Để chống buôn lậu, trốn thuế và chống lậu cước, lậu vé trên tuyến đường sắt, ngay từ năm 1992, UBND tỉnh đã có Quyết định số 58/QĐ-UB thành lập Đội kiểm tra liên ngành (KTLN) gồm các ngành: quản lý thị trường, thuế, công an, kiểm lâm và đường sắt. Dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Ban chỉ đạo chống buôn lậu, hàng giả, gian lận thương mại tỉnh Yên Bái (Ban chỉ đạo 127/ĐP), những năm qua, Đội KTLN đã thực hiện tốt nhiệm vụ được giao, ngăn chặn và hạn chế việc vận chuyển hàng nhập lậu. Năm 2005, Đội đã kiểm tra, xử lý 76 vụ, thu nộp ngân sách hơn 530 triệu đồng. Trong đó, có những vụ xử lý hàng hoá với giá trị lớn như vụ ngày 12/12/2006, Đội đã phối hợp với Phòng PC 15 - Công an tỉnh tiến hành kiểm tra toa hành lý tàu SP4, xử lý lô hàng Trung Quốc nhập lậu gồm 2.261 đôi giày dép các loại của các chủ hàng ở Lào Cai và Hà Nội, phạt hành chính 9.750.000 đồng, bán hàng tịch thu 117.770.000 đồng.

Gần đây, tình hình vận chuyển hàng lậu trên tuyến đường này đang có dấu hiệu gia tăng và phát sinh nhiều phức tạp. Hàng lậu chủ yếu vận chuyển vào các chuyến tàu đêm, chất kín toa hành lý, vùi dưới các bao gửi, phương tiện của hành khách đi tàu. Dọc tuyến, các chủ hàng thuê người theo dõi hoạt động của lực lượng chức năng. Khi phát hiện, chúng chỉ đạo ném thả hàng hoá xuống đường cho một bộ phận khác đến nhận. Về tới ga Yên Bái, chúng thuê các đối tượng nghiện hút, đầu gấu với số lượng áp đảo, cản trở lực lượng kiểm tra, tổ chức đóng cửa toa xe không cho lực lượng chức năng lên kiểm tra hàng hoá. Điển hình là vụ đêm ngày 11/01/2007, nhận được tin báo trên toa hành lý tàu LC2 có vận chuyển hàng Trung Quốc nhập lậu với số lượng lớn, vào hồi 23h10’, tại ga Yên Bái, Đội KTLN đã tiến hành thủ tục khám toa xe. Việc kiểm tra vấp phải sự chống đối quyết liệt của một số chủ hàng và đầu gấu bảo kê. Chúng đóng kín cửa toa xe, dùng khoá khoá bên trong cửa chính của toa, dùng dây thép buộc chặt các cửa sổ toa, đồng thời tắt hết điện trong toa xe, kiên quyết không cho lực lượng chức năng vào trong toa để kiểm tra. Đội KTLN đã hội ý nhanh và làm việc với Trưởng tàu, Trưởng ga và lãnh đạo Xí nghiệp vận dụng toa xe khách Hà Nội, thống nhất cho phá cửa lưới để vào trong. Việc phá lưới bị kéo dài do bên trong đã bị buộc dây thép, mặt khác các đối tượng bên trong toa xe giữ cửa, chống đối không cho đoàn kiểm tra vào làm nhiệm vụ. Trong khi đó, phía bên ngoài, một số đối tượng dùng đá ném tới tấp vào lực lượng để đe doạ gây nguy hiểm đến tính mạng cán bộ chiến sỹ. Trước tình hình phức tạp trên, Ban chỉ đạo 127/ĐP đã thống nhất với Trung tâm điều độ thuộc Công ty Vận tải hành khách Hà Nội để tiến hành cắt toa xe này lại. Nhưng phương án này không triển khai được vì một lần nữa, các đối tượng chống đối quyết liệt và tẩu tán toàn bộ hàng hoá sang các toa hành khách. Đến 00h15’, đoàn công tác đã quyết định để đoàn tàu tiếp tục chuyển bánh theo lịch trình.

Sự việc phức tạp trên tuy mức độ khác nhau nhưng diễn ra khá thường xuyên đòi hỏi cần có sự phối hợp chặt chẽ hơn nữa giữa các lực lượng và ngành đường sắt. Được biết, ngày 25/12/2006, sau khi có ý kiến của Ban chỉ đạo 127/ĐP, Công ty Vận tải hành khách đường sắt Hà Nội đã có Công điện số 1024 yêu cầu Xí nghiệp Đường sắt Yên Lào và các nhà ga tăng cường công tác phối hợp với chính quyền địa phương chống buôn lậu, lậu cước, lậu thuế, đảm bảo trật tự trị an trên tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội; xử lý nghiêm các đơn vị ga, tổ tầu có biểu hiện tiếp tay cho buôn lậu, thiếu trách nhiệm, thiếu hợp tác.

Có được sự ủng hộ của ngành đường sắt là một thuận lợi nhưng cơ bản nhất vẫn là lực lượng trực tiếp thực hiện nhiệm vụ kiểm tra kiểm soát. Hiện nay, Đội KTLN chỉ có 9 cán bộ, và chiểu theo Quyết định thành lập số 58/QĐ-UB thì còn thiếu cán bộ của ngành công an và thuế. Trong khi thủ đoạn và tính chất buôn lậu trên tuyến đường này ngày càng phức tạp, đối tượng bảo kê đông, thì với lực lượng cán bộ mỏng, lại không có vũ khí, công cụ kiểm tra thì thật khó để trấn áp được. Vì vậy, đội KTLN cần có sự phối hợp chặt chẽ hơn, thường xuyên hơn với lực lượng công an, mà trước mắt là tổ chức đợt truy quét các đối tượng xã hội ở Ga Yên Bái vào dịp tết Nguyên đán này. UBND tỉnh cần nhanh chóng kiện toàn tổ chức lại Đội KTLN với các thành phần đủ mạnh, trang bị phương tiện, công cụ hỗ trợ, tạo sức mạnh cho Đội hoàn thành tốt nhiệm vụ, ngăn chặn và đẩy lùi nạn vận chuyển hàng lậu trên tuyến đường sắt.

Phương Uyên