Nhiều chương trình, dự án được triển khai đồng bộ đã góp phần giảm đáng kể tỷ lệ hộ nghèo. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác giảm nghèo của Yên Bái vẫn gặp nhiều khó khăn, thách thức, cần có bước đi thích hợp, sự vào cuộc của toàn xã hội để tiếp tục thực hiện có hiệu quả chương trình giảm nghèo trong thời gian tới.

Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo, năm 2011, tỉnh đã có nhiều giải pháp, chính sách được triển khai tích cực như: đầu tư cơ sở hạ tầng cho các xã đặc biệt khó khăn theo Chương trình 134, 135, các chính sách hỗ trợ về y tế, cung cấp tín dụng ưu đãi, hỗ trợ sản xuất và phát triển ngành nghề, hướng dẫn người dân cách làm ăn...

Đặc biệt là chương trình giảm nghèo nhanh và bền vững tại 2 huyện nghèo Trạm Tấu và Mù Cang Chải theo Nghị quyết 30a của Chính phủ. Đến nay, trên địa bàn tỉnh có 100% xã, phường, thị trấn tổ chức thực hiện tốt chính sách tín dụng ưu đãi cho hộ nghèo từ nguồn vốn của Ngân hàng Chính sách Xã hội với số dư nợ trên 1 nghìn tỷ đồng.

Công tác khuyến nông, khuyến lâm cho người nghèo cũng được tích cực triển khai bằng việc tổ chức 42 lớp tập huấn về kỹ thuật trồng trọt, chăn nuôi, chế biến nông sản, chăn nuôi - thú y, may công nghiệp, thêu dệt thổ cẩm cho trên một ngàn lượt người nghèo tham gia. Thông qua đó, góp phần nâng cao nhận thức cho hộ nghèo, giúp các hộ mạnh dạn áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, mang lại giá trị kinh tế cao, tăng thu nhập, từng bước giảm nghèo bền vững.

Ngoài ra, trên 6 nghìn người nghèo được tham gia các lớp học nghề nâng cao kỹ năng, trình độ trong việc thực hiện tổ chức sản xuất nông nghiệp, nâng cao chất lượng sản phẩm làm ra. Thực hiện mô hình giảm nghèo, Sở Lao động, Thương binh và Xã hội đã phối hợp với các ngành liên quan xây dựng một số mô hình giảm nghèo bền vững tại 4 huyện: Văn Chấn, Lục Yên, Văn Yên, Trấn Yên cho 252 hộ nghèo với kinh phí thực hiện 1 tỷ đồng (vốn Trung ương hỗ trợ trực tiếp qua huyện 500 triệu đồng, vốn Chương trình mục tiêu quốc gia cấp cho tỉnh 500 triệu đồng).

Thời gian qua, công tác giảm nghèo đã nhận được sự quan tâm của cấp ủy, chính quyền từ tỉnh đến cơ sở, các chương trình của dự án được tổ chức thực hiện đã đến được các đối tượng thụ hưởng, góp phần hoàn thành mục tiêu giảm nghèo của tỉnh, ước tính đến cuối năm 2011, tỷ lệ hộ nghèo của Yên Bái giảm khoảng 2,5%.

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác giảm nghèo của tỉnh chưa thực sự vững chắc, tỷ lệ hộ nghèo, hộ cận nghèo và tình trạng tái nghèo còn cao. Ước tính đến cuối năm 2011, toàn tỉnh có khoảng 21,73% hộ nghèo. Ở vùng thấp, những hộ nghèo chủ yếu sống dựa vào sản xuất nông nghiệp nhưng lại thiếu hoặc không có đất canh tác (diện tích trồng lúa nước ít, bình quân 400 - 500m2/người), sản xuất hàng hóa chưa đáp ứng, hộ gia đình thiếu tư liệu sản xuất, tạo việc làm tại chỗ còn hạn chế, giá cả thị trường tăng cao, xuất đầu tư chưa đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Còn ở vùng cao, vùng sâu, do trình độ dân trí còn hạn chế nên việc tiếp nhận các chương trình, dự án chưa cao, tiếp thu khoa học kỹ thuật hạn chế nên sản phẩm nông nghiệp làm ra không có tính cạnh tranh, cán bộ cấp xã còn nhiều hạn chế trong điều hành, quản lý...

Không chỉ vậy, lao động ở nông thôn không có việc làm ổn định, chất lượng nguồn nhân lực hạn chế, tỷ lệ lao động qua đào tạo còn thấp, phát triển ngành nghề ở địa phương chưa tương xứng với tiềm năng. Số lượng lao động không có việc làm, thiếu việc làm, chưa chịu khó lao động, thiếu ý thức vươn lên còn khá phổ biến. Tư tưởng trông chờ, ỷ lại vào sự hỗ trợ của Nhà nước còn tồn tại trong một bộ phận người dân nên không có động lực tự vươn lên thoát nghèo.

Mặt khác, các giải pháp gắn kết việc thực hiện chính sách giảm nghèo với chính sách an sinh xã hội và phát triển nông thôn mới chưa thật đồng bộ, việc phối hợp thực hiện giữa các ngành, địa phương chưa chặt chẽ và hiệu quả, điều này đã ảnh hưởng không nhỏ đến kết quả của công tác giảm nghèo và cũng là những băn khoăn của ngành lao động, thương binh và xã hội, các cấp chính quyền trong việc triển khai thực hiện giảm nghèo những năm tới.

Thời gian tới, tỉnh phấn đấu giảm tối đa tỷ lệ hộ nghèo theo hướng thực chất, bền vững, tỷ lệ người lao động qua đào tạo nghề đạt 23,2%, huy động nguồn lực giảm nghèo đạt 1.800 tỷ đồng... Những mục tiêu đề ra cùng với những khó khăn đang tồn tại cần được khắc phục sẽ là những thách thức cần sự đồng thuận của cả hệ thống chính trị tạo cơ hội cho người nghèo có điều kiện phát triển kinh tế, tăng thu nhập và vươn lên thoát nghèo nhanh, bền vững.

Chị BÙI THỊ HIỀN ở thôn Yên Thuận 1, xã Hưng Thịnh, huyện Trấn Yên: Trước năm 2008, gia đình tôi thuộc diện hộ nghèo của thôn, thu nhập chỉ trông chờ vào mấy sào ruộng do bố mẹ cho. Nhà có 4 khẩu, trong đó chỉ có hai lao động chính, còn hai cháu đang ở độ tuổi đi học nên gia cảnh hết sức khó khăn. Năm 2008 tôi được vay 30 triệu đồng vốn ưu đãi của Ngân hàng Chính sách Xã hội huyện Trấn Yên qua tổ chức hội phụ nữ xã. Qua tìm tòi, nghiên cứu các hộ gia đình đã làm trước, tôi quyết định mua hai con lợn thịt và đầu tư buôn bán tạp hóa tại nhà. Ban đầu việc kinh doanh cho tín hiệu khả quan. Năm 2010, gia đình đầu tư mua thêm 2 máy sơ chế chè búp tươi công suất 3 - 5 tạ/ngày. Đến nay, gia đình tôi có đàn lợn chục con cùng hai máy sơ chế chè, hàng năm thu nhập từ 70 - 80 triệu đồng, trừ chi phí tiết kiệm được 30 triệu đồng/năm, gia đình đã thoát nghèo bền vững. Anh HỜ A KHUA ở thôn Đầu Cầu, xã Xà Hồ, huyện Trạm Tấu: Trước đây, gia đình tôi nghèo nhất nhì thôn. Nguyên nhân chính là do trình độ còn hạn chế dẫn đến việc tiếp nhận các chương trình, dự án chưa đạt hiệu quả kinh tế cao, hạn chế trong tiếp thu kiến thức khoa học kỹ thuật. Hơn nữa, vốn đầu tư vào sản xuất không có. Hai năm trở lại đây, tôi được vay vốn ưu đãi qua ủy thác của Hội Nông dân với số tiền 30 triệu đồng. Sau khi tham gia  lớp tập huấn ngắn ngày về kỹ thuật chăn nuôi, trồng trọt được tổ chức tại xã, với số vốn trong tay, tôi quyết định phát triển kinh tế theo mô hình chăn nuôi đại gia súc. Hiện nay, gia đình có trên 10 con trâu, bò. Vừa tận dụng được sức kéo phục vụ sản xuất nông nghiệp, trong năm vừa qua gia đình tôi cũng bán vài lứa cho thu nhập gần 40 triệu đồng. Nhờ đó, những năm gần đây, gia đình tôi đã được đưa ra khỏi danh sách hộ nghèo trong thôn. Ông BÙI MẠNH TRUNG ở thôn Yên Thuận, xã Hưng Thịnh, huyện Trấn Yên: Gia đình tôi là 1 trong 9 gia đình trong thôn được hỗ trợ xây dựng nhà ở năm 2011. Nhà tôi chỉ có hai khẩu, cậu con trai đi làm ăn xa thường xuyên vắng nhà. Trong khi đó, nhà chỉ có 2 sào ruộng, sinh hoạt hàng ngày chỉ chờ vào số tiền ít ỏi của con gửi về hàng tháng, nhà ở tạm bợ, dựng mấy cái cột, quây phên nứa là ở thôi. Đến tháng 8/2011, theo Chương trình 167, gia đình tôi được Nhà nước hỗ trợ 10,7 triệu đồng, cùng với sự ủng hộ, đóng góp của bà con lối xóm về vật chất, ngày công lao động, đến cuối tháng 10/2011, căn nhà của gia đình đã được hoàn thành. Được ở trong ngôi nhà mới, tôi rất hạnh phúc, yên tâm phát triển kinh tế gia đình. P.V (thực hiện)

Trần Minh