Ngay từ những năm 1990, Yên Bái đã chủ động cấp I hoá giống lúa trên đồng ruộng, các giống lúa lai, lúa thuần năng suất cao, chất lượng tốt được đưa vào sản xuất. Bằng hướng đi ấy, tỉnh đã đảm bảo được an ninh lương thực, nhiều xã, huyện đã và đang hình thành vùng sản xuất lúa hàng hoá.

Tuy nhiên, có một thực tế là năng suất lúa bình quân toàn tỉnh vẫn đạt rất thấp (90-93 tạ/ha). Chất lượng lúa, gạo cũng rất kém và cơ bản không đáp ứng yêu cầu của người tiêu dùng. Một trong những nguyên nhân dẫn đến năng suất, chất lượng thấp là trình độ thâm canh của người dân chưa đáp ứng yêu cầu đặt ra, một phần nữa là đất đai, khí hậu thời tiết khắc nghiệt. Nhưng có lẽ nguyên nhân chính là cơ cấu, chất lượng giống không đảm bảo. Chúng ta đã biết, từ hơn chục năm nay bà con sử dụng rất nhiều loại giống trong và ngoài nước. Huyện, xã, tổ chức đoàn thể, hộ nông dân, thấy đâu nói có giống gì hay là về trồng “khảo nghiệm” một ít, thế rồi chẳng có ai kiểm chứng, phân tích được một hai vụ lại bỏ.

Mặc dù có rất nhiều giống, nhưng giống lúa Nhị Ưu 63, Nhị Ưu 838 do Trung tâm Giống cây trồng Yên Bái sản xuất và giống do Trung Quốc sản xuất đã ngự trị trên đồng ruộng hơn chục năm qua. Đây là hai loại giống lúa lai cho năng suất khá cao, nhưng đòi hòi thâm canh tốt, song nhược điểm là thời gian sinh trưởng kéo dài, chất lượng lúa, gạo kém hơn các giống lúa thuần, người tiêu dùng không mặn mà lắm, nhất là người có thu nhập khá trở nên. Một hai năm trở lại đây có thêm một số giống như TH 3-3, VL20 …nhưng diện tích không lớn bởi mỗi giống có một nhược điểm riêng.

Để tìm ra những giống lúa có năng suất cao, chất lượng gạo ngon, phù hợp với điều kiện thâm canh, khí hậu, thổ nhưỡng địa phương, trong nhiều năm qua Trung tâm Giống cây trồng tỉnh Yên Bái đã đưa rất nhiều loại giống vào trồng khảo nghiệm. Đặc biệt, từ vụ xuân 2007, Trung tâm Giống cây trồng đã đưa một số giống lúa tiến bộ vào trồng khảo nghiệm theo hướng: giống ngắn ngày, năng suất khá và chất lượng gạo cao; giống siêu cao sản, chất lượng gạo khá; giống cực ngắn, năng suất khá.

Qua ba vụ khảo nghiệm trên đồng đất Yên Bái, giống lúa Văn Hương số 7 là giống lúa thuộc nhóm ngắn ngày, năng suất khá và chất lượng gạo cao. Để khẳng định rõ  tính ưu việt của giống lúa này, vụ mùa 2008, Trung tâm đưa vào khảo nghiệm giá trị canh tác và sử dụng các giống theo tiêu chuẩn (10TCN558-2002). Diện tích khảo nghiệm là 1000m2 tại thôn Đồng Vật xã An Thịnh (huyện Văn Yên).

Thời vụ gieo cấy theo thời vụ của ngành nông nghiệp, gieo mạ áp dụng làm mạ khay, bón 300-350 kg phân chuồng/sào, 13 kg NPK, 6 kg đạm Urê, 6 kg Kali/sào, cánh bón phân như sản xuất lúa bình thường. Qua theo dõi cho thấy thời gian sinh trưởng ngắn 102-105 ngày, ngắn hơn giống lúa lai Nhị Ưu 839 và Chiêm Hương từ 7-8 ngày. Thời gian sinh trưởng ngắn rất phù hợp cho cơ cấu mùa vụ, nhất là trồng cây ngô đông trên đất hai vụ lúa. Năng suất thực thu của giống Văn Hương đạt 61tạ/ha, tăng 13% so với các giống lúa khác cùng gieo cấy và điều kiện thâm canh như nhau.

Khi nói về giống lúa Văn Hương số 7, ông Nguyễn Văn Vững - Giám đốc Trung tâm Giống cây trồng Yên Bái nói: “Đây là giống không chỉ cho năng suất cao mà còn kháng, chống, chịu sâu bệnh rất tốt, nhất là bệnh bạc lá trong vụ mùa, chất lượng gạo ngon, khi ăn có mùi thơm nhẹ. Đây là loại giống tốt, phù hợp với sản xuất nông nghiệp ở Yên Bái và đáp ứng cho sản xuất lúa gạo hàng hoá. Quan trọng hơn là thời gian sinh trưởng ngắn, thích hợp cho cơ cấu mùa vụ trên địa bàn huyện Văn Yên và các vùng lân cận”.

Năng suất, khả năng chống chịu sâu bệnh, gạo ngon, thời gian sinh trưởng ngắn, được khẳng định qua ba vụ khảo nghiệm và đã đủ sức thuyết phục với bà con nông dân.

Thanh Phúc