Khó khăn trong thi hành án dân sự

Những việc chậm thi hành

Đơn cử, việc thi hành án trong vụ tranh chấp đất đai giữa bà Đoàn Thị Thảo (được thi hành án) và bà Mai Thị Kỷ (phải thi hành án) cùng cư trú tại xã Minh Bảo là một trong những vụ việc phức tạp, kéo dài. Bản án phúc thẩm của Tòa án nhân dân tỉnh có hiệu lực thi hành từ ngày 16/10/2013 buộc bà Kỷ phải giao cho bà Thảo diện tích 1.342m2 đất. Cơ quan THADS thành phố đã tổ chức thi hành nhiều lần không thành do đương sự cố tình đưa ra nhiều lý do kéo dài thời gian THA khiến cơ quan chức năng phải kiên quyết xử lý bằng biện pháp ra quyết định cưỡng chế giao quyền sử dụng đất đối với bà Kỷ.

Trong vụ tranh chấp dân sự giữa ông bà Nguyễn Tố Lê -  Nguyễn Văn Vinh với Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thành phố Yên Bái II cũng cho thấy, để thực thi nhiệm vụ THA là hết sức khó khăn. Việc vay nợ trên 600 triệu đồng kinh doanh (thế chấp nhà đất) của gia đình bà Lê  kéo dài 2 năm không trả lãi cho Ngân hàng. Bản án dân sự đã có hiệu lực thi hành từ tháng 8/2013. Chấp hành viên đã nhiều lần đến yêu cầu, động viên, thuyết phục nhưng đương sự không tự nguyện chấp hành. Cơ quan THADS thành phố xử lý bằng biện pháp kê biên tài sản thế chấp của gia đình bà Lê - Vinh để bảo đảm thi hành các khoản tiền THA.

Qua các quy trình thẩm định, bán đấu giá thành công, đến tháng 5/2015, gia đình ông bà Lê - Vinh đã tự nguyện giao tài sản THA. Còn có những việc ly hôn, bản án của toà án quyết định giao quyền được nhận nuôi con cho người chồng nhưng người vợ đưa ra nhiều lý do kiên quyết không giao con, gây khó khăn cho việc thực thi của cơ quan THA. Đến thời điểm này, Chi cục THADS thành phố còn phải thực thi 691 việc trong năm 2015, trong đó, có 358 việc chưa có điều kiện giải quyết.

Đi tìm nguyên nhân

Thực tế cho thấy, có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến án còn tồn đọng chưa giải quyết được. Đối với những vụ việc cơ quan THADS xác định có điều kiện thi hành, khi cơ quan THADS thụ lý và tổ chức thi hành, các bên đương sự đã thoả thuận với nhau về phương thức thanh toán là trả tiền theo tháng nên vụ việc giải quyết bị kéo dài. Số án cấp dưỡng nuôi con phải thi hành nhiều năm cho đến khi người được nhận nuôi dưỡng đến tuổi vị thành niên, trong khi đó, việc thi hành lại theo định kỳ tháng, quý, do vậy, loại án này chỉ giải quyết xong theo định kỳ mà không thể xong hoàn toàn vụ việc được...

Thêm nữa, nhiều việc tranh chấp, nhất là liên quan đến đất đai, nhà ở không thể thi hành được với nhiều nguyên nhân. Đơn cử như việc THA đối với Công ty cổ phần Thương mại Yên Bái, đơn vị này có số tiền phải thi hành trên 17 tỷ đồng và lãi suất chậm THA. Chấp hành viên đã thi hành được 1 tỷ đồng theo sự thỏa thuận THA của các bên đồng thời tiến hành kê biên toàn bộ tài sản của Công ty tại tổ 5B, phường Hồng Hà nhưng qua 13 lần giảm giá và thông báo bán, không có người tham gia đấu giá. Vì vậy, việc thu hồi tiền cho bên được thi hành án là Ngân hàng Thương mại cổ phần Công thương Việt Nam (Vietinbank) Chi nhánh Yên Bái không đạt mục tiêu đề ra.

Cán bộ Chi cục Thi hành án dân sự thành phố Yên Bái phối hợp với Bảo hiểm xã hội thành phố Yên Bái khấu trừ lương với những người phải thi hành án.

Theo báo cáo của Chi cục THADS thành phố, hiện, đơn vị còn đang phải giải quyết 13 việc liên quan đến tín dụng, ngân hàng với số tiền gần 70 tỷ đồng. Qua thực tế tổ chức THA cho thấy, nhiều trường hợp người phải THA có nghĩa vụ THA có tài sản nhưng trốn tránh, tẩu tán, hủy hoại tài sản dẫn đến không còn điều kiện THA. Trong khi đó, thời gian từ khi xác minh đến khi tổ chức cưỡng chế phải thực hiện rất nhiều thủ tục, trình tự kéo dài, khó khăn trong quá trình thực hiện, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả công tác THADS.

Đối với những vụ án xác định chưa có điều kiện thi hành, việc dân sự trong án hình sự chiếm tỷ lệ lớn so với tổng số án mà Chi cục THADS thành phố thụ lý. Hầu hết các đối tượng THA phải qua thời gian chấp hành hình phạt tù, nhiều đối tượng trẻ mắc tệ nạn xã hội, không có tài sản, nguồn thu nhập, không có việc làm ổn định, lang thang, trộm cắp, nhiều đối tượng nhiễm HIV/AIDS, gia đình các đối tượng không có trách nhiệm nên việc THADS là không thể. Vướng mắc mà các chấp hành viên trong quá trình thực thi nhiệm vụ vấp phải là việc xử lý tài sản là bất động sản để bán đấu giá; các vụ việc liên quan đến tín dụng, ngân hàng.

Hiện nay, Luật THADS chỉ quy định thời hạn yêu cầu THADS là 5 năm kể từ ngày bản án quyết định có hiệu lực thi hành, không quy định thời hạn kết thúc THA, do vậy, những vụ việc này không thi hành được thuộc diện tồn đọng và đành phải chuyển giao qua nhiều năm. Loại án khó THA chủ yếu liên quan đến ma túy và các vụ án tranh chấp dân sự (vay nợ) không có khả năng thanh toán.

Cần sự vào cuộc tích cực

Chi cục trưởng Chi cục THADS thành phố Trần Thế Hùng cho biết: “Để công tác THADS đạt hiệu quả, cơ quan THADS sẽ tăng cường xác minh, phân loại án, xây dựng kế hoạch từng tháng, từng quý; áp dụng các biện pháp cưỡng chế THADS đối với các việc có điều kiện thi hành nhưng đương sự cố tình chống đối, chây ỳ, không chịu THA. Đơn vị tiếp tục chỉ đạo chấp hành viên thường xuyên rà soát, xác minh, thực thi triệt để các vụ việc có điều kiện thi hành, cùng với lập hồ sơ đề nghị viện kiểm sát, tòa án xét miễn giảm án theo Nghị định số 125/2013/NĐ-CP của Chính phủ”.

Công tác THADS có đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ hay không, ngoài sự nỗ lực của cơ quan THADS, rất cần sự quan tâm các bộ, ngành liên quan sớm nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung kịp thời quy định trong Luật THSDA và các luật liên quan không còn phù hợp thực tiễn nhằm tạo cơ sở pháp lý thống nhất, đồng bộ. Bên cạnh đó, cũng cần có sự vào cuộc, phối hợp chặt chẽ, kịp thời của các ngành trong khối nội chính, các cấp chính quyền địa phương để kịp thời để giải quyết các vướng mắc trong quá trình THA.

Quỳnh Nga