Thị trường bấp bênh

Với trên 15.600 ha, cây quế gắn bó với đồng bào người Dao hàng trăm năm nay. Tuy nhiên, chục năm trở lại đây, cây quế đang dần mất đi vị thế kinh tế chủ lực khi mà giá cả luôn phập phù, nhiều khi còn thấp hơn so với công sức đầu tư của người dân, khiến người trồng quế lâm vào cảnh khó khăn.

Năm 2009 cũng vậy, sự “đỏng đảnh” của thị trường làm cho giá quế tươi chỉ 5.000đồng-6.000/kg, còn giá quế khô  trung bình 11.000 đồng-12.000 đồng/kg. Thời điểm cuối tháng 5, vào các làng người Dao không khí rất trầm lắng. Cái cảnh nhà nhà nô nức lên đồi bóc quế, phơi quế, rồi đem đi bán không nhộn nhịp như xưa. Xã Đại Sơn với 632 hộ dân, trong khi toàn xã chỉ có 81,8 ha ruộng nước nên người dân sống chủ yếu dựa vào 1500 ha quế.

Tìm đầu ra cho quế

Trước thực trạng đó, tỉnh và huyện Văn Yên đã nỗ lực hết mình tìm hướng đi cho cây quế. Huyện đã đưa ra nhiều cơ chế, chính sách để khuyến khích các doanh nghiệp đến đầu tư xây dựng các cơ sở chế biến, thu mua và tiêu thụ sản phẩm nhưng cho đến nay mới có doanh nghiệp Đạt Thành đầu tư xây dựng nhà máy chế biến tinh dầu quế công nghiệp nhưng chỉ thu mua  cành, lá là chính.

Trên địa bàn cũng có khá nhiều doanh nghiệp thu mua, chế biến nhưng vẫn ở dạng chế biến thô nên giá trị của sản phẩm quế vẫn ở mức thấp. Huyện cũng đã định hướng xây dựng chiến lược phát triển thương hiệu quế Văn Yên bằng việc xác lập Quyền chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm quế Văn Yên; quy hoạch lại vùng trồng quế tập trung vào các xã vùng cao; triển khai Đề án giữ lại diện tích quế có đường kính 30 cm trở lên, chiều cao 15 m ở các xã Đại Sơn, Viễn Sơn, Mỏ Vàng, Xuân Tầm  nhằm bảo tồn nguồn giống quế và làm tiền đề để phục vụ du lịch sinh thái. Đó là cơ sở để các sản phẩm quế Văn Yên được quảng bá rộng rãi, có thị trường tiêu thụ ổn định, giá trị cao.

Tuy vậy, để cây quế phát triển bền vững, tỉnh, huyện vẫn cần có chính sách hỗ trợ trong khâu tìm kiếm thị trường, tiêu thụ sản phẩm cho nông dân; khuyến khích các doanh nghiệp có đủ năng lực đầu tư xây dựng nhà máy chế biến tinh thì mới có khả năng nâng cao giá trị cho sản phẩm quế và bao tiêu sản phẩm cho nông dân. Cùng với đó, cần nghiên cứu đưa các giống quế có năng suất, chất lượng cao vào trồng, cây giống cần kiểm soát một cách nghiêm ngặt.

Ngoài việc sản xuất sản phẩm quế thô thì cần kêu gọi các doanh nghiệp đầu tư đa dạng các sản phẩm từ vỏ quế, thân quế như: hàng mỹ nghệ, tăm răng, lót giầy, nhang quế… tạo việc làm và nâng cao giá trị sản phẩm từ cây quế.

Văn Thông