Theo đó, việc hỗ trợ học sinh là con hộ nghèo sinh sống trên địa bàn các xã, thôn, bản đặc biệt khó khăn đi học là: hỗ trợ cho con hộ nghèo đi học tại các lớp mẫu giáo thôn, bản với mức hỗ trợ cho một học sinh là 70.000 đồng/tháng; học sinh bán trú là con hộ nghèo đang theo học tại các trường phổ thông về tiền ăn, dụng cụ sinh hoạt và học tập với mức hỗ trợ một học sinh là 140.000 đồng/tháng. Thời gian tính theo niên học, từ tháng 9 năm 2007 đến hết tháng 5 năm 2010.

Thực hiện chính sách, năm học 2007 – 2008 tỉnh Yên Bái đã hỗ trợ cho 5.287 học sinh mẫu giáo và 5.000 học sinh phổ thông các cấp với tổng số tiền đã cấp là 9.630,81 triệu đồng. Năm học 2008 – 2009, từ tháng 9 – 12/2008 đã thực hiện 5.014,82 triệu đồng, hỗ trợ cho 6.162 học sinh mẫu giáo cùng 6.333 học sinh phổ thông bán trú các cấp; 5 tháng còn lại của niên học này theo kế hoạch phải hỗ trợ 6.808,9 triệu đồng.

Riêng 2 huyện Trạm Tấu và Mù Cang Chải, việc hỗ trợ được thực hiện ở tất cả các xã. Kể từ năm học 2007 – 2008 đến hết năm 2008, huyện Mù Cang Chải đã hỗ trợ 3.731,21 triệu đồng và huyện Trạm Tấu là 3.763,13 triệu đồng. Cũng theo kế hoạch, đến năm học 2009 – 2010, số lượng học sinh được hỗ trợ theo Quyết định 112 của cả 2 huyện đều tăng. Huyện Mù Cang Chải có 1.133 học sinh mẫu giáo cùng 2.271 học sinh phổ thông; huyện Trạm Tấu sẽ là 1.138 học sinh mẫu giáo và 1.620 học sinh phổ thông các cấp. Tổng kinh phí hỗ trợ năm 2009 đối với huyện Mù Cang Chải là 3.374,7 triệu đồng và huyện Trạm Tấu là 2.503,34 triệu đồng.

Về công tác này, UBND 2 huyện đều đã có công văn chỉ đạo đến UBND các xã, các nhà trường và các ngành liên quan để tổ chức thực hiện. Đồng thời, giao cho Phòng Giáo dục - Đào tạo (GD & ĐT) kết hợp với Phòng Lao động – Thương binh và Xã hội huyện đối chiếu, thẩm định danh sách, số lượng học sinh được hỗ trợ theo danh sách của từng trường trình UBND huyện phê duyệt. Việc giám sát chi trả của các nhà trường được giao cho Phòng GD & ĐT và UBND các xã. Nhận thức được tầm quan trọng của việc thực hiện chính sách này với bảo đảm an sinh xã hội vùng cao mà hội đồng nhân dân cả 2 huyện đều đưa vào chương trình giám sát của năm 2009. Theo kết quả đánh giá ban đầu, ban giám hiệu các nhà trường đã thực hiện tương đối tốt nhiệm vụ rà soát, thống kê số lượng học sinh được hưởng chế độ theo Quyết định 112 và bước đầu triển khai việc hỗ trợ cho học sinh cơ bản bảo đảm yêu cầu về số lượng và thời gian.

Công tác tuyên truyền, giải thích cho nhân dân về chính sách của Đảng, Nhà nước đối với học sinh con hộ nghèo cùng sự cần thiết của việc đưa con em đến lớp đã được chính quyền cơ sở và  các nhà trường phối hợp thực hiện. Nhờ vậy, đa số nhân dân đã thấy được lợi ích và trách nhiệm của mỗi gia đình đối với sự nghiệp giáo dục. Một số nhà trường còn huy động có hiệu quả sự đóng góp của phụ huynh học sinh về ngày công, nguyên vật liệu để xây dựng nhà bán trú, bếp ăn và tổ chức nấu ăn tập trung cho học sinh. Do vậy điều kiện ăn, ở của học sinh đã tốt hơn và các cháu yên tâm học tập khi phải xa gia đình. Tuy vậy, việc lập danh sách học sinh con hộ nghèo tại cơ sở cũng còn nhiều thiếu sót như việc một số hộ thuộc diện nghèo nhưng không được hưởng, ngược lại có hộ đã thoát nghèo lại được hưởng chế độ.

Nguyên nhân cơ bản là do việc thống kê, rà soát lập danh sách hộ nghèo ban đầu từ cơ sở còn thiếu chính xác; việc nắm bắt cập nhật số liệu hộ nghèo, hộ cận nghèo của chính quyền đa số các xã chưa đảm bảo yêu cầu. Một số hộ đã thoát nghèo nhưng hàng năm chính quyền chưa kịp thời họp dân thông báo và tiến hành thu lại sổ hộ nghèo, do vậy khi chính sách được triển khai có nhiều ý kiến thắc mắc của nhân dân xung quanh vấn đề này. Ở vài nơi cũng đã có hiện tượng gia đình không cho con đi học vì không được hưởng chế độ.

Đặc biệt, công tác triển khai thực hiện chính sách hỗ trợ tại các trường mầm non và phổ thông cơ sở cũng còn một số nội dung chưa đúng với quy định. Cách thức chi trả cũng khác nhau do không nắm rõ các quy định về hình thức hỗ trợ học sinh nghèo được hướng dẫn tại Thông tư 06/2007/TT- UBDT của Ủy ban Dân tộc. Bởi vậy, có trường hỗ trợ 1 lần, có trường 2 lần/năm học; có trường hỗ trợ bằng tiền, bằng gạo chia làm nhiều đợt hoặc 1 lần... Kinh phí cấp từ tỉnh về chậm dẫn đến tình trạng học sinh truy lĩnh số tiền lớn và có em đem dùng vào việc mua sắm điện thoại di động; có gia đình lại lấy số tiền đó góp vào việc mua xe máy hay chi dùng vào việc khác và đây cũng là nguyên do dẫn đến tình trạng các hộ có con đi học không là đối tượng được hưởng chính sách tị nạnh.

Qua 2 năm thực hiện chính sách hỗ trợ học sinh con hộ nghèo theo Quyết định 112 đã giải quyết một phần khó khăn cho đồng bào vùng đặc biệt khó khăn; nâng cao hiệu quả công tác giáo dục; góp phần thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội của các địa phương trên địa bàn tỉnh. Cùng với tiếp tục chỉ đạo, giám sát việc thực hiện hỗ trợ để nâng cao hiệu quả, thực hiện công bằng xã hội thì Nhà nước cũng cần nghiên cứu hỗ trợ cho tất cả học sinh là con hộ nghèo ở vùng cao đặc biệt khó khăn để động viên, khuyến khích nâng cao tinh thần học tập của học sinh và giảm bớt khó khăn cho nhân dân.

Thế Quynh