Nhớ lại buổi đầu thành lập, bên cạnh niềm vui của nhân dân các dân tộc cả một vùng phía tây nam huyện Văn Yên có trường mới gần nhà cho con em học tập là bao khó khăn, bề bộn đòi hỏi phải vượt qua. Chỉ hơn một tháng trời, dưới sự chỉ đạo của huyện, đồng bào từ các xã trong vùng đã cùng nhau đóng góp vật liệu và công sức dựng lên ngôi trường mới. Ban đầu cơ sở vật chất của Trường chỉ là một dãy nhà cột gỗ, tấm lợp với 4 phòng học, một dãy nhà gỗ 5 gian làm nhà ở cho giáo viên và 3 gian nhà lợp lá cọ là phòng làm việc của Hội đồng Sư phạm; sân đất được san ra từ đồi cà phê. Thiếu thốn về cơ sở vật chất của nhà trường trong những năm đầu được nhân dân chung tay lo liệu.

Những ngôi nhà mới tiếp tục được dựng lên để đón thầy cô về công tác. Đến năm 2003, nhà trường được đầu tư xây dựng khu 3 tầng gồm 12 phòng học và dãy nhà làm việc 2 tầng. Cùng với cộng đồng, mái trường này đã thu hút các thầy giáo, cô giáo từ mọi miền đất nước như: Sơn La, Lai Châu, Hà Giang, Tuyên Quang, Bắc Giang, Lào Cai, Yên Bái, Phú Thọ, Thái Bình, Hà Tây và cả Thanh Hóa hội tụ về đây. Trong tình đoàn kết thân ái, tất cả đã coi mái trường như "tổ ấm thứ hai" của mình và nơi đây thực sự trở thành nơi lập thân, lập nghiệp.

Các xã vùng tây nam huyện Văn Yên hầu hết nằm trong địa bàn vùng cao, đại bộ phận là dân tộc thiểu số, tỷ lệ nghèo đói trên 30%. Bao năm trước, do cách núi, ngăn sông, hằng năm chỉ có vài học sinh vượt sông đi học. Vượt lên nỗi niềm vất vả, nghèo nàn trong mỗi gia đình, bà con "một nắng hai sương" chắt chiu để cho con mình đi học. Và trong suốt mười năm qua, hàng nghìn người dân đã đưa con em đến trường. Nỗi cực nhọc từ miền quê nghèo càng thôi thúc thế hệ trẻ học hành, thành đạt.

Ngôi trường được xây dựng lên như là điểm khởi đầu cho sự nghiệp nâng cao dân trí. "Cái chữ" về làng, đường cày như thẳng thêm ra. Từ khi có trường, làng bản như vui hơn. Trẻ em biết thêm nhiều điều hay, lẽ phải, các em biết lao động và tham gia nhiều hoạt động hơn. Mười năm qua, tập thể sư phạm nhà trường đã được sống giữa lòng dân yêu mến, được đồng bào cùng chăm lo sự nghiệp trồng người vẻ vang - đó là hạnh phúc lớn, cổ vũ động viên mỗi thầy, cô trong sự nghiệp giáo dục - đào tạo.

Từ công cha - nghĩa mẹ - ơn thầy và nghĩa cả của cộng đồng, các thế hệ học sinh của trường ngày một trưởng thành khôn lớn. Mười năm qua, hàng nghìn học sinh đã tốt nghiệp hoặc đang theo học trong các trường chuyên nghiệp, hoặc đã trở về tham gia các hoạt động kinh tế, xã hội. Trong những năm gần đây, thực hiện chủ trương của ngành, nhà trường bắt tay vào thực hiện cuộc vận động "Hai không", phong trào thi đua "Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực", đổi mới quản lý và từng bước nâng cao chất lượng giáo dục, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu của công cuộc đổi mới.

Nhờ phát huy truyền thống đoàn kết, không ngừng đẩy mạnh phong trào thi đua "Hai tốt", trong những năm qua, nhà trường đã 7 lần được UBND tỉnh và 2 lần được Bộ Giáo dục và Đào tạo tặng bằng khen; có 9 học sinh đạt giải cấp tỉnh, 3 học sinh đạt giải quốc gia trong các kỳ thi học sinh giỏi. Liên tục 5 năm (2005-2010), đã có 11 giải cấp quốc gia và 1 giải quốc tế về Sáng tạo trẻ.

 Trong cuộc vận động " Mỗi thầy giáo, cô giáo là một tấm gương tự học và sáng tạo", giáo viên của Trường thường xuyên có các sáng kiến kinh nghiệm, đề tài nghiên cứu khoa học được đánh giá xuất sắc. Công tác Đảng và đoàn thể luôn được coi trọng.

Trong suốt những năm qua, Chi bộ Đảng nhà trường liên tục đạt danh hiệu trong sạch vững mạnh; các đoàn thể luôn đạt danh hiệu tổ chức cơ sở vững mạnh. Nhà trường được vinh dự tặng bằng khen trong tổng kết 10 năm xây dựng đời sống văn hóa mới. Không chỉ dừng lại ở các danh hiệu, thành tích, các hoạt động của nhà trường luôn hướng về cộng đồng và giá trị truyền thống văn hóa của cộng đồng lại được nhà trường tiếp thu đưa vào chương trình hoạt động giáo dục.

10 năm đối với một mái trường không phải là dài, nhưng đối với Trường THPT Nguyễn Lương Bằng, đây là mười năm hết sức đặc biệt, vì đó là mười năm khởi đầu một sự nghiệp.

Trong giai đoạn tới, nhà trường tiếp tục phấn đấu thực hiện tốt các chủ trương của Đảng, của Nhà nước về phát triển giáo dục. Bên cạnh việc kế thừa và phát huy những thành tựu đã đạt được, nhà trường còn phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức. Đó là mặt trái của cơ chế thị trường, sự xâm nhập của tệ nạn xã hội vào học đường, mâu thuẫn giữa khát vọng phát triển giáo dục với những bất cập về nguồn lực cho phát triển.

Xác định, muốn phát triển sự nghiệp giáo dục đòi hỏi sự đoàn kết, quyết tâm vượt khó, nhà trường đã chủ động phối hợp chặt chẽ với cộng đồng, làm tốt công tác xã hội hóa đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục để bắt kịp với yêu cầu thời đại, phát huy tinh thần ham học và sáng tạo của các thế hệ thầy - trò. Nhà trường rất cần sự chung tay chia sẻ của các lực lượng xã hội, sự nhận thức đúng đắn về phát triển giáo dục. Đây là phương châm chiến lược để phát triển lâu dài.

Tin vui đến đúng dịp kỷ niệm 10 năm thành lập Trường, đó là trong năm 2011, nhà trường tiếp tục được Sở Giáo dục và Đào tạo, UBND tỉnh đầu tư xây dựng thêm các phòng học bộ môn để có điều kiện cơ sở vật chất nâng cao chất lượng dạy và học.

Với những gì được đầu tư quan tâm và nền tảng đã có, các thế hệ cán bộ, giáo viên và học sinh Trường Nguyễn Lương Bằng tiếp tục phát huy truyền thống tốt đẹp, phấn đấu vươn lên giành nhiều thành công mới, đáp ứng sự mong đợi của nhân dân các dân tộc trong vùng, góp phần ngày càng nhiều hơn trong công cuộc nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực và phát triển nhân tài cho địa phương, xứng đáng với cái tên của nhà cách mạng kiên trung - Nguyễn Lương Bằng.

Nguyễn Mạnh Hà - Hiệu trưởng Trường THPT Nguyễn Lương Bằng