Độc đáo tục treo tranh của người Dao Nậm Lành

YBĐT - Với mong muốn cầu cho một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi, gia đình mạnh khỏe mỗi khi năm hết tết đến, cùng với việc chuẩn bị lương thực, thực phẩm và các vật dụng phục vụ cho dịp tết Nguyên đán thì người Dao xã Nậm Lành, huyện Văn Chấn còn tìm đến thầy cúng để nhờ vẽ tranh mới cho gia đình mình.

Người chủ gia đình phải mang lễ đến nhà thầy cúng để nhờ thầy xem giúp tuổi của mình hợp với ngày nào trong tháng. Thầy mo sẽ chọn ngày phù hợp với tuổi của gia chủ, sau khi cúng lễ xong thì tiến hành vẽ tranh.

Theo ông Lý Hữu Vượng - Nghệ nhân vẽ tranh trong xã, thì từ thời xa xưa, trên bàn thờ của mỗi gia đình người Dao đều có những bức tranh mang nội dung riêng biệt. Tranh thờ khác nhau cả nội dung, hình thức và kích thước tùy thuộc vào gia chủ giàu hay nghèo. Những bức tranh được các nghệ nhân dùng những ký tự riêng để vẽ vua và các thần gồm: Thần Ngọc Thanh (Tồ tác) là ông thần coi giữ bầu trời, thần Thượng Thanh (Lềnh pú) là ông thần coi giữ mặt đất, thần Thái Thanh (Lềnh sị) - ông thần coi giữ âm phủ… Đây là các vị thần linh thiêng mà khi thờ cúng luôn được đặt cao hơn tất cả các thần khác.

Theo quan niệm của người Dao xã Nậm Lành, khi những bức tranh thờ đã cũ, hoặc con cháu ra ở riêng và làm nhà mới thì người chủ gia đình đều phải nhờ thầy vẽ lại tranh mới. Có như vậy thì vua và các thần mới phù hộ, che chở cho gia đình có cuộc sống bình an và làm ăn phát đạt, con cháu không bị ốm đau bệnh tật. Khi các bức tranh được vẽ xong, gia chủ chuẩn bị lễ đến để trả tiền giấy và trả công thầy cúng, lễ vật tùy thuộc vào kinh tế và tấm lòng của gia chủ mà lợn, gà to hay bé để “rửa mặt” và “mở mắt” cho tranh.

Sau đó thầy cúng chọn ngày để mang tranh đến tận nhà gia chủ và làm thủ tục treo tranh mới cho gia chủ. Mâm lễ cúng treo tranh mới hay còn gọi là Lễ Khai quang của người Dao ở Nậm Lành gồm: một chén nước lã, một bát hương, 5 chén rượu trắng...

Đến 1 giờ sáng, thầy mo bắt đầu tiến hành làm lễ cúng: báo cáo với các thần linh và ông bà tổ tiên; thần rừng, thần núi... cầu mong phù hộ cho con cháu một năm mới có sức khoẻ, có cơm no áo ấm, thóc lúa đầy nhà, lợn gà đầy chuồng… Tất cả các thủ tục, từ mổ lợn đến cúng và treo tranh của người Dao ở đây đều được diễn ra trong đêm. Khi trời sáng thì bắt buộc mọi việc phải được hoàn tất. Đến lúc mặt trời lên, gia đình hạ cỗ và nấu nướng cho bữa tiệc mừng tranh mới. Lúc này bạn bè và bà con lối xóm mới đến chúc mừng và chúc phúc cho gia chủ.

Tuy nhiên, theo như chia sẻ của ông Lý Kim Kinh - Bí thư Đảng ủy xã, thì ngày nay, khi cuộc sống đang dần đổi thay nhiều gia đình, nhất là lớp trẻ cũng không còn chú trọng tới việc giữ gìn và phát huy những bản sắc riêng biệt của đồng bào, bởi vậy việc bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của đồng bào người Dao nơi đây rất cần sự quan tâm giúp đỡ của các sở ban ngành, bên cạnh đó cũng cần chú trọng tuyên truyền, giáo dục cho thế hệ trẻ về việc giữ gìn và phát huy những bản sắc văn hóa dân tộc thông qua các buổi truyền thông, chương trình ngoại khóa trong các trường học. Có  như vậy mới không bị mai một những bản sắc riêng có của đồng bào.

Tục treo tranh của người Dao Nậm Lành vào dịp năm hết, tết đến chính là những nét đẹp văn hoá mang đậm tính nhân văn, phản ánh chân thực cuộc sống tín ngưỡng tâm linh của đồng bào, đồng thời thể hiện khát vọng vươn tới một cuộc sống ấm no thịnh vượng, hạnh phúc trong cộng đồng dân tộc của xã vùng cao này. 

Thanh Tân

Ý kiến bạn đọc

Xin vui lòng gõ tiếng Việt có dấu

Có thể bạn quan tâm

Tin cùng chuyên mục

Rơm vàng kể chuyện tái sinh

Rơm vàng kể chuyện tái sinh

Ngày hè, nắng như rót mật xuống những thửa ruộng ở thung lũng Nghĩa Đô, cũng là lúc những sợi rơm vàng óng phơi mình trên bãi đất sau mùa gặt. Ở Nghĩa Đô, rơm không còn là phế phẩm nông nghiệp chỉ dùng để đun nấu hay lót chuồng trại chăn nuôi gia súc. Rơm đang “sống lại” trong những đôi tay tài hoa của phụ nữ bản người Tày, bản người Dao bên bếp lửa, dưới mái nhà sàn; hay góc sân nhỏ của những ngày nông nhàn sau mùa gặt, trong những câu chuyện đời thường đẹp như thơ…

Tìm ra 'Vua tiếng Việt' mới

Tìm ra 'Vua tiếng Việt' mới

Chương trình "Vua tiếng Việt" tìm ra chủ nhân mới nhất của ngai vàng và giải thưởng lớn nhất trị giá hơn 300 triệu đồng. Chủ nhân ngai vàng giành chiến thắng trong phần thi về chủ đề Xe.

Người Xá Phó giữ gìn bản sắc văn hóa

Người Xá Phó giữ gìn bản sắc văn hóa

Trong những ngày cuối tuần yên ả, Nhà văn hóa đa năng xã Sơn Thủy cũ (nay là xã Văn Bàn) rộn rã tiếng cười, lời ca, điệu múa. Ở đó, anh Lý Văn Tư cùng các thành viên Câu lạc bộ dân gian dân tộc Xá Phó say sưa tập luyện.

Hành trình rạng rỡ Hoa hậu Việt Nam 2024

Hành trình rạng rỡ Hoa hậu Việt Nam 2024

Từ sân khấu nổi lần đầu tiên trên sông Hương, chuỗi truyền hình thực tế đầu tiên, đến loạt danh hiệu đại sứ mới, Hoa hậu Việt Nam 2024 đã tạo nên một hành trình đậm tính thời đại. Bên cạnh mục tiêu tôn vinh nhan sắc, cuộc thi còn góp phần định nghĩa lại vai trò của hoa hậu trong xã hội hôm nay.

Lễ Tủ Cải của người Dao đầu bằng ở Tam Đường: Dấu mốc trưởng thành và bản sắc văn hóa

Lễ Tủ Cải của người Dao đầu bằng ở Tam Đường: Dấu mốc trưởng thành và bản sắc văn hóa

Trong đời sống cộng đồng người Dao đầu bằng tại Tam Đường, tỉnh Lai Châu, lễ Tủ Cải là nghi lễ đánh dấu bước trưởng thành của người con trai. Người Dao nơi đây quan niệm rằng, để được cộng đồng công nhận và sau này khi mất đi có thể trở về với tổ tiên, mỗi người con trai nhất định phải trải qua nghi lễ này.

Việt Nam ngày càng hút các đoàn làm phim ngoại

Việt Nam ngày càng hút các đoàn làm phim ngoại

Đà Nẵng - thành phố biển sôi động của miền Trung; Ninh Bình - vùng đất sở hữu nhiều di sản văn hóa và thiên nhiên tươi đẹp hay Phú Yên nơi “Hoa vàng trên cỏ xanh”… đang ngày càng khẳng định sức hút đặc biệt đối với các đoàn làm phim trong và ngoài nước.

Thanh niên bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc

Thanh niên bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc

Bí thư Trung ương Đoàn, Chủ tịch Trung ương Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam Nguyễn Tường Lâm nhấn mạnh, thanh niên chính là cầu nối đưa văn hóa truyền thống vào đời sống hiện đại, đồng thời là lực lượng góp phần lan tỏa bản sắc Việt Nam ra thế giới.

fb yt zl tw