là khách mà cũng có thể là thành viên trong gia đình, trước giao thừa đi lễ chùa hái lộc hoặc du xuân, sau đó về chính nhà mình "xông".

Trong cuộc sống hiện đại ngày nay, tục xông đất đã được tối giản đi nhiều. Dù vậy, nhiều gia đình Việt vẫn rất coi trọng việc chọn người xông đất đầu năm.

Nhà văn hóa Nguyễn Hồng Sơn chia sẻ, theo quan niệm, năm 2023 là năm Quý Mão, nếu chọn theo tuổi chủ nhà thì tùy từng trường hợp cụ thể. Tuy nhiên, hàng chi Mão hợp với người có tuổi hàng chi là Tuất. Người có tuổi Tuất năm nay sẽ dễ được chọn để xông nhà đất. 

Trong khi đó, chuyên gia phong thủy Phạm Cương (tác giả cuốn sách Cẩm nang phong thủy 2023) chỉ ra những tuổi tốt để xông nhà, mở hàng năm Quý Mão là: Ất Mùi (1955), Mậu Thân (1968), Nhâm Tuất (1982), Quý Hợi (1983), Mậu Thìn (1988), Giáp Tuất (1994), Ất Hợi (1995), Mậu Dần (1998), Quý Mùi (2003).

Có 4 tuổi rất tốt gồm: Mậu Tuất (1958), Canh Tuất (1970), Tân Hợi (1971), Tân Mùi (1991).

Ngày mồng 1 Tết, hướng xuất hành tốt nhất là Tây Bắc, Tây Nam. Giờ đẹp là giờ Dần (3-5h), giờ Thìn (7-9h); giờ Thìn (7-9h), giờ Tỵ (9-11h), giờ Thân (15-17h)…

Mùng 2 (Tân Tỵ): Giờ đẹp xuất hành là giờ Thìn (7 - 9h).

Mùng 3 (Nhâm Ngọ): Giờ Mão (5 - 7h), giờ Tỵ (9 - 11h), giờ Thân (15 - 17h).

Mùng 4 (Quý Mùi): Ngày xuất hành không có lộc, nếu phải xuất hành thì chọn giờ Thìn (7 - 9h), giờ Ngọ (11 - 15h).

Mùng 5 (Giáp Thân): Xuất hành tốt, từ giờ Tỵ (7- 9h), giờ Mùi (13 -15h).

Mọi người có thể đi lễ chùa, cầu bình an, sức khỏe, may mắn trong năm mới.

Dù vậy, chuyên gia phong thủy Phạm Cương cũng cho rằng, việc xem tuổi, lựa chọn người xông đất đầu năm, hướng xuất hành chỉ mang tính tham khảo. Việc đón tài lộc, may mắn hay không phụ thuộc vào sự cố gắng, nỗ lực của từng người.