Hàng năm, Phòng Tư pháp đã chủ động phối hợp Hội đồng công tác phổ biến giáo dục pháp luật huyện và 26 xã và thị trấn, tập trung tuyên truyền chủ trương, đường lối chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; tham mưu cho giúp chính quyền cùng cấp soạn thảo những văn bản đúng thẩm quyền, đúng thể thức, đúng luật; kiểm tra thực hiện công tác rà soát hệ thống văn bản quy phạm pháp luật; xây dựng kế hoạch in ấn tài liệu, ban hành các văn bản có liên quan đến các phòng, ban và các xã, thị trấn.

Hình thức tuyên truyền thông qua các phương tiện thông tin đại chúng, các buổi sinh hoạt thôn xóm với các nội dung pháp luật về an ninh trật tự, phòng chống tham nhũng, thực hành tiết kiệm chống lãng phí, an toàn giao thông... Năm 2007, Phòng Tư pháp huyện và các ngành thành viên, tổ chức học tập lồng ghép vào các cuộc họp tập ở thôn bản là 1.404 cuộc họp với số 90.086 lượt người tham gia học tập. Hai tháng đầu năm 2008, Phòng đã phối hợp tuyên truyền được 40 hội nghị với 2.075 lượt người nghe.

Năm 2007 và 2 tháng đầu năm nay, Hội đồng phổ biến giáo dục pháp luật huyện đã trợ giúp pháp lý miễn phí cho 25 trường hợp là gia đình chính sách, dân tộc, người nghèo có nhu cầu. Ngoài ra, còn phối hợp với Trung tâm Trợ giúp pháp lý tỉnh, trợ giúp pháp lý miễn phí cho 2 xã: Đại Sơn, Tân Hợp với tổng số 95 người tham gia; cấp 40 bản giấy khai sinh quá hạn trong thời gian đăng ký.

Hiện nay, mỗi xã, thị trấn đều có ban tư pháp hoạt động và ban tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật, mỗi ban có từ 5 đến 7 thành viên tham gia, do chủ tịch hoặc phó chủ tịch xã làm trưởng ban, cán bộ tư pháp và MTTQ làm phó ban.

Hàng năm, xây dựng kế hoạch tuyên truyền đến thôn bản được phụ trách, và đây là nhiệm vụ chính để bình bầu xét phân xếp loại thi đua hàng năm của cán bộ cấp cơ sở. Công tác tuyên truyền và phổ biến giáo dục pháp luật ở cơ sở, công tác trợ giúp pháp lý cho đối tượng chính sách, hộ nghèo được Hội đồng Tư vấn pháp luật huyện đặc biệt quan tâm. Phòng Tư pháp đã tổ chức các lớp tập huấn cho đội ngũ cộng tác viên trợ giúp pháp lý; kiện toàn tổ hoà giải ở cơ sở.

Đến nay, 27/27 xã, thị trấn đã được thành lập được ban hòa giải, với 312 tổ hoà giải ở cơ sở và 1.538 tổ viên. Các thành viên là những người có uy tín được nhân dân bình chọn, được mọi người kính trọng. Các vụ việc được phân tích đúng, sai. Làm tốt được việc này đã góp phần giảm thiểu việc khiếu kiện vượt cấp, trên 90% số vụ việc được giải quyết nay tại cơ sở, góp phần nối lại sự đoàn kết giữa nhiều cặp vợ chồng, người thân với tình làng nghĩa xóm.

Hiện nay, công tác tư pháp huyện Văn Yên đang gặp phải một số khó khăn, như: 11 cán bộ tư pháp cơ sở chưa được qua đào tạo, năng lực yếu không đáp ứng được nhu cầu nhiệm vụ đề ra. Như ở xã Đại Sơn, có cán bộ trình độ văn hóa mới chỉ là 4/10; xã Nà Hẩu trình độ 6/12. Một số cán bộ tư pháp khác đã hết tuổi đào tạo, như cán bộ tư pháp ở xã Yên Thái, An Thịnh, Yên Phú...

Để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ đề ra, Phòng Tư pháp Văn Yên đã cử 9 cán bộ đi học để dần thay thế đội ngũ cán bộ không đảm đương được công việc tư pháp ở cơ sở như hiện nay. Một hạn chế nữa, là chất lượng hoạt động của 27 tủ sách pháp luật ở cơ sở dường như bị bỏ quên, hiện tại mỗi tủ sách chỉ có khoảng 50 đến 60 đầu sách các loại, đa phần là sách cũ, kinh phí phục vụ để bổ sung nguồn sách cho các tủ sách rất hạn hẹp. Mặt khác, một số bộ phận cấp uỷ, chính quyền địa phương chưa thực sự quan tâm đến công tác phổ biến giáo dục pháp luật, một số ban tư pháp xã được thành lập nhưng hiệu quả  không cao, đặc biệt là các xã vùng sâu, vùng xa...

Để đưa hoạt động tư pháp đạt hiệu quả cao, Phòng Tư pháp huyện tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật; tăng cường chỉ đạo hướng dẫn nghiệp vụ bằng văn bản xuống các xã, thị trấn; làm tốt công tác hộ tịch, kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật, công tác hoà giải ở cơ sở...

Thạch Phong